#phá Tam Giang

Một buổi tối trung tuần tháng 11/2024, lớp học tình thương nằm bên đầm Sam (thuộc đầm phá Tam Giang) ở khu tái định cư (TĐC) Đập Góc, xã Phú Mỹ, huyện Phú Vang (Thừa Thiên Huế) sáng trưng ánh đèn điện cùng nhiều tiếng cười nói của các em học sinh. Như thường lệ, cứ vào buổi tối có 20 em học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 ở khu TĐC Đập Góc lại mang sách vở đến lớp học miễn phí này để được thầy Hòa dạy kèm viết chữ, tập đọc và làm Toán. Bên trong phòng học rộng gần 50m2 với những bộ bàn ghế gỗ được kê san sát, các em học sinh cần mẫn ngồi viết chữ theo hướng dẫn của thầy Hòa. 

Tỉnh Thừa Thiên Huế có đầm phá nước lợ Tam Giang - Cầu Hai lớn nhất Đông Nam Á với chiều dài hơn 70km, rộng trên 22.000ha. Nhiều năm qua, người dân tỉnh Thừa Thiên Huế sống ven vùng đầm phá Tam Giang – Cầu Hai đã tận dụng diện tích mặt nước rộng lớn này để nuôi trồng thủy sản, phát triển kinh tế. Để đảm bảo ANTT vùng đầm phá, Công an các xã ven đầm phá đã tăng cường tuần tra, thực hiện nhiều biện pháp giúp ngư dân chống nạn khai thác, đánh bắt tận diệt và trộm cắp thủy sản.

Nhiều năm qua, hàng trăm hộ dân ở tỉnh Thừa Thiên Huế đã sử dụng lưới vây và các dụng cụ khoanh vùng mặt nước đầm phá Tam Giang - Cầu Hai để nuôi trồng, khai thác thủy sản. Tình trạng chiếm dụng mặt nước tự phát này gây ảnh hưởng đến dòng chảy và môi trường sinh thái, làm suy kiệt nguồn lợi thủy sản vùng đầm phá.

Phá Tam giang, cái tên từ lâu đã trở thành một miền ký ức đậm sâu mà khắc khoải với nhiều tha nhân. Chúng tôi đến phá Tam Giang trong những ngày xuân xanh ngập tràn bến nước, giữa khung cảnh bao la đất trời, mênh mang diệu vợi, với những con đò chở nặng giấc mơ…

Chạy đua với thời gian, những ngày giáp Tết Nguyên đán, cán bộ, chiến sĩ (CBCS) Đội Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội (QLHC về TTXH) Công an huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên-Huế lên thuyền vượt phá Tam Giang, mặc cho mưa dầm, giá rét để đến từng nhà dân nơi đây làm thủ tục cấp căn cước công dân (CCCD), hướng dẫn cài đặt định danh điện tử... Trước những hành động thiết thực này, người dân vùng đầm phá Tam Giang rất xúc động và càng thêm tin yêu vào lực lượng Công an…

Không có những câu bệu treo lủng lẳng trên đầu thuyền, không có những mặt hàng đa dạng như chợ nổi miền Tây và cũng chẳng nhiều khách du lịch ngược xuôi qua lại, nhưng một góc chợ nổi trên phá Tam Giang này vẫn có nét độc đáo không nơi nào có.

Xã Quảng Lợi, huyện Quảng Lợi, tỉnh Thừa Thiên-Huế là địa điểm du lịch được du khách quốc tế cũng như trong nước lựa chọn trong thời gian gần đây.

Thi thể anh T. được phát hiện nổi trên phá Tam Giang đoạn gần cầu Ca Cút, xã Hương Phong, thị xã Hương Trà.

Hàng trăm năm trước ai muốn vào kinh thành Huế thường phải đi đường sông vì đường bộ không tiện, lắm trở ngại. Nếu đi đường bộ, ngựa chở hàng cũng chỉ tới bến sông Ô Lâu phải dừng lại. Tất cả hàng và người đều xuống tàu thuyền xuôi dòng Ô Lâu hàng chục cây số quanh co uốn khúc. Sau đó tàu thuyền phải đi qua phá Tam Giang rồi rẽ ngược sông Hương vào Kinh thành. Đúng là: "Đường vô xứ Huế quanh quanh/ Non xanh nước biếc như tranh họa đồ".

