Bê bối tại NXB Giáo dục Việt Nam: Ai chịu trách nhiệm buông lỏng quản lý?

Để xảy ra hàng loạt những bê bối tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, theo Thanh tra Bộ GD & ĐT, trước hết là do nhận thức của hội đồng thành viên (HĐTV) và lãnh đạo NXBGDVN trong việc chuyển đổi mô hình hoạt động theo Luật Doanh nghiệp chưa đầy đủ, vẫn quản lý theo thói quen, nếp cũ của mô hình đơn vị sự nghiệp, chậm đổi mới quản trị doanh nghiệp. Cơ cấu, tổ chức của NXBGDVN chưa có đơn vị chuyên môn về pháp luật để tham mưu, giúp việc HĐTV, Ban Tổng giám đốc…

Sau khi Quyết định số 170/QĐ-BGDĐT được ban hành, HĐTV và Ban Tổng GĐ NXBGDVN chưa quyết liệt trong việc triển khai thực hiện Điều lệ mới, chưa làm hết trách nhiệm trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ.

NXBGDVN đầu tư dàn trải, thực hiện hoạt động đầu tư vào nhiều ngành, nghề kinh doanh không phải là ngành, nghề kinh doanh chính.

Vai trò của Kiểm soát viên chưa được phát huy trong thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn do vừa làm việc với vị trí là cán bộ của NXBGDVN, vừa làm việc với vai trò giúp Bộ GD&ĐT thực hiện việc giám sát.

Tổ chức, hoạt động NXBGDVN theo mô hình công ty mẹ - công ty con là mô hình mới, hệ thống văn bản điều chỉnh về mô hình doanh nghiệp này vẫn đang trong quá trình xây dựng và hoàn thiện dần trong những năm gần đây. Do đó, việc áp dụng các văn bản trong quá trình thực hiện của NXBGDVN cũng có nhiều khó khăn.

NXBGDVN đầu tư dàn trải, thực hiện hoạt động đầu tư vào nhiều ngành, nghề kinh doanh không phải là ngành, nghề kinh doanh chính.

Việc kiểm tra, giám sát của Bộ GD&ĐT với vai trò chủ sở hữu Nhà nước chưa được thường xuyên, liên tục; có dấu hiệu buông lỏng quản lý (mặc dù Bộ GD&ĐT đã cử  kiểm soát viên kiêm nhiệm là cán bộ của Vụ Kế hoạch - Tài chính). Quyết định số 170/QĐ-BGDĐT còn một số điểm bất cập (mục tiêu chưa cụ thể, thiếu quy định về Tổng biên tập, giao trách nhiệm quản lý công tác thư viện trường học không phù hợp với chức năng của doanh nghiệp,...).

Về trách nhiệm, Thanh tra Bộ GD & ĐT đã làm rõ: Ông Ngô Trần Ái (nguyên Chủ tịch HĐTV, nguyên Tổng GĐ NXBGDVN) chịu trách nhiệm chung đối với các thiếu sót, sai phạm của NXBGDVN trong thời gian giữ chức vụ trước ngày 1-4-2015; chịu trách nhiệm trực tiếp trong chỉ đạo đầu tư, triển khai thực hiện Dự án tại số 187B Giảng Võ, Hà Nội và Dự án tại số 104 Mai Thị Lựu, TP Hồ Chí Minh và một số thiếu sót khác.

Ông Mạc Văn Thiện (nguyên Chủ tịch HĐTV) chịu trách nhiệm chung đối với các thiếu sót, sai phạm của NXBGDVN trong thời gian giữ chức vụ từ ngày 1-4-2015 đến 31-12-2016. Chịu trách nhiệm trực tiếp đối với thiếu sót, sai phạm trong công tác tổ chức cán bộ; việc ký văn bản không đúng thẩm quyền; kiêm nhiệm Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Đầu tư tài chính Thiên Hóa, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển giáo dục Hà Nội không đúng quy định; cho phép Công ty Cổ phần Thiết bị giáo dục và Công nghệ Việt Nam được sử dụng bản quyền sách giáo khoa và miễn phí quản lý xuất bản không đúng quy định; chỉ đạo bán 3 lô đất của Công ty Cổ phần Đầu tư tài chính giáo dục không đúng thẩm quyền; phê duyệt cho bà Huỳnh Thị Thanh Hiền được mượn lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là giấy tờ bảo đảm khoản vay tại Công ty Thiên Hóa và một số thiếu sót khác.

 Ông Vũ Văn Hùng (nguyên Tổng GĐ) chịu trách nhiệm đối với các thiếu sót, sai phạm của NXBGDVN trong phạm vi được giao. Chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc ký các văn bản tuyển dụng không đúng quy định; ký các quyết định bổ nhiệm không đúng đối tượng và thẩm quyền; chưa kịp thời thực hiện việc kê khai cổ phần, phần vốn góp tại các doanh nghiệp theo quy định và một số thiếu sót khác.

