“Nóng” phương án xử lý bất cập tại các trạm BOT

Thứ Hai, 04/06/2018, 08:18

Ngày 4-6, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thể “đăng đàn” trả lời chất vấn tại Quốc hội. Trước đó, vào ngày 31-5, Bộ này đã có báo cáo các vấn đề liên quan đến nhóm nội dung chất vấn thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ GTVT. Một trong những vấn đề “nóng” được nhắc đến là bất cập tại các trạm thu phí BOT và phương án xử lý.

17 trạm sai vị trí nhưng chỉ đề xuất xóa 1

Thống kê từ Bộ GTVT, đến nay Bộ đã huy động được 70 dự án đầu tư theo hình thức BOT với tổng mức đầu tư khoảng 209.347 tỷ đồng. Bộ cũng đã hoàn thành đưa vào vận hành khai thác 58 dự án, 12 dự án còn lại đang triển khai đầu tư.

Mặc dù các dự án sau khi đưa vào khai thác đã phát huy hiệu quả, giảm ùn tắc, giảm tai nạn giao thông, giảm chi phí vận tải, song lãnh đạo Bộ GTVT cũng thừa nhận còn tồn tại 6 nhóm bất cập.

Từ năm 2016 đến nay, Bộ GTVT đã từng bước xử lý các bất cập, song câu chuyện về BOT dường như đến nay chưa có hồi kết, nhất là vấn đề đặt trạm thu phí.

Hiện cả nước có 88 trạm trên các tuyến quốc lộ, trong đó Bộ GTVT quản lý 73 trạm (56 trạm đang thu, 17 trạm chưa thu thuộc các dự án đang đầu tư), Ủy ban nhân dân các tỉnh quản lý 15 trạm (11 trạm đang thu, 4 trạm chưa thu thuộc các dự án đang đầu tư).

Bộ GTVT đưa ra hàng loạt phương án xử lý bất cập tại trạm BOT.

Về vị trí trạm, có 56 trạm đặt trên các tuyến quốc lộ hoàn vốn cho dự án cải tạo nâng cấp các quốc lộ, xây dựng các cầu mới;

3 trạm nằm ngoài phạm vi dự án (trạm Tào Xuyên, trạm Cầu Rác, trạm Bắc Thăng Long - Nội Bài), các trạm này do lịch sử để lại khi tận dụng lại các trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn ngân sách Nhà nước chuyển sang thu giá hoàn vốn các dự án BOT;

6 trạm đặt trên tuyến chính hoàn vốn cho 6 dự án đầu tư nâng cấp tuyến chính và xây dựng tuyến tránh (trạm Nam Cầu Giẽ, trạm Bến Thủy, trạm Quán Hàu, trạm Trảng Bom tỉnh Đồng Nai, trạm tuyến tránh TP Sóc Trăng, trạm Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang);

6 trạm thu trên cả tuyến quốc lộ và cao tốc khi đầu tư xây dựng tuyến đường cao tốc và cải tạo quốc lộ song hành thuộc 4 dự án (quốc lộ 6 Hòa Lạc - Hòa Bình; quốc lộ 3 Thái Nguyên - Chợ Mới; cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng);

2 trạm (trạm La Sơn - Tuý Loan đặt trên Dự án BT La Sơn - Tuý Loan, trạm Nam Hải Vân cách trạm Bắc Hải Vân khoảng 12km) thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn Dự án đầu tư xây dựng hầm Đèo Cả (hạng mục hầm Hải Vân).

Trước thực trạng trên, Bộ trưởng Bộ GTVT cũng đã đề cập đến hướng xử lý 17 trạm BOT có những bất cập về vị trí. Theo đó, 3 trạm nằm ngoài phạm vi dự án gồm trạm Cầu Rác, Hà Tĩnh; trạm Tào Xuyên, Thanh Hoá; trạm Bắc Thăng Long - Nội Bài, Hà Nội đều được Bộ GTVT kiến nghị giữ nguyên vị trí. Việc vì sao 3 trạm này lại “lạc” ra ngoài dự án một lần nữa được Bộ lý giải do tận dụng lại các trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn ngân sách Nhà nước chuyển sang thu giá hoàn vốn các dự án BOT cho đỡ tốn, vì nếu đầu tư mới sẽ phát sinh thêm khoảng từ 30-50 tỉ đồng.

“Đối chiếu với quy định pháp luật tại thời điểm quyết định đầu tư, việc sử dụng các trạm này là phù hợp”, Bộ GTVT nhận định.

Trạm Cầu Rác dự kiến sẽ kết thúc thu vào năm 2019, hiện nay đã giảm giá cho các phương tiện quanh trạm, nên Bộ GTVT kiến nghị giữ nguyên vị trí trạm. Trạm Bắc Thăng Long - Nội Bài được kiến nghị giữ nguyên vì “hiện việc thu giá đang diễn ra bình thường” và “người dân có sự lựa chọn đi theo đường Nhật Tân - Nội Bài”.