Đây là loài cá mú nghệ được Trung tâm Khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo (KN&ĐMST) Đại học Huế thả nuôi thử nghiệm từ năm 2015 tại xã Lộc Bình, huyện Phú Lộc sau khi đánh bắt được với trọng lượng khoảng 25kg.

Thực hiện dự án đầu tư phát triển rừng ven biển và đầm phá, 5 năm qua (2015-2020), tỉnh Thừa Thiên-Huế đã trồng được 400ha rừng, trong đó rừng ngập mặn (RNM) tập trung ven phá Tam Giang – Cầu Hai chiếm 125ha.

“Phá Tam Giang, phá Tam Giang!/ Gió hiu hiu sóng gợn mơ màng/ Trời vẫn xanh màu xanh cố cựu/ Mây trầm ngâm khói nước miên man”.

Người dân tổ dân phố An Hải, thị trấn Thuận An phát hiện nhiều cá nuôi lồng đoạn ven phá Tam Giang có hiện tượng thiếu ô xy, ngoi lên mặt nước và lờ đờ. Qua kiểm tra, các hộ dân phát hiện có nhiều cá ở dưới đáy lồng bị chết nên rất lo lắng.

Khi 2 đối tượng Linh và Cường điều khiển 2 đò máy để khai thác thủy sản theo kiểu hủy diệt môi trường bằng xung điện trên phá Tam Giang thì bị lực lượng Công an Quảng Điền bắt giữ.

Sau nhiều năm chờ đợi, ước mong lên bờ định cư của hàng chục hộ dân ở làng chài cuối cùng trên phá Tam Giang, thuộc thôn 8, xã Điền Hải (huyện Phong Điền, Thừa Thiên - Huế) cũng đã trở thành hiện thực, khi được chuyển đến những căn nhà mới khang trang trong khu tái định cư (TĐC) để cùng đón Tết cổ truyền Kỷ Hợi 2019…  

Không phải ngẫu nhiên mà nhiều người đặt cho lão nông Nguyễn Ngọc Đáp biệt danh “dị nhân Rú Chá”. Bởi thường ở cái tuổi gần đất xa trời, người ta chỉ muốn an nhàn, sống vui vầy để con cháu chăm sóc.

Cùng với việc thả tôm, cá giống để tái tạo nguồn lợi thủy sản, Chi hội nghề cá các thôn, xã ven vùng đầm phá Tam Giang (Thừa Thiên - Huế) còn thành lập các tổ bảo vệ thủy sản hoạt động trên tinh thần tự nguyện, để ngăn chặn “ngư tặc” rất hiệu quả…

Sau một thời gian tạm lắng, nạn trộm cắp thủy sản trên phá Tam Giang (Thừa Thiên - Huế) lại tái diễn khiến hàng ngàn hộ dân nuôi trồng thủy sản tại đây bức xúc, lo lắng. Đáng chú ý, việc các đối tượng sử dụng xung điện đánh bắt trộm thủy sản không những gây thiệt hại về kinh tế mà còn làm ảnh hưởng rất lớn đến hệ sinh thái môi trường vùng đầm phá…

Trong 2 ngày 10 và 11 tháng Giêng Đinh Dậu (ngày 6 và 7-2) ngư dân làng Thai Dương Hạ (xã Hải Dương, thị xã Hương Trà) đã tổ chức lễ hội cầu ngư theo lệ “Tam niên đáo lệ”.

Do ảnh hưởng tâm lý của người tiêu dùng sau sự cố môi trường biển nên dù đã qua thời điểm thu hoạch nhiều tháng nhưng đến nay, vẫn còn hàng  ngàn tấn cá đặc sản nuôi ở vùng đầm phá Tam Giang (Thừa Thiên - Huế) tồn đọng, đẩy người nuôi vào cảnh điêu đứng…