Mỹ bí mật thỏa thuận về điện hạt nhân với Arab Saudi

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thái tử Arab Saudi Mohammed bin Salman trong một cuộc gặp tại Nhà Trắng năm 2018. Ảnh Reuters.

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã âm thầm theo đuổi một thỏa thuận sâu rộng hơn về việc chia sẻ công nghệ điện hạt nhân của Mỹ với Arab Saudi, nhằm mục đích xây dựng ít nhất 2 nhà máy điện hạt nhân. Một vài quốc gia, trong đó có Mỹ, Hàn Quốc và Nga đang cạnh tranh để đạt được thỏa thuận này, và dự kiến Arab Saudi sẽ công bố “người chiến thắng” vào cuối năm nay.

Với sự chấp thuận của Bộ trưởng Perry, các công ty sẽ được phép thực hiện một số công tác sơ bộ về năng lượng hạt nhân trước bất kỳ thỏa thuận về nhà máy điện hạt nhân nào, nhưng chưa được phép vận chuyển thiết bị đến nhà máy. Thông tin về hợp đồng này đầu tiên được đăng tải trên Daily Beast, theo Reuters.

Cục Quản lý An ninh Hạt nhân quốc gia Mỹ (NNSA) cho biết rằng các công ty có liên quan đã yêu cầu chính quyền ông Trump giữ bí mật về sự phê duyệt này.

Một số nhà lập pháp của Mỹ lo ngại rằng việc chia sẽ công nghệ hạt nhân với Arab Saudi có thể sẽ dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân tại khu vực Trung Đông.

Năm ngoái, Thái tử Saudi Mohammed bin Salman cho CBS được biết rằng vương quốc này sẽ phát triển vũ khí hạt nhân nếu như Iran cũng làm như vậy.

Mối lo ngại trong Quốc hội Mỹ liên quan đến việc chia sẻ kiến thức và công nghệ hạt nhân với Arab Saudi đã gia tăng sau vụ nhà báo Jamal Khashoggi bị sát hại tại lãnh sự quán Arab Saudi tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ hồi tháng 10-2018.

Hạ nghị sĩ Dân chủ Brad Sherman trong phiên điều trần ngày 27-3 đã kêu gọi Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nêu tên những công ty được cấp thẩm quyền liên quan đến thỏa thuận này trước thời hạn giữa tháng 4 này và ông Pompeo cho biết ông sẽ nghiên cứu về vấn đề này. Ông Sherman cũng cho biết chính quyền ông Trump đã cố gắng né tránh trước Quốc hội về vấn đề chia sẻ năng lượng hạt nhân với Arab Saudi.

Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh việc chính quyền đng nỗ lực đảm bảo việc chia sẻ công nghệ năng lượng hạt nhân không biến thành một mối họa về phổ biến vũ khí hạt nhân.

Hồi tháng trước, nhiều Hạ nghị sĩ Dân chủ đã cùng đưa ra một báo cáo cáo buộc một số quan chức Nhà Trắng đã phớt lờ cảnh báo của họ và vi phạm pháp luật khi làm việc cùng các cựu quan chức Mỹ là thành viên của một nhóm có tên IP3 International nhằm thúc đẩy một kế hoạch xây dựng các lò phản ứng hạt nhân trị giá nhiều tỷ USD tại Trung Đông, trong đó có Arab Saudi.

Trong một diễn biến khác, Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ Mỹ, cơ quan điều tra của Quốc hội Mỹ, đã chấp nhận yêu cầu của Thượng nghị sĩ Cộng hòa Marco Rubio, tiến hành điều tra các cuộc đàm phán của chính quyền về thỏa thuận hạt nhân với Saudi Arabia.