Trạm Tào Xuyên thì được kiến nghị tiếp tục cho thu giá tại vị trí hiện nay “do việc di chuyển trạm vào tuyến tránh không khả thi về phương án tài chính”. Theo Bộ GTVT, nếu di chuyển vào tuyến tránh, Nhà nước phải bố trí khoảng 1.489 tỉ đồng hỗ trợ trong vòng 12 năm từ năm 2018 đến năm 2029 theo phương án tài chính của dự án.

Về số phận 6 trạm đặt trên tuyến chính hoàn vốn cho dự án đầu tư nâng cấp tuyến chính và xây dựng tuyến tránh, thì 5/6 trạm đã giảm giá cho các phương tiện quanh trạm với phạm vi khoảng 10km; và “sau khi giảm giá quanh trạm, tình hình thu giá ổn định”.

Riêng trạm Cai Lậy hiện đang tạm dừng thu và đang tiến hành lựa chọn một trong 2 phương án: giữ nguyên vị trí trạm, thực hiện giảm giá chung cho tất cả các phương tiện và mở rộng tối đa phạm vi giảm giá cho người dân quanh trạm; hoặc xây dựng thêm 1 trạm ở trên tuyến tránh, thu trên cả 2 trạm, phương tiện đi trên tuyến nào, doanh thu sẽ hoàn vốn cho tuyến đó.

Trên cơ sở 2 phương án này, Bộ GTVT và Ủy ban nhân dân tỉnh Tiền Giang sẽ thống nhất với các bộ, ngành, rà soát, lựa chọn phương án triển khai theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Nhà nước sẽ phải đền bù hơn 20.000 tỷ đồng nếu dịch chuyển trạm BOT

Về phương án 6 trạm thu trên cả tuyến quốc lộ và cao tốc khi đầu tư xây dựng tuyến đường cao tốc và cải tạo quốc lộ song hành thuộc 4 dự án, Bộ GTVT cho biết có 3 dự án nếu dịch chuyển trạm, Nhà nước sẽ phải đền bù 21.000 tỉ đồng.

Cụ thể, với dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Thái Nguyên - Chợ Mới và nâng cấp cải tạo quốc lộ 3 (1 trạm trên quốc lộ 3 và 1 trạm trên tuyến cao tốc), trước mắt Bộ GTVT cho phép nhà đầu tư thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ trên tuyến cao tốc, trên cơ sở số liệu doanh thu thực tế trong 3 tháng, Bộ này sẽ tính toán các phương án xử lý, thống nhất với UBND tỉnh Thái Nguyên để báo cáo Thủ tướng.

Đối với 3 dự án còn lại (quốc lộ 6, cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng), theo tính toán, nếu bỏ trạm trên các tuyến quốc lộ, phương án tài chính các dự án sẽ không khả thi, Nhà nước phải bố trí ngân sách để bù phần thiếu hụt lên đến khoảng 21.000 tỉ đồng (riêng quốc lộ 5 khoảng 16.000 tỉ đồng).

Trong điều kiện ngân sách Nhà nước khó khăn như hiện nay, phương án này không khả thi, nên Bộ GTVT kiến nghị tiếp tục thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ tại các trạm này.

Bộ GTVT cũng cho biết, đã có các chính sách miễn, giảm giá đối với người dân quanh trạm” và “ưu tiên giảm giá chung cho các phương tiện” nếu “phương án tài chính của các dự án còn khả thi”.

Liên quan đến mức giá dịch vụ sử dụng đường bộ, Bộ GTVT cho biết thêm, có một thực tế là một bộ phận người dân quanh khu vực trạm sử dụng đoạn đường ngắn vẫn phải trả giá dịch vụ, một số phương tiện trên các tuyến đường ngang đi qua trạm phải trả giá dịch vụ sử dụng đường bộ mặc dù sử dụng đoạn đường ngắn.

Để xử lý tồn tại này, Bộ GTVT đã áp dụng nhiều biện pháp miễn giảm giá dịch vụ. Đến nay, Bộ đã đàm phán với các nhà đầu tư giảm giá dịch vụ sử dụng đường bộ của 44 dự án, 13 dự án có mức giá được xác định từ đầu thấp và 2 dự án cao tốc, không ảnh hưởng đến chi phí của các doanh nghiệp, 5 dự án chưa giảm giá do lưu lượng xe thấp hơn dự kiến nếu giảm giá thì phương án tài chính không khả thi, do vậy nhà đầu tư và ngân hàng cung cấp tín dụng chưa đồng ý giảm giá.

Đặng Nhật