Jordan bất ngờ "đòi" toàn bộ đất cho Israel "thuê" sau hiệp ước hòa bình 1994

• Nổ súng khiến 2 người thiệt mạng tại Đại sứ quán Israel ở Jordan
• Lực lượng vũ trang Jordan không kích ở Syria
• Cảnh sát Israel và người Palestine lại đụng độ tại thánh địa Jerusalem

"Tôi tuyên bố chấm dứt hiệu lực với điều khoản đặc biệt trong hiệp ước hòa bình về hai khu vực Ghamr và Baqura cũng như áp đặt đầy đủ chủ quyền của chúng tôi lên từng tấc đất tại đây", Quốc vương Jordan Abdullah II ngày 10-11 phát biểu trước nội các mới, theo Reuters.

Vị trí hai khu vực Ghamr và Baqura. Đồ họa: ITN

Israel vốn kiểm soát các vùng đất này trong hơn 70 năm qua, gọi chúng là Tzofar và Naharayim. Tel Aviv được thuê canh tác nông nghiệp tại các khu vực này theo một hiệp định hòa bình ký năm 1994 nhằm chấm dứt cuộc chiến kéo dài từ năm 1948 giữa hai nước.

Theo thỏa thuận 1994, chủ quyền của các vùng đất được xác nhận thuộc về Jordan, song Israel được phép sử dụng chúng trong một phần tư thế kỷ. Thời hạn thuê đất sẽ được tự động gia hạn nếu không bên nào đưa ra quyết định phản đối trước một năm.

Tuy nhiên, từ nhiều thập kỷ qua, hầu hết người dân Jordan coi nó là sự sỉ nhục khi để Israel "chiếm đóng" trên lãnh thổ của họ. Gần đây, do quan hệ nguội lạnh, Quốc vương Abdullah cuối năm ngoái tuyên bố sẽ đòi lại các vùng đất, bất chấp nguy cơ kéo theo căng thẳng giữa hai nước.

Cờ Jordan được cắm lại trên vùng đất Baqura. Ảnh: Jordan Times

Israel hiện chưa đưa bình luận về nguy cơ đối đầu với Jordan sau bước đi trên. Bộ Ngoại giao Israel tuyên bố chính phủ Jordan sẽ cho phép thu hoạch nông sản trước khi thời hạn thuê chấm dứt, theo đó giảm nguy cơ thiệt hại cho nông dân.

Times of Israel dẫn lời quan chức ở Tel Aviv cho hay Jordan đã thông báo họ sẽ tôn trọng quyền sở hữu của người Israel với tài sản trên đất, song không rõ nông dân Israel sẽ thu hồi chúng bằng cách nào.

Năm ngoái, Bộ trưởng Nông nghiệp Israel Uri Ariel từng đe dọa cắt nguồn cấp nước tới thủ đô Amman của Jordan nếu không được tiếp tục thuê đất. Israel hiện kiểm soát gần như toàn bộ nguồn nước từ hồ nước ngọt lớn nhất Trung Đông - hồ Galille.

Ngoài Ai Cập, Jordan là quốc gia Arab còn lại duy nhất có thỏa thuận hòa bình và quan hệ ngoại giao với Israel. Cả hai cùng là đồng minh của Mỹ, chia sẻ nhiều mối liên kết an ninh ở khu vực. Tuy nhiên, Jordan lâu nay cũng thể hiện sự đồng lòng với cộng đồng Arab phản đối các bước đi của Tel Aviv đối với người Palestine và Jerusalem.