Thêm 40 dự án BOT phải giảm 120 năm thu phí

• Bộ GTVT dừng dự án BOT QL53 đoạn Long Hồ - Ba Si
• Tôi không có tư túi, không có lợi ích nhóm trong dự án BOT Cai Lậy1
• Còn 15 dự án BOT chưa chấp nhận giảm giá chung

Vạch rõ hàng loạt sai sót tại dự án BOT Quảng Ngãi

Đó là thông tin được đưa ra tại thông báo kết quả vừa được kiểm toán nhà nước gửi tới Bộ GTVT về hoạt động xây dựng và quản lý sử dụng vốn đầu tư Dự án cải tạo, nâng cấp quốc lộ 1 đoạn km 1027-km1063=877 và km 1092 +577-km1125+000 thuộc tỉnh Quảng Ngãi.

Cụ thể, kết luận nêu rõ, chi phí đầu tư thực hiện đến ngày 30-9-2017 của dự án được báo cáo là 1.912 tỷ đồng, song số kiểm toán là 1.639 tỷ đồng, chênh lệch giảm hơn 21 tỷ đồng do sai khối lượng, hơn 1 tỷ đồng do sai đơn giá…

Thậm chí kiểm toán còn chỉ ra, việc xác định tổng mức đầu tư của dự án là chưa đúng. Khi điều chỉnh tổng mức đầu tư, Sở GTVT tỉnh Quảng Ngãi trình Bộ GTVT vẫn còn sai sót về chi phí an toàn giao thông và chi phí bảo trì trong chi phí xây dựng không đúng quy định. Chưa dừng lại, công tác lập, thẩm tra, thẩm định và phê duyệt dự toán giá gói thầu còn thiếu sót làm ảnh hưởng đến giá trị quyết toán như Bộ GTVT cho phép chủ đầu tư tạm phê duyệt dự toán làm cơ sở tổ chức chỉ định thầu khi dự toán chưa được thẩm tra là không đúng quy đinh; việc lập đơn giá một số công việc còn chưa phù hợp, một số công việc chưa có trong định mức, chủ đầu tư chưa tiến hành xây dựng, hoặc thuê tổ chức tư vấn có đủ điều kiện năng lực, kinh nghiệm để thực hiện dẫn đến dự toán có một số công việc vận dụng định mức chưa đủ cơ sở.

Bên cạnh đó, do các gói thầu của Dự án áp dụng hình thức chỉ định thầu, nên đơn vị thực hiện có phần “chủ quan” khi mà chủ đầu tư phê duyệt hồ sơ yêu cầu còn thiếu. Với hàng loạt sai sót ở các khâu đã dẫn đến tiến độ bàn giao đưa vào sử dụng các gói thầu xây dựng còn chậm so với hợp đồng đã ký từ 360 ngày cho đến nhiều nhất là 570 ngày.

Cùng đó, dù Dự án không hoàn thành đúng tiến độ nhưng chủ đầu tư không kịp thời trình Bộ GTVT phê duyệt điều chỉnh dự án đầu tư và sau khi dự án hoàn thành nghiệm thu đưa vào sử dụng chủ đầu tư mới trình và được Bộ GTVT phê duyệt lại.

Trước thực tế kiểm tra, Phó Tổng kiểm toán Nhà nước Nguyễn Quang Thành đã kiến nghị Sở GTVT Quảng Ngãi xử lý tài chính tới hơn 11 tỷ đồng, trong đó thu hồi nộp ngân sách Nhà nước do tính trùng, tính thừa khối lượng và đơn giá chưa phù hợp gần 3 tỷ đồng; thu hồi nộp ngân sách Nhà nước do thanh toán cho các đơn vị vượt giá trị quyết toán hơn 8 tỷ đồng, giảm thanh toán 55 triệu đồng.

