Khánh Ly: Đường đời bao nỗi
Những giai điệu huyền diệu của dòng nhạc tiền chiến đã quyến rũ tâm hồn Lệ Mai. Hình ảnh người bố với cây đàn luôn luôn hiện lên trong những ngày tháng Lệ Mai cô đơn, bươn trải trên mọi nẻo đường.
Những bến tình lận đận
Lệ Mai lớn lên với tính cách mạnh mẽ, say mê hát, học lỏm rất nhanh. Từ bé đã tự đi đăng ký dự thi hát ở Hà Nội. Năm 1954, cô bé theo gia đình cùng cha dượng di cư vào Nam, rồi hai năm sau đó cùng cả nhà lên Đà Lạt sinh sống. Lệ Mai hay tin có cuộc thi ca hát cho tuổi nhi đồng ở Sài Gòn, thế là lại trốn nhà đi thi, đoạt liền giải Nhì. Mỗi ngày một lớn lên, giọng hát càng hay. Năm 1962, Lệ Mai bắt đầu hát kiếm tiền ở Night Club Đà Lạt, với danh xưng là Khánh Ly.
 |
| Ca sĩ Khánh Ly dâng hoa tại Hội quán Trịnh Công Sơn. |
Nhưng mọi sự không hề suôn sẻ, khi Khánh Ly bất ngờ lấy chồng và sinh con rồi vướng vào đường đời lận đận. Khánh Ly bước vào cuộc hôn nhân như người đang bị trôi trên sông, vớ được một bàn tay, nghĩ đó là cái phao, cứu cánh số phận. Khánh Ly sinh liền một mạch hai đứa con.
Chính vào thời điểm này, Khánh Ly đã tình cờ gặp nhạc sĩ Trịnh Công Sơn tại Đà Lạt. Hai người đã tâm đầu ý hợp về âm nhạc, nhưng rồi mọi sự lại chỉ dừng ở bản thu những bài ca mới sáng tác, cũng chưa mấy ai biết tới.
Tất nhiên, cuộc sống hôn nhân đã trói buộc Khánh Ly với những bươn chải mưu sinh nặng nề. Hằng đêm, Khánh Ly vẫn mải miết hát ca, thể hiện những cung bậc vương vấn, đầy khắc khoải như vận vào cuộc đời. Hôn nhân vội vàng, không thể lấp đầy khoảng trống rỗng trong tâm hồn người nghệ sĩ. Bi kịch ngày một dồn tụ. Sau vài năm, Khánh Ly ly hôn, ôm hai con về Sài Gòn trong nỗi tuyệt vọng khôn cùng.
Đó là câu chuyện kết thúc của năm 1967. Và, lại như một sự tình cờ, Khánh Ly gặp Trịnh Công Sơn cũng vừa rời Bảo Lộc về Sài Gòn. Bắt đầu cuộc viễn du ca nhạc của hai người từ đây. Khánh Ly trở thành hình tượng một "nữ hoàng chân đất", cùng với chàng nhạc sĩ lãng tử Trịnh Công Sơn bên chiếc ghi ta thùng bập bùng trong những đêm ở Quán Văn (sau trường Văn khoa Sài Gòn).
Nhưng rồi cuộc đời thật trớ trêu, mấy năm sau Khánh Ly đã mở một quán cà phê ca nhạc và đi hát ở vũ trường với mục đích mưu sinh để nuôi hai con còn nhỏ. Chính vì thế, “nữ hoàng chân đất” này lại rơi vào một cuộc khủng hoảng khi dính vào một cuộc hôn nhân nhưng không giá thú và cũng sinh được một mặt con. Cuộc hôn nhân thứ hai vội vã không kém cuộc hôn nhân lần đầu tiên, và kết thúc còn sớm hơn mà không hề có chút vấn vương.
Chưa hết, chẳng bao lâu sau lại một sĩ quan trẻ tìm đến, nảy sinh tiếng sét ái tình mới. Cả hai quấn quýt yêu thương, trở thành một cặp đôi tình nhân nổi tiếng. Cái chết của người sĩ quan trẻ này tại Đà Nẵng đã chấm dứt tất cả.
Và, do nhận thức mơ hồ về thời thế, dẫn tới cuộc ra đi của Khánh Ly trước ngày Sài Gòn giải phóng. Cũng từ đó, kết thúc hình ảnh một ca sĩ chân đất với giọng hát ma mị, ám ảnh lòng người suốt 10 năm qua. Khi ấy Khánh Ly vừa tròn 30 tuổi.
 |
| Ca sĩ Khánh Ly bên phố Trịnh Công Sơn ở Huế. |
Khánh Ly - Trịnh Công Sơn - một chữ "Duyên âm nhạc"
Hàng chục năm nay, vẫn còn nhiều người nghi vấn chuyện tình duyên giữa nhạc sĩ Trịnh Công Sơn với ca sĩ Khánh Ly. Không dễ mấy ai tin rằng gần mười năm gần gũi, vai sánh vai, ngày đêm ca hát cùng nhau mà hai người lại không nảy sinh tơ lòng, và tình yêu cất tiếng.
Nhất là sau này, dường như Trịnh Công Sơn trong nhiều sáng tác đã lấy quãng giọng của Khánh Ly làm chuẩn. Nhạc sĩ luôn luôn có ý thức viết để cho Khánh Ly hát. Không lẽ hai người gắn bó đến thế mà lại chẳng hề có chút tơ lòng?
