Thổ Nhĩ Kỳ muốn chơi trò chiến tranh thương mại?

Thứ Năm, 23/08/2018, 15:10

Thổ Nhĩ Kỳ ngày 15-8 cho biết sẽ tăng thuế khủng lên xe, rượu, thuốc lá nhập từ Mỹ, đẩy mạnh cuộc chiến trả đũa thương mại với Washington.

Theo phát ngôn của Phó Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Fuat Aktay trên Twitter ngày 15-8, động thái này nhằm “đáp lại các vụ tấn công cố tình của Chính phủ Mỹ vào kinh tế chúng tôi”.

Trước đó, ngày 14-8, Tổng thống Erdogan nói Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tẩy chay các mặt hàng điện tử từ Mỹ, đáp trả việc Mỹ áp thuế nhập khẩu lên hàng hóa nước này. Ngày 10-8, ông Erdogan tuyên bố Thổ Nhĩ Kỳ đang trong tình trạng chiến tranh kinh tế với Mỹ, sau khi đồng lira rớt giá kỷ lục khi Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo đã chỉ đạo tăng gấp đôi thuế nhập khẩu đánh lên nhôm (từ 25% lên 50%) và thép (từ 10% lên 20%) Thổ Nhĩ Kỳ.

Quan hệ Mỹ-Thổ tụt dốc mạnh từ năm 2016, sau khi Thổ Nhĩ Kỳ bắt giam mục sư người Mỹ Andrew Brunson vì cáo buộc có liên quan đến vụ đảo chính bất thành mà Thổ Nhĩ Kỳ cho Giáo sĩ Fethullah Gulen là thủ phạm. Giáo sĩ Gulen đang sống lưu vong tại Mỹ, và Mỹ vẫn từ chối yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ phải dẫn độ ông này.

Hiện mục sư Brunson đã được thả nhưng vẫn bị quản thúc tại gia ở Thổ Nhĩ Kỳ. Tuần trước, Mỹ vừa áp đặt trừng phạt lên bộ trưởng Tư pháp và bộ trưởng Nội vụ Thổ Nhĩ Kỳ làm áp lực để nước này thả mục sư Brunson. Bất chấp trừng phạt, hôm 15-8 Tòa án Thổ Nhĩ Kỳ đã bác yêu cầu gỡ bỏ tình trạng quản thúc tại gia mục sư Brunson và cho phép mục sư này về Mỹ.

Cuộc đối đầu giữa Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan với người đồng cấp Mỹ Donald Trump hiện tại được nhận định sẽ khó mang lại lợi ích cho Ankara khi kết thúc.

Ngày 10-8, đồng lira Thổ Nhĩ Kỳ (TRY) đã có mức mất giá trong ngày lớn nhất gần hai thập kỷ, giảm hơn 14% so với USD. Bộ trưởng Tài chính Thổ Nhĩ Kỳ Berat Albayrak không thể ngăn sự lao dốc. Ông Berat Albayrak có bài phát biểu ngập ngừng, không giúp mấy cho việc củng cố niềm tin.

Tổng thống Erdogan, như nhiều lần trước đó, đổ lỗi cho một quốc gia khác, đó là Mỹ. “Thật đáng xấu hổ”, ông Erdogan phát biểu tại một sự kiện. “Các bạn đang đổi một đối tác chiến lược tại Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) lấy một mục sư”.

Tiếp đó, ông Erdogan đưa ra lời đe dọa rõ ràng, kêu gọi Washington “từ bỏ quan niệm sai lầm rằng quan hệ giữa hai bên là bất cân xứng và sự thật là Thổ Nhĩ Kỳ có nhiều sự thay thế”.

Nếu Mỹ không thay đổi cách tiếp cận, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ “tìm kiếm những người bạn mới, đồng minh mới”, ông Erdogan tuyên bố.

Trên thực tế, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã củng cố quan hệ với Nga và tìm cách hàn gắn với các nước quốc gia Tây Âu. Thổ Nhĩ Kỳ còn nhập khẩu đáng kể dầu mỏ từ Iran, có thể làm xói mòn nỗ lực của Mỹ trong việc cô lập quốc gia Hồi giáo này.

Theo Hãng tin RT, Điện Kremlin mới đây cho biết Moskva vẫn mong muốn thông thương với Ankara bằng đồng rúp của Nga và đồng lira Thổ Nhĩ Kỳ trong bối cảnh giá hai đồng tiền này đang suy giảm. Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết: “Vấn đề sử dụng các đồng nội tệ trong các hoạt động thương mại giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã được phía chúng tôi đưa ra từ lâu và rất nhiều lần trong các cuộc gặp mặt ở nhiều cấp độ khác nhau”.

Tuy nhiên, trả lời phỏng vấn tờ Bloomberg, Aaron Stein, chuyên gia về Trung Đông tại Hội đồng Đại Tây Dương, cho rằng ông Erdogan đã đánh giá sai trầm trọng tình hình. “Cán cân sức mạnh bất đối xứng, hoàn toàn nghiêng về phía Mỹ”, theo Stein. “Không có giới hạn trên cho sự leo thang từ phía Mỹ. Đó chính là điều người Thổ Nhĩ Kỳ hoàn toàn không kiểm soát được”.

Lời kêu gọi hợp tác từ ông Erdogan tới NATO cũng không hiệu quả, do quan hệ không mấy tốt đẹp giữa nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ với châu Âu, còn ông Trump đang chỉ trích liên minh quân sự này. “Với một chính quyền hoặc một tổng thống không mang lại lợi ích gì nhiều cho NATO, giá trị của Thổ Nhĩ Kỳ trong tư cách thành viên cũng giảm”, ông Jacob Funk Kirkegaard thuộc Viện Peterson về Kinh tế quốc tế, nói. “Chính quyền Trump sẽ không nỗ lực để cứu một tổ chức không có giá trị”.

Giới phân tích hy vọng những chiếc đầu lạnh sẽ thắng thế. “Rắc rối kinh tế và pháp lý ở Thổ Nhĩ Kỳ là rõ ràng nhưng các lệnh trừng phạt của Mỹ cũng không giúp ích gì cả”, Mustafa Akyol, nhà bình luận người Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết. “Thay vào đó, chúng có thể phản tác dụng, thúc đẩy tâm lý chủ nghĩa dân tộc và đẩy Thổ Nhĩ Kỳ hướng về phía Nga. Cần có ngoại giao nhiều hơn, không phải trừng phạt”.

Kim Thu