Đồng thời, với Bộ GTVT, Kiểm toán cũng yêu cầu Bộ xem xét quyết toán nguồn vốn của dự án đầu tư cho 79 lô đất thừa so với nhu cầu tái định cư của dự án theo đúng quy định của pháp luật; kiểm điểm rút kinh nghiệm trong việc cho phép đầu tư tạm phê duyệt dự toán làm cơ sở chỉ định thầu không đúng quy định.

Kiểm toán tiếp tục chỉ ra nhiều sai sót ở các dự án BOT của Bộ GTVT.

Vị trí đặt một số trạm thu phí chưa phù hợp

Điều đáng chú ý, sai sót không chỉ xảy ra ở một dự án kể trên. Mới đây, theo báo cáo kiểm toán việc quản lý đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đối với các dự án đầu tư theo hình thức PPP của Bộ GTVT, từ năm 2002 đến nay, Bộ GTVT đã thu hút các nhà đầu tư triển khai thực hiện 75 dự án đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông theo hình thức đối tác công tư (PPP), gồm 68 dự án BOT; 4 dự án BT; 1 dự án BOO và 2 dự án vừa BOT và BT với tổng mức đầu tư sau điều chỉnh là 233.705,5 tỉ đồng.

Đến thời điểm kiểm toán (tháng 3-2017) có 57 dự án hoàn thành đưa vào khai thác góp phần giải quyết tắc nghẽn, quá tải và từng bước hình thành hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội, song vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế.

Trước hết, Bộ GTVT không gửi danh mục dự án đến các bộ, ngành và địa phương có liên quan để lấy ý kiến khi xây dựng và phê duyệt danh mục 66 dự án gọi vốn đầu tư theo hình thức PPP; có 49/75 dự án được công bố trên phương tiện thông tin đại chúng, nhưng lại có đến 45/49 dự án không thuộc danh mục 66 dự án được phê duyệt.

Như vậy, phần công bố thông tin để kêu gọi nhà đầu tư là hết sức mập mờ. Có 56/75 dự án với chiềm dài 2.535km là nâng cấp, cải tạo, mở rộng các tuyến đường do ngân sách đầu tư từ trước; chỉ có 19 dự án đầu tư mới với chiều dài 526km, thấp hơn nhiều so với mục tiêu đầu tư mới 2.629km trong danh mục kêu gọi đầu tư được phê duyệt.

Ngoài ra, Bộ GTVT còn bổ sung 15 hạng mục (ngoài nội dung, phạm vi đầu tư ban đầu) của 8 dự án trị giá 17.483 tỉ đồng khi chưa có ý kiến thống nhất của Bộ Tài chính và UBND tỉnh.

Qua kiểm toán chi tiết 40 dự án cho thấy nhiều sai phạm khác như đưa vào trong phương án tài chính một số nội dung chưa có quy định để tính thời gian hoàn vốn với các khoản tiền lên đến nhiều nghìn tỉ đồng. Cụ thể, có 1 dự án tính chi phí trích lập quỹ dự phòng duy tu bảo dưỡng 608,6 tỉ đồng, 5 dự án tính lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu trong quá trình thi công 1.421,7 tỉ đồng, 15 dự án không tính hoàn thuế GTGT đối chi phí đầu tư 1.687,5 tỉ đồng, 9 dự án tính chi phí bảo toàn vốn trong thời gian khai thác 940,2 tỉ đồng) chưa phù hợp với ý kiến của Bộ Tài chính. 71/75 dự án đưa chi phí dự phòng 27.377,5 tỉ đồng vào phương án tài chính để tính thời gian thu phí hoàn vốn khi chưa xác định được nhiệm vụ chi và trong hợp đồng cũng không có điều khoản thỏa thuận liên quan đến việc quản lý, sử dụng kinh phí này khi phát sinh nhiệm vụ chi.

Về trạm thu phí, Kiểm toán Nhà nước cũng kết luận vị trí đặt một số trạm thu phí chưa phù hợp, 31/87 trạm không đảm bảo khoảng cách tