Gần 50% người mắc mới HIV lây truyền qua đường tình dục

• Hỗ trợ mua BHYT cho 100% bệnh nhân mắc HIV/AIDS điều trị ARV
• Khó khăn ngăn chặn HIV/AIDS trong giới trẻ
• Đối tượng nhiễm HIV/AIDS bị truy nã đặc biệt đã sa lưới
• Thêm hy vọng mới về chữa khỏi HIV/AIDS hoàn toàn
• Việt Nam vẫn rất cần mối quan hệ hợp tác quốc tế trong phòng, chống HIV/AIDS

Như vậy, Việt Nam đã có 90.882 người tử vong do HIV/AIDS. So với cùng kỳ năm 2016, số người nhiễm HIV mới giảm 11%, số bệnh nhân AIDS giảm 21%, số tử vong giảm 34%. Nhìn chung dịch HIV đang có xu hướng giảm cả về số người nhiễm mới HIV, số người chuyển sang giai đoạn AIDS và số người tử vong do AIDS.

Điều Cục Phòng chống HIV/AIDS lưu ý là, trong số người nhiễm HIV mới được phát hiện, tỷ lệ lây qua đường tình dục vẫn phổ biến nhất hiện nay, chiếm 48%, còn qua đường máu là 33%, mẹ lây sang con là 3%. Điều này cũng cảnh báo dịch HIV đang lây lan ra cộng đồng và ngày càng trở nên khó kiểm soát ở Việt Nam.

Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Tây Ninh, Yên Bái, Tiền Giang, Kiên Giang, và Phú Thọ là những địa phương có số người mắc HIV tăng nhiều nhất trong số 20 tỉnh được phát hiện. Riêng Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh có số người nhiễm HIV mới chiếm tới 25% tổng số người nhiễm HIV mới phát hiện trong cả nước. Đáng lưu ý là một số tỉnh như Tây Ninh, Tiền Giang, Kiên Giang, Phú Thọ, Yên Bái, Lai Châu triển khai mạnh các hoạt động tư vấn xét nghiệm HIV thì số mới nhiễm HIV được phát hiện gia tăng. Điều này cho thấy HIV vẫn đang tiềm ẩn trong cộng đồng, nếu không đầu tư và làm tốt công tác truyền thông, tư vấn xét nghiệm sẽ dẫn đến ảo tưởng dịch HIV đã được khống chế.

Lấy máu kiểm tra tải lượng virus (ảnh: Bảo Châu)

Một vấn đề khác nữa là trong khi tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm người nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm có xu hướng giảm dần những năm gần đây, thì tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nam có quan hệ tình dục đồng giới tăng liên tục. Theo nguồn giám sát trọng điểm năm 2016, tỷ lệ này là 7,36%.

Nhằm tiếp tục giảm số người nhiễm HIV, để giảm số người tử vong, Bộ Y tế cho biết tới đây sẽ thí điểm điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện (DTP) bằng Buprenophine.

Theo ông Hoàng Đình Cảnh –Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV (Bộ Y tế), Buprenophin là chất có tác dụng và hiệu quả điều trị nghiện chất DTP tương tự như Methadone nhưng an toàn hơn. Liều thấp được sử dụng để điều trị đau cấp và mạn tính, liều cao được sử dụng để điều trị nghiện các chất DTP bất hợp pháp. Thời gian bán hủy kéo dài (từ 20-73h), nên thời gian tác dụng của thuốc cũng được kéo dài. Vì vậy, bệnh nhân chỉ cần uống thuốc 3-4 lần/tuần là đủ hiệu quả điều trị cho một tuần và hầu như không gây tăng dung nạp.

WHO đã đưa Buprenophin vào danh mục thuốc thiết yếu từ năm 2005 và khuyến cáo nên sử dụng song song cả thuốc Methadone và Buprenorphine trong điều trị duy trì nghiện các chất DTP. Kết quả của nhiều nước trên thế giới cũng đã chỉ ra những ưu điểm của việc điều trị nghiện các chất DTP bằng Buprenorphine: hiệu quả cao trong việc giảm lây nhiễm HIV ở nhóm nghiện chích ma túy, giảm nguy cơ quá liều do sử dụng ma túy trong nhóm bệnh nhân tham gia điều trị. Người nghiện khi sử dụng Buprenophin sẽ giảm các hành vi vi phạm pháp luật, giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường máu (HIV, viêm gan) và thúc đẩy, hỗ trợ người bệnh tham gia và tuân thủ điều trị ARV. Đặc biệt, hiệu quả điều trị tăng cao khi có kèm theo các hỗ trợ tâm lý. 

Trong khi Methadone không có tác dụng trần, có nguy cơ quá liều và phải uống thuốc hàng ngày, thì Buprenorphine có tác dụng trần, giảm nguy cơ quá liều, uống thuốc cách nhật và ít tương tác với các thuốc điều trị HIV (ARV). Song có điều, Buprenorphine giá thành đắt hơn Methadone. Nhưng trước những lợi ích của Buprenorphine, Bộ Y tế vẫn chỉ đạo các tỉnh vẫn triển khai điều trị Buprenorphine để bệnh nhân đủ điều kiện kinh tế có thêm lựa chọn.

Thực tế, việc sử dụng Buprenophin đã được triển khai thí điểm tại Hà Nội và TP.HCM đã chứng minh người bệnh giảm đáng kể việc sử dụng heroin. Tỷ lệ duy trì điều trị khá cao, tới 94.3%. “Tuy nhiên, không có sự khác biệt đáng kể giữa Methadone và Buprenophin sử dụng theo liều hàng ngày” –đại diện Cục Phòng, chống HIV cho biết.

Cũng theo Cục Phòng, chống HIV, trong năm 2017 sẽ triển khai điều trị Buprenorphine cho khoảng 500 bệnh nhân tại các tỉnh miền núi như Điện Biên, Nghệ An, Sơn La và năm 2018 sẽ mở rộng điều trị Buprenorphine cho khoảng 2.000 bệnh nhân tại Điện Biên, Sơn La, Nghệ An, Thanh Hóa, Hòa Bình, Yên Bái và Lai Châu. Việc tổ chức điều trị Buprenorphine sẽ được lồng ghép vào hệ thống Methadone sẵn có, đồng thời, thiết lập mạng lưới mới tại những địa bàn chưa triển khai điều trị nghiện chất DTP: cơ sở điều trị, cơ sở cấp phát thuốc và cấp phát thuốc qua hệ thống nhân viên y tế thôn bản.