Hàng trăm câu hỏi, có phần tò mò để phát hiện ra cho dù chỉ một tình huống lộ diện. Đúng là uổng công. Bởi lẽ thời gian gặp Khánh Ly, vào năm 1964, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đang say đắm với mối tình Dao Ánh. Ấn tượng gặp và mến mộ giọng hát Khánh Ly đã được Trịnh Công Sơn viết trong cuốn "Thư tình gửi cho một người", với một cảm xúc như một sự phát hiện trong ca hát mà thôi.
Tiếp theo cuộc gặp gỡ 1967, giữa hai người ở Sài Gòn cũng là sự tình cờ, chính nhạc sĩ Trịnh Công Sơn cũng ngạc nhiên và mừng rỡ. Nhạc sĩ mừng vì những ca khúc của mình từ nay đã có giọng hát Khánh Ly chắp cánh bay.
Sau thời gian "du ca" trong những đêm sinh viên, cho dù hai người đã từng sống chung cùng bạn bè nơi quán Văn, nhưng không hề có sự xao xuyến giữa hai con tim. Ngay kể cả khi có dịp đi sang Nhật, hay châu Âu biểu diễn, vào những năm 1969-1970; hai người cũng chỉ như một cặp bài trùng, thể hiện xuất sắc ca khúc mà thôi.
Sau này, Khánh Ly lại vương vào những cuộc tình mới, mải miết kiếm tiền để nuôi con nhỏ. Trịnh Công Sơn chỉ nhìn theo tiếc nuối, có phần trách móc, vì không còn những ngày hát cho sinh viên nghe nữa. Quan hệ hai người chỉ dừng lại ở ơn nghĩa: "anh là hình em là bóng". Nếu nói không có Trịnh Công Sơn thì không có Khánh Ly hoặc ngược lại cũng đều đúng vì sự gặp gỡ của họ chính là một định mệnh, ở một chữ "Duyên âm nhạc" trời cho. "Duyên" nghiệp ấy đã dở dang, khi Khánh Ly tìm phương trời khác ra đi, trong vội vã. Hai người chia tay trong im lặng. Đó là khoảng trống tê tái biệt ly.
Bến đỗ cuối cùng trên nẻo đường tha hương
Rất may mắn, khi mới bắt đầu trên đất Mỹ năm 1975, mẹ con ca sĩ Khánh Ly đã gặp được một người đàn ông hào hoa. Đó là nhà báo kiêm nhà văn Nguyễn Hoàng Đoan cũng cùng với hai con gái vượt biển sang đây trước đó ít lâu.
 |
| Vợ chồng ca sĩ Khánh Ly. |
Phải nói đây chính là cuộc gặp gỡ "định mệnh" lạ lùng giữa hai người. Bởi vì ngay thời kỳ ở trong nước, Nguyễn Hoàng Đoan không thích giọng hát Khánh Ly cho lắm. Thậm chí ông còn ít nghe Khánh Ly hát. Nhưng rồi có lẽ với nét duyên trời cho và tính cách mạnh mẽ của Khánh Ly đã chinh phục được nhà báo Nguyễn Hoàng Đoan. Ông cầu hôn và tận tình đến với mẹ con Khánh Ly. Ba tháng sau Khánh Ly đã nghĩ hết mọi nhẽ và gật đầu đồng ý.
Đặc biệt một thời gian sau, nhà báo Nguyễn Hoàng Đoan bỏ nghề báo, đứng phía sau trông nom con cái, công việc gia đình. Từ đó Khánh Ly toàn tâm toàn ý phục dựng lại sự nghiệp ca hát trên đất Mỹ. Riêng bộ trang phục áo dài và mái tóc quê hương đã được tạo dựng phong cách và hình tượng sân khấu của Khánh Ly đã có phần chăm lo chu đáo của đức lang quân Nguyễn Hoàng Đoan. Đáng chú ý, người chồng này rất chăm chút về vóc dáng trên sân khấu cho vợ.
Phải nói đây là trường hợp hết sức thú vị với hình ảnh "người đàn ông phía sau vinh quang của người phụ nữ". Hỗ trợ, giúp việc, cả phong cách nghệ thuật đến phương thức kinh doanh trên thị trường âm nhạc. Chính vì thế, trung tâm sản xuất băng đĩa Khánh Ly đã phát đạt và bán được hàng triệu album ca nhạc, trên đất Mỹ.
Nhà báo Nguyễn Hoàng Đoan trở thành người quản lý của vợ từ việc nhận "show" đến quản lý tiền bạc… Hạnh phúc đã hanh thông được tới 40 năm, vậy mà bất ngờ nhà báo Nguyễn Hoàng Đoan ngã bệnh, ra đi khi mới bước qua tuổi 70 (8-1-2015). Chuyến đi cuối cùng của nhà báo Nguyễn Hoàng Đoan với Khánh Ly là chương trình "Live Show" tại Việt Nam vào tháng 7-2014. Sau đó ông về giúp vợ công việc xuất bản cuốn hồi ký "Phía sau những nụ cười" do NXB Văn học ấn hành vào quý II năm 2015.
Trước khi ca sĩ Khánh Ly về nước giới thiệu và phát hành cuốn sách thì nhà báo Nguyễn Hoàng Đoan ra đi vĩnh viễn. Một đòn choáng váng dội lên cuộc đời của ca sĩ Khánh Ly khi đã bước vào tuổi xế chiều. Nỗi đau cuộc đời vẫn không tha cho phận tha hương.
Trở về nguồn cội - Đó là tiếng vọng của trái tim mà bấy lâu nay ca sĩ Khánh Ly ước muốn: "Một cõi đi về". Cuốn sách "Phía sau những nụ cười", một dấu mốc sau 40 năm xa quê; đồng thời đó cũng là ký ức thăng trầm trên chặng đường nửa thế kỷ Khánh Ly hát nhạc Trịnh Công Sơn.
