Khó chấm dứt tình trạng khai thác, buôn bán than lậu tại Quảng Ninh

• Quảng Ninh bắt tầu chở gần 5 nghìn tấn than lậu
• Nạn khai thác than lậu vẫn phức tạp ở TP Hạ Long
• Không để than lậu hoành hành
• Nóng bỏng tình trạng vận chuyển than lậu trên tuyến đường thủy

Theo Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) trong 6 tháng đầu năm 2015, TKV đã xử lý 146 lượt điểm, lò khai thác than trái phép với chi phí trên 1 tỷ đồng. Tổng Công ty Đông Bắc đã xử lý 26 lượt, điểm lò khai thác trái phép tại xã Quảng La (11 điểm), xã Bằng Cả (2 điểm), phường Việt Hưng (4 điểm) và phường Đại Yên (9 điểm).

Qua kiểm tra thực tế cho thấy một số nơi vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ khai thác, kinh doanh than trái phép với quy mô lẻ. Cụ thể, tuy việc quản lý ranh giới mỏ cũng như việc tuân thủ các quy định của pháp luật trong quá trình khai thác than của Công ty Vietmindo đã có nhiều tiến triển tốt so với trước đây, nhưng vẫn còn tồn tại một số người dân vào thu nhặt than tại các bãi thải của Vietmindo gây mất an toàn lao động.

Vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ tái diễn khai thác than trái phép tại một số khu vực có dự án vườn - rừng của người dân chồng lấn, xen kẽ với khu vực chứa than, nếu không được kiểm tra kịp thời và giám sát thường xuyên (khu vực dân cư phường Cao Xanh, thành phố Hạ Long; khu vực vườn - rừng huyện Hoành Bồ). Lượng than thu hồi từ dự án công viên nghĩa trang An Lạc trên mặt bằng xây dựng dự án khoảng 25.000 tấn (chủ yếu là đá xít lẫn than và than cám chất lượng thấp), tuy nhiên chưa được thu mua.

Rất nhiều người dân sống dựa vào than là một khó khăn trong công tác chống than lậu.

Về hoạt động kinh doanh than, theo UBND tỉnh Quảng Ninh, hiện nay tình trạng lập các bến bãi để chế biến tại các địa bàn giáp ranh với Quảng Ninh như Hải Dương, Hải Phòng… vẫn còn diễn ra phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ tái diễn hoạt động kinh doanh than trái phép

Nguyên nhân được xác định do việc kiểm tra, kiểm soát, quản lý than đầu nguồn tại một số đơn vị của TKV còn chưa quyết liệt, sơ hở nên đã xảy ra thất thoát than. Công tác phối hợp quản lý, bảo vệ tài nguyên giữa một số đơn vị thành viên thuộc TKV với chính quyền địa phương còn chưa chặt chẽ, kịp thời. Tình trạng vi phạm quy định về an toàn lao động và bảo vệ môi trường trong hoạt động sản xuất, kinh doanh than còn khá phổ biến… Công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động khai thác, chế biến và kinh doanh than của UBND tỉnh Quảng Ninh, TKV và Tổng Công ty Đông Bắc chưa được quan tâm đúng mức.

Ngoài những lý do trên, thì điều kiện khách quan cũng có ảnh hưởng rất lớn đến công tác quản lý. Trong diện tích các đơn vị của ngành than được quản lý, bảo vệ và khai thác còn nhiều diện tích chưa được cấp phép khai thác; trong đó có những phần diện tích nằm chồng lấn, đan xen với diện tích nhà, vườn – rừng của người dân. Dù Bộ Công Thương đã ra quyết định quy định TKV là đầu mối duy nhất được phép thu mua nguồn than này, nhưng vẫn còn hiện tượng các đầu nậu thu gom nguồn than này để kinh doanh trái phép.

Được biết, Bộ Công Thương đã đề xuất thời gian tới sẽ chủ trì, phối hợp với các Bộ và UBND các tỉnh liên quan tăng cường kiểm tra các bãi tập kết, mua bán than trái phép. Nghiên cứu điều chỉnh Quyết định 29 cho phép Tổng Công ty Đông Bắc thu mua than trôi nổi cùng với TKV, tạo việc làm cho các hộ dân khó khăn sinh sống ở vùng có khoáng sản, cùng với việc tổ chức triệt phá các lán trại trái phép, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Kiểm tra, điều chỉnh lại việc giao đất, giao rừng cho các hộ dân và doanh nghiệp để quản lý rừng hiệu quả, tránh tình trạng tái diễn hoạt động khai thác than trái phép tại khu vực chống lấn giữa vườn – rừng địa phương với ranh giới mỏ các đơn vị sản xuất của ngành than. Bộ Công Thương cũng đề xuất tổ chức kiểm tra toàn bộ các đơn vị kinh doanh than trên địa bàn, xử lý hoặc rút giấy phép ngành nghề kinh doanh than của những tổ chức, cá nhân vi phạm nhiều lần, hoặc vi phạm nghiêm trọng các điều kiện về an toàn, phòng chống cháy nổ, vệ sinh môi trường, vận chuyển, chế biến và kinh doanh nguồn than trái phép.

Bên cạnh đó, duy trì thường xuyên các lực lượng tuần tra, kiểm soát trên các tuyến đường bộ, sông, biển để phát hiện, xử lý kịp thời các trường hợp vận chuyển, kinh doanh than trái phép, đặc biệt trên tuyến biển.