Tại sao Putin thần tượng Stolypin

• Bí ẩn Putin: Ðâu là cách của người quyền lực?
• Tổng thống Putin và Donald Trump: Những lời nói tốt đẹp có từ 10 năm trước
• Công nhận Nga can thiệp bầu cử, Trump còn muốn cùng Putin hàn gắn quan hệ Nga-Mỹ ?

Khi còn là Thủ tướng Nga (từ năm 2008 đến 2012), ông Putin từng vận động các thành viên chính phủ đóng góp tiền xây tượng tôn vinh thần tượng, và từ đề nghị của ông, các bộ trưởng và nghị sĩ Quốc hội Nga đã đóng góp ít nhất 1 tháng tiền lương để dựng tượng Stolypin. Bức tượng khánh thành ngày 27-12-2012 trước trụ sở Chính phủ Nga tại Moscow, nhân kỷ niệm 150 năm ngày sinh Stolypin.

Theo ghi nhận của giới truyền thông Nga, ông Putin xem Stolypin là tấm gương và luôn khen vị Thủ tướng Sa hoàng về sự khôn ngoan, tinh thần yêu nước và khả năng đạt được sự cải cách thông qua những hành động nâng dần cấp độ.

Các nhà phân tích nói ông Putin muốn noi gương Stolypin để tiến hành cải cách kinh tế thành công, khi ông bảo “Stolypin là một công dân yêu nước thật sự, sẵn sàng hy sinh nhận trọng trách điều hành đất nước”.

Ông Putin còn ca ngợi Stolypin là người có ý chí thép không chịu bị uốn cong, can đảm và sẵn sàng gánh trọn trọng trách vì dân vì nước. Ông nói: “Lãnh đạo chính phủ phải thể hiện ý chí sắt đá, sự can đảm và khả năng lãnh trách nhiệm trước tình hình đất nước. Stolypin đã hiểu những tổ chức cực đoan chống lại các nỗ lực cải cách vốn rất cần thiết”. 

Ông Putin cũng ca ngợi “ý chí bất khuất” của Stolypin trong nỗ lực bảo đảm tăng trưởng kinh tế vào thời điểm rắc rối trong lịch sử Nga. Ông gợi ý bộ phận lãnh đạo Nga cần thể hiện sự hy sinh để thúc đẩy ước nguyện “đưa nước Nga vào đúng hướng” của Stolypin.

Vị Thủ tướng Sa hoàng Nga Stolypin được xem là một nhà cải cách nông nghiệp - xã hội cứng rắn; đồng thời thúc đẩy truy tố nhanh những người chống lại Sa hoàng Nicholas II. Kết quả là thòng lọng treo cổ trở nên nổi tiếng với cái tên “cà vạt của Stolypin”, do hàng trăm người bị xử tử.

Vài năm sau nổ ra Cách mạng tháng Mười Nga. Stolypin làm Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Nội vụ Sa hoàng từ năm 1906, đến ngày 14-9-1911 thì bị ám sát, khi ông cùng 2 cô con gái Olga và Tatiana xem vở kịch “Chuyện kể về Sa hoàng Saltan” ở Nhà hát opera Kiev (Ukraine). Có 90 quân lính Bộ Nội vụ canh gác nhà hát.

Sau hồi hai của vở kịch, khi cận vệ của Stolypin ra ngoài hút thuốc, ông Stolypin đứng gần sân khấu cùng Bá tước Freedericks và tướng Suhkomlinov, thì bị Dmitry Bogrov bắn 2 phát súng vào cánh tay và ngực. Bogrov lập tức bị bắt giữ.

Sử Nga kể lúc đó, Stolypin nhìn về khán đài danh dự dành cho Sa hoàng, trông thấy Nicolas II vừa vào thì liền xua tay nhằm xin nhà vua rút lui. Các bác sĩ đã tận tình cứu chữa, nhưng Stolypin yếu dần... Hôm sau, Sa hoàng đến quỳ bên giường bệnh của ông và lập đi lập lại câu nói: “Hãy tha thứ cho ta”.

Ba ngày sau,  Stolypin qua đời và được chôn cất trong một nhà thờ ở Kiev. 10 ngày sau vụ ám sát, Bogrov bị treo cổ. Vì Hoàng hậu không ưa Stolypin từ lúc ông chỉ trích thầy bói Rasputin của bà, nên Sa hoàng ra lệnh ngưng điều tra vụ ám sát. Từ đó có sự đồn đoán, rằng không phải quân cách mạng tổ chức vụ ám sát, mà là những người thuộc phe bảo hoàng sợ những cải cách của Stolypin và tầm ảnh hưởng của ông.

Stolypin từng chỉ huy thành công vụ dẹp loạn năm 1905, và cũng đã nhìn ra yếu kém của Sa hoàng Nga là kinh tế tụt hậu, nhất là mảng nông nghiệp. Từ đó, ông khởi xướng nhiều chương trình đầy tham vọng, để hiện đại hóa nền kinh tế, và hy vọng hoàn tất cuộc cải cách này trong 20 năm, khi chính trị Nga ổn định. 

Nhà phân tích chính trị Stanislav Belkovsky nói sự quan tâm của ông Putin là Nga cần ổn định kinh tế, và như Stolypin nỗ lực cải thiện đời sống nông dân, ông Putin và Thủ tướng Dmitry Medvedev đều muốn cải thiện cuộc sống của giáo viên, bác sĩ, sĩ quan quân đội: tất cả đều được tăng lương.