Tổng thống Jacob Zuma chấp nhận trả lại tiền công quỹ

• Cán bộ “tố nhau” thụt két tiền công quỹ
• ICC: Tổng thống Sudan biển thủ 9 tỷ USD tiền công quỹ
• Điều tra vụ biển thủ 15,8 triệu USD tiền công quỹ tại Hy Lạp

Trước đó (31-3), Tòa án Hiến pháp Nam Phi (11 Thẩm phán) ra phán quyết, Tổng thống và Quốc hội không "tuân thủ, bảo vệ và tôn trọng" Hiến pháp, liên quan tới việc ông Jacob Zuma sử dụng công quỹ để sửa chữa khu dinh thự cá nhân. Và buộc Tổng thống Jacob Zuma phải trả lại 16 triệu USD tiền ngân sách, trong vòng 45 ngày tới (Bộ Tài chính quyết định và họ phải báo cáo về việc này với Tòa án Hiến pháp trong 60 ngày tới).

Đồng thời cho biết, ông Jacob Zuma đã phớt lờ báo cáo của Tổng thanh tra viên nhà nước Thulisile Madonsela 2 năm trước khi kết luận, Tổng thống đã "hưởng lợi quá đáng" khi sử dụng tiền ngân sách nâng cấp khu tư dinh ở làng Nkandla thuộc tỉnh KwaZulu-Natal, với lý do nhằm đảm bảo an ninh cho ông và gia đình.

Tổng thống Jacob Zuma và người vợ thứ 5.

Theo giới truyền thông, chính phủ đã chi tổng cộng 23 triệu USD để nâng cấp khu dinh thự của ông Jacob Zuma. Ngay sau phán quyết của Tòa án Hiến pháp, Văn phòng Tổng thống cho biết, ông Jacob Zuma tôn trọng phán quyết kể trên và sẽ có "hành động phù hợp".

Năm 2014, nữ Tổng thanh tra nhà nước Thulisile Madonsela từng công bố kết luận: Tổng thống Jacob Zuma "sử dụng sai mục đích" công quỹ, không ngăn kiến trúc sư và nhà thầu "kê nâng chi phí" và "hưởng lợi quá đáng", không phù hợp với vị thế một công bộc của nhân dân, yêu cầu ông phải trả lại một phần số tiền trên. Vụ việc chỉ được quan tâm sau khi 2 đảng đối lập là Liên minh dân chủ (DA) và Chiến sĩ kinh tế tự do (EFF) yêu cầu Tòa án Hiến pháp làm rõ vụ việc.

Ban đầu, chính phủ bào chữa: sự nâng cấp khu biệt thự là biện pháp an ninh dành cho tổng thống, và bể bơi có thể dùng làm phương tiện chữa cháy. Thậm chí chính phủ còn cảnh cáo giới truyền thông, nếu đăng ảnh chụp khu dinh thự của Tổng thống Jacob Zuma sẽ bị truy tố vì vi phạm luật an ninh quốc gia. Nhưng sự bào chữa này đã khiến người dân phẫn nộ.

Giáo sư Sihawu Ngubane thuộc Đại học KwaZulu-Natal cho rằng, Tổng thống Jacob Zuma có khoảng 20 con, và 4 bà vợ được nuôi bằng ngân sách nhà nước, bất chấp sự chỉ trích của phe đối lập.

Và từ báo cáo của bà Thulisile Madonsela, Cơ quan Chống tham nhũng Nam Phi mới phát hiện một hồ bơi, hàng rào, sân khấu lớn ngoài trời, một trung tâm nghỉ dưỡng dành cho khách viếng thăm… không phải là những hạng mục nâng cấp nhằm đảm bảo an ninh. Do đó, ông Jacob Zuma phải trả lại 16 triệu USD cho ngân sách.

Giới truyền thông còn dẫn lời Chánh án Tòa án Hiến pháp Mogoeng Mogoeng ca ngợi Văn phòng Tổng thanh tra nhà nước là "một trong những nhà vô địch chống tham nhũng". Nhưng ông Jacob Zuma không thực thi yêu cầu đó, và Quốc hội cũng bác bỏ đề nghị này. Tuy nhiên, đầu năm nay, Tổng thống Jacob Zuma lại đề nghị trả lại một khoản tiền, nhưng cho rằng số tiền đó phải được quyết định độc lập và công bằng - Bộ trưởng Tài chính và Tổng Kiểm toán sẽ quyết định số tiền ông phải trả lại là bao nhiêu.

Ngay sau khi Tòa án Hiến pháp ra phán quyết, đảng Liên minh Dân chủ đối lập chính ở Nam Phi đã yêu cầu Tổng thống phải từ chức; đồng thời yêu cầu mở tiến trình luận tội đối với ông Jacob Zuma vì cho rằng "có sự vi phạm nghiêm trọng hiến pháp, nên có cơ sở để kết tội". Trong khi đó, đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) cầm quyền tuyên bố, chấp thuận phán quyết của Tòa án Hiến pháp và ANC hoàn toàn tin tưởng bộ máy tư pháp, và luật lệ Nam Phi.

Khu dinh thự của Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma.

Tổng thư ký ANC tuyên bố, ông không có quyền để kêu gọi tiến hành một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm trong nội bộ đảng ANC đối với ông Jacob Zuma. Giới truyền thông Nam Phi cho rằng, tiền công quỹ chi cho khu dinh thự của Tổng thống Jacob Zuma quá lớn so với ngân sách đã xuất cho nhà cửa của các cựu Tổng thống Nelson Mandela, Thabo Mbeki và FW De Kleck.

Giới truyền thông cho biết, khu tư dinh của ông Jacob Zuma có 3 khu nhà ngầm dưới lòng đất với khoảng 10 phòng ngủ, một phòng khám dành cho tổng thống và gia đình, một phòng tập thể dục, một sân bóng đá mi-ni, một tiệm may quần áo cho 1 trong 4 vợ của tổng thống, 20 ngôi nhà lộ thiên dành cho nhân viên an ninh, bãi đậu xe ngầm, một sân đỗ trực thăng, một bãi chăn gia súc, một nhà hát ngoài trời, sân chơi và một trung tâm nghỉ dưỡng dành cho khách viếng thăm.

Theo giới truyền thông, ông Jacob Zuma và người thân trong gia đình đã sử dụng 2 thang máy đặc biệt để ra vào khu phức hợp ngầm thông qua một đường hầm dài 200m chạy từ sân đỗ trực thăng đến quần thể chính. Ông Jacob Zuma sống ở khu dinh thự này với 4 bà vợ cùng đàn con.