Thông điệp đằng sau cuộc tập trận lớn nhất của Nga

Thứ Năm, 13/09/2018, 07:32

Từ ngày 11 đến 17-9, Nga tiến hành cuộc tập trận “Vostok 2018” (Phương Đông 2018). Đây được đánh giá là cuộc tập trận lớn nhất trong lịch sử xứ sở Bạch Dương, với sự tham gia của hơn 300.000 binh sĩ, 36.000 xe tăng, xe bọc thép, hơn 1.000 trực thăng, máy bay và thiết bị không người lái cùng 80 tàu chiến.

Đặc biệt là còn có sự tham dự của Trung Quốc và Mông Cổ. Điều này làm dấy lên dự báo về một liên minh chính trị - quân sự mới do Nga đứng đầu.

Cuộc tập trận lớn nhất trong lịch sử nước Nga hiện đại

Cuộc tập trận sẽ diễn ra ở 5 khu thử nghiệm đa năng, 4 khu của Lực lượng Không gian và Lực lượng Phòng không cũng như trên biển Nhật Bản, các biển Bering và Okhotsk. Theo Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu, “Vostok-2018” có thể so sánh với “Zapad-81” (Phương Tây-81) năm 1981, thậm chí còn quy mô hơn.

Khi đó, “Zapad-81” đã huy động hàng chục nghìn binh sĩ Liên Xô diễn tập việc đưa quân đội liên bang và các nước thuộc Tổ chức Hiệp ước Warszawa vào lãnh thổ Ba Lan láng giềng. Kịch bản “Vostok-2018” chưa được tiết lộ, song theo lời Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, với quy mô như vậy thì đây là cuộc tập dượt cho một cuộc chiến tranh lớn.

Đoàn xe bọc thép của Nga lăn bánh tại khu vực Chita, phía Đông Siberia trong cuộc tập trận “Vostok-2018”. (Ảnh: AP)

Theo chuyên gia quân sự Vasily Kashin, đây là cuộc tập trận chiến lược triển khai các đơn vị quân số lớn mà Nga chưa từng huy động trong bất kỳ cuộc xung đột nào từ trước tới nay. Trong các cuộc tập trận như vậy, không chỉ có lực lượng xe chiến đấu và đội ngũ chỉ huy cấp thấp, mà còn có cả các ban chỉ huy cấp quân khu và cao hơn, được kinh qua thực tiễn chiến đấu.

Ngoài việc lần này có số thành viên tham dự tập trận đông gấp đôi năm 1981, tham gia “Vostok-2018” còn có các binh sỹ Mông Cổ và Trung Quốc. Như thông báo trước đó của Bộ Quốc phòng Trung Quốc, Bắc Kinh đã cử 3.200 binh sĩ, hơn 900 xe cơ giới cùng 31 thiết bị bay và trực thăng tới Nga để tham gia cuộc tập trận.

Biên đội bay của Trung Quốc gồm 6 tiêm kích bom JH-7, 6 trực thăng Mi-171, 9 trực thăng Z-9 và 9 trực thăng Z-19. Bộ Quốc phòng Trung Quốc khẳng định, việc tham gia tập trận “Vostok-2018” của Nga nhằm tăng cường hợp tác giữa lực lượng vũ trang hai nước và cải thiện khả năng hiệp đồng đối phó với các mối đe dọa an ninh.

Cơ quan này khẳng định sự tham gia của Bắc Kinh vào “Vostok-2018” không nhằm vào bên thứ ba nào. Chuyên gia quân sự Song Zhongping nhận định Trung Quốc cử lực lượng ưu tú từ Chiến lược khu miền Bắc tham gia tập trận tại Nga, nhằm rèn luyện hàng loạt tình huống từ chống khủng bố, cướp biển, cứu trợ thiên tai cho đến đào tạo thực chiến và diễn tập phản công.

Đáp lại, người phát ngôn của Tổng thống Nga Dmitry Peskov tuyên bố sự tham gia của Quân đội Trung Quốc cho thấy hai nước đang mở rộng hợp tác trong tất cả các lĩnh vực. Trong khi đó, chuyên gia Kashin lưu ý giai đoạn tập trận mà Trung Quốc tham gia sẽ trùng với thời điểm diễn ra Diễn đàn Kinh tế phương Đông với sự tham dự của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Vị chuyên gia này nhấn mạnh đây là cuộc tập trận chiến lược, khi các bộ tổng chỉ huy có thêm kinh nghiệm phối hợp lên kế hoạch cho chiến dịch chiến lược. Điều này quan trọng hơn là số lượng người hay vũ khí tham gia.

Hướng đến việc hình thành một liên minh chính trị - quân sự mới

Nhận xét về “Vostok - 2018”, một vị tướng nghỉ hưu của Nga cho rằng, cuộc tập trận giống như một lời cảnh báo đanh thép mà Nga muốn gửi tới Mỹ. “Cuộc tập trận nhằm mục đích ngăn chặn các ý định hung hăng của Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và cũng là một động thái đáp trả các lệnh cấm vận của Mỹ”, Đại tướng Nga Leonid Ivashov nhận định.

Chia sẻ quan điểm này, ông Aleksey Maslov, lãnh đạo Trường phương Đông học thuộc Viện Kinh tế cấp cao, nhận định cuộc tập trận được coi là bằng chứng về một liên minh chính trị-quân sự chống Mỹ giữa Nga và Trung Quốc, trong bối cảnh Mỹ đang muốn củng cố sự hiện diện của mình tại Đông Á và Đông Nam Á, nơi họ đang đàm phán tích cực với Philippines và mới đây đã tiến hành tập trận với Hàn Quốc.

Theo chuyên gia này, Trung Quốc cũng sẽ nỗ lực nhằm khẳng định họ không chỉ là cường quốc kinh tế, mà còn là cường quốc quân sự. Ông Dmitri Trenin, Chủ nhiệm Trung tâm Carnegie ở Moscow, nhận xét: “Với cuộc tập trận này, Nga gửi đi thông điệp rằng họ xem Mỹ là đối thù tiềm năng, xem Trung Quốc là đồng minh tiềm năng. Trung Quốc với động thái gửi quân cùng tập trận với Nga muốn cho Mỹ thấy họ đang xích lại gần Moscow trong lĩnh vực quân sự”.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis tin rằng, Nga và Trung Quốc không thể thành lập liên minh quân sự bất chấp việc 2 nước đang tham gia vào cuộc tập trận chung lớn nhất trong lịch sử nước Nga hiện đại.

“Tôi nghĩ rằng cả 2 nước đều hành động vì lợi ích của riêng họ. Tôi không cho là Nga và Trung Quốc sẽ liên kết với nhau nếu tính về lâu về dài”, ông Mattis nhấn mạnh trong cuộc phỏng vấn tại Lầu Năm Góc hôm 11-9 khi được hỏi liệu Mỹ có lo lắng về một liên minh quân sự giữa Nga và Trung Quốc hay không.

Ông Lincoln Bloomfield, cựu quan chức an ninh quốc gia Mỹ trong 3 đời chính quyền trước, hiện là thành viên cấp cao của Trung tâm nghiên cứu chính sách đối ngoại Stimson, cho rằng Lầu Năm Góc sẽ đặc biệt chú ý đến năng lực quân sự không ngừng cải thiện của Nga lẫn Trung Quốc, cũng như Vostok 2018.

“Tôi không chắc Lầu Năm Góc thấy ngạc nhiên với cuộc tập trận này. Nga đã đầu tư vào nhiều hệ thống quân sự phức tạp, có khả năng đem lại rắc rối. Họ muốn tăng tiếp cận Bắc cực và phát triển tàu ngầm. Tôi nghĩ Lầu Năm Góc sẽ theo dõi chặt Nga”, ông Bloomfield phân tích.

Cũng theo ông: “Nga có lực lượng quân đội giàu kinh nghiệm trong các hoạt động viễn chinh, trong khi Trung Quốc thiếu kinh nghiệm và cũng không có thói quen tỏ thái độ khiêu khích bằng quân sự với cường quốc khác ví dụ như Mỹ. Do đó, mặc dù theo dõi chặt nhưng Lầu Năm Góc chỉ xem hợp tác quân sự Nga-Trung là một quá trình gia tăng dần dần”.

Về phía NATO, liên minh quân sự này gọi “Vostok-2018” là cuộc chuẩn bị của Nga cho các “cuộc xung đột quy mô”. Quyền đại diện NATO Dylan White cho biết “cuộc tập trận phù hợp với bối cảnh mà chúng ta đang thấy - một nước Nga kiên quyết hơn, tăng mạnh ngân sách quân sự và sự hiện diện quân sự của mình”.

Mặc dù mối quan hệ không phải lúc nào cũng nồng ấm, nhưng hiện Trung Quốc và Nga đang xích lại gần nhau hơn khi cả hai đang tìm kiếm biện pháp đối phó với Mỹ. Hồi tháng 8, Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố sẽ áp đặt một loạt biện pháp trừng phạt mới đối với Moscow sau vụ một cựu điệp viên người Nga bị đầu độc ở Anh đầu năm nay.

Trong khi đó, Trung Quốc đang chuẩn bị cho sự leo thang mới nhất trong cuộc chiến thương mại với Washington, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump chuẩn bị áp lệnh trừng phạt thêm 200 tỷ USD đối với hàng hóa Trung Quốc. Trong bối cảnh tình trạng căng thẳng với Mỹ ngày càng tăng, mối quan hệ Nga - Trung được các phương tiện truyền thông hai nước thường xuyên nhắc đến.

Khổng Hà (tổng hợp)