Mối nguy từ những quả “bom nước” khổng lồ

Tại khu vực dưới chân núi Phước Tường, thuộc phường Hòa Minh, quận Liên Chiểu cách đây gần 10 năm có những doanh nghiệp khai thác đá. Sau khi cơ quan thẩm quyền thành phố ngừng cấp phép, mỏ đã đóng cửa khai thác, nhưng hiện trường để lại vòng quanh chân núi khu vực này là sự nham nhở do bị đào bới, nổ mìn phá đá trước đây.  Đáng sợ nhất là một hồ nước rộng đến hàng nghìn mét vuông, sâu thẳm ngay dưới chân núi, nằm trên độ cao so với khu đô thị Phước Lý cả chục mét.

Người dân địa phương cho biết, hồ nước này là do quá trình khai thác đá tạo nên. “Hồi trước, hồ rộng, nhưng các doanh nghiệp đã cho san ủi, trồng cây, nhưng đến nay, hồ cũng còn rộng đến cả chục nghìn mét vuông. Mùa mưa, nước dâng lên thành, mặt hồ nước rộng ra mênh mông nhìn rất đáng sợ”, một người dân cho biết.

Tại nhiều địa điểm có các mỏ đá đã ngừng khai thác, bỗng dưng bị biến thành nơi đổ rác, phế liệu, xà bần…Vào những ngày nắng, bụi bay mù mịt cuốn theo mùi hôi thối của rác rưởi xuống các khu dân cư, mùa mưa nước bẩn từ các đống rác bẩn cũng cuốn theo chảy tứ tung, gây ô nhiễm môi trường khu vực.

Tại xã Hòa Nhơn, huyện Hòa Vang, ông Lê Văn Tuân, Trưởng thôn Phước Hậu-Phước Thuận cho biết, hơn 10 năm qua, bao quanh thôn này có tới 8 mỏ khai thác đá. Cách đây 2 năm, các mỏ của Doanh nghiệp Thương mại Đỗ Hữu Minh, Công ty CP Vật liệu xây dựng 323,  Xí nghiệp khai thác đá Hố Bàn, Công ty CP Chu Lai, Công ty Huỳnh Đức May,… đã hết hạn khai thác, nhưng các đơn vị khai thác mỏ trên vẫn chưa phục hồi hoàn thổ theo quy định pháp luật, khiến hơn 130ha đất sản xuất nông nghiệp của 350 hộ dân trong thôn không thể canh tác vì mất nguồn nước, đất ruộng bị bồi lấp lổn nhổn toàn sỏi đá khô cạn. Nhiều doanh nghiệp lấy lý do đang chờ thành phố cấp phép để tiếp tục khai thác đá, nên họ không hoàn thổ tại các mỏ khai thác. Từ kiến nghị của người dân, các đơn vị khai thác đá đã hỗ trợ người dân mỗi vụ mùa 1,5 triệu đồng trên 500m2 đất nông nghiệp, ngoài ra không có biện pháp gì khác, và người dân đã phải nhận hỗ trợ hơn 10 năm nay, trong khi đồng đất bỏ hoang, lãng phí…

Tại khu vực Phước Tường, phường Hòa Minh, quận Liên Chiểu, hiện trường các mỏ khai thác đá đã ngừng cấp phép cũng thật đáng sợ. Tại thôn Phước Thuận (cũ), việc khai thác đá đã đào bới, nổ mìn tan hoang, lấp hoàn toàn nguồn nước tự nhiên, trước đây đã cung cấp nước cho hơn 50ha ruộng của người dân. Tại thôn Phước Hậu (cũ), sát chân núi tại hiện trường các mỏ khai thác đá là những hồ nước sâu, có hồ nước mà người dân gọi tên là “hồ không đáy” rộng hàng nghìn mét, nằm trên khu dân cư cả chục mét, vào mùa mưa nước ngập tràn luôn đe dọa các khu dân cư bên dưới.

Dẫn chúng tôi đi thực tế từng mỏ đá đã ngừng khai thác, anh Trần Phước Sơn-một người dân thôn Phước Thuận, bức xúc nói: “Riêng gia đình tôi  trước đây có 20ha đất đồi trồng keo và ruộng trồng lúa, nhưng nay các mỏ khai thác đã để đất đá bồi lấp không thể canh tác được thứ gì nữa. Đất đai toàn sỏi đá, đến nuôi bò, nuôi dê cũng không phát triển được, vì đến ngay cỏ cũng không mọc nổi để cho bò, dê ăn!”.

Có thể nói việc phục hồi, hoàn thổ các mỏ khai thác đất, đá luôn là câu chuyện chưa thể chấm dứt. Đến giờ, người dân ở xã Hòa Nhơn, huyện Hoà Vang vẫn chưa quên vụ hồ nước Hố Dư vào lúc nửa đêm một ngày gần cuối tháng 10/2022 bị vỡ, khiến hàng triệu m³ nước tràn xuống vùi lấp khu dân cư thôn Thạch Nham Đông. Hồ nước Hố Dư cũng chính là hiện trường khai thác của các mỏ khai thác đất cách đây 10 năm về trước.

Người dân sống cạnh các quả “bom nước” khổng lồ trên địa bàn TP Đà Nẵng mong muốn chính quyền, ngành chức năng thành phố khẩn trương kiểm tra, có giải pháp phòng ngừa phù hợp, trước mắt có thể cho khai thông các hồ nước tại các mỏ khai thác đất đá để lại như ở chân núi Phước Tường, khu vực thôn Phước Thuận-Phước Hậu như đã nêu trên. Về lâu dài, có kế hoạch chuyển đổi mục đích sử dụng đất, chuyển đổi ngành nghề cho người dân tại các khu vực khai thác mỏ đã bồi lấp, đảm bảo ổn định cuộc sống cho người dân.