Ông Lê Thành Anh chịu trách nhiệm đối với các thiếu sót, sai phạm trong phạm vi được giao về công tác quản lý tài chính, tài sản; chưa kịp thời tham mưu ban hành Quy chế quản lý sử dụng tài sản và việc sửa đổi, bổ sung Quy chế quản lý tài chính; việc mua sắm xe ôtô có sai sót về trình tự, thủ tục; kiêm nhiệm Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển công nghệ Văn Lang, Công ty Cổ phần Thiết bị giáo dục và Công nghệ Việt Nam, Công ty Cổ phần Đầu tư Tài chính giáo dục không đúng quy định; việc đề xuất HĐTV chỉ đạo bán 03 lô đất tại Đà Nẵng không đúng thẩm quyền.

Các thành viên HĐTV, Phó Tổng Giám đốc khác, chịu trách nhiệm về các thiếu sót, sai phạm trong phạm vi được giao trong thời gian giữ chức vụ.

Về kiến nghị biện pháp xử lý, khắc phục hậu quả, Thanh tra Bộ GD & ĐT cho biết, NXBGDVN phải thực hiện việc thôi kiêm nhiệm quản lý công ty thành viên đối với các thành viên HĐTV, Tổng GĐ và các chức danh khác theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2014, Nghị định số 97/2015/NĐ-CP và các văn bản liên quan.

Rà soát, bổ sung hồ sơ, có phương án xử lý đối với các đối tượng tuyển dụng sai quy định và kéo dài thời gian công tác không đúng quy định. Ban hành các văn bản về công tác cán bộ đúng thẩm quyền thay thế các văn bản sai, giải quyết việc nghỉ hưu theo quy định.

Rà soát, thực hiện việc công bố công khai tài sản, thu nhập năm 2016 của các thành viên HĐTV, Tổng GĐ, các Phó Tổng GĐ, kiểm soát viên, kế toán trưởng theo đúng quy định tại Nghị định số 78/2013/NĐ-CP và Thông tư số 08/2013/TT-TTCP.

Thực hiện việc thông báo về cổ phần, vốn góp tại các doanh nghiệp của cán bộ quản lý và người liên quan theo quy định.

Rà soát, thu hồi toàn bộ tiền phí quản lý xuất bản đã miễn thu phí đối với 41 đầu sách song ngữ của Công ty CP Cổ phần Thiết bị giáo dục và Công nghệ Việt Nam.

Rà soát, đánh giá lại toàn bộ các Hợp đồng liên danh, hợp đồng hợp tác kinh doanh, hợp đồng thuê, cho thuê tài sản, bất động sản để bổ sung, hoàn thiện theo quy định của pháp luật. Xác định đầy đủ toàn bộ giá trị của các tài sản cố định vô hình quyền sử dụng đất, bản quyền tác giả theo quy định tại Thông tư số 45/2013/TT-BTC.

Đối với các tài sản, bất động sản cho thuê với thời gian từ 10 năm trở nên, NXBGDVN cần đánh giá lại những yếu tố bất lợi cho NXBGDVN để thực hiện việc điều chỉnh lại nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng; tiến hành thẩm định lại giá cho thuê và thời gian cho thuê để điều chỉnh Hợp đồng cho thuê tòa nhà số 104 Mai Thị Lựu, phường Đa Kao, Quận 1, TPHCM; cơ sở tại số 62 Hạ Long, thành phố Vũng Tàu; Hợp đồng liên danh tại Dự án 187B Giảng Võ, Hà Nội để có phương án xử lý trong trường hợp thoái vốn tại Công ty Cổ phần Đầu tư IP Việt Nam.

Xây dựng lộ trình cụ thể để tiếp tục giải quyết việc thoái vốn tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Tân Mai; thu hồi kinh phí hoàn trả vốn góp Công ty Thiên Hóa còn nợ NXBGDVN. Đẩy nhanh tiến độ thoái vốn theo Đề án được phê duyệt. Chú trọng vấn đề quyền sử dụng đất, giá trị thương hiệu trong quá trình thoái vốn.

Cũng theo Thanh tra Bộ, NXBGDVN phải chấm dứt việc thực hiện các công việc trong quản lý, điều hành trái quy định pháp luật, không đúng thẩm quyền. Xây dựng và thực hiện đồng bộ các giải pháp để phòng chống lãng phí trong QLSD vốn, các quỹ và tài sản trong doanh nghiệp theo quy định.

Kiện toàn cán bộ, chấn chỉnh hoạt động của Kiểm soát viên; thành lập bộ phận pháp chế để tham mưu giúp HĐTV và Ban Tổng GĐ thực hiện việc quản lý, điều hành theo đúng quy định của pháp luật.

Sửa đổi, bổ sung phương án tái cơ cấu NXBGDVN, xác định rõ vai trò của NXBGD miền, mối quan hệ giữa NXBGDVN với công ty thành viên trình Bộ GDĐT phê duyệt. Thực hiện cơ chế quản lý, chỉ đạo, điều hành, định hướng hoạt động của các công ty thành viên có vốn góp thông qua người đại diện phần vốn, không chỉ đối với nội dung về tài chính.

Rà soát Quyết định số 170/QĐ-BGDĐT, Quy chế quản lý tài chính để đề xuất sửa đổi, bổ sung hoàn thiện; xây dựng kế hoạch, lộ trình và thực hiện việc xây dựng, ban hành đầy đủ các văn bản quản lý nội bộ theo đúng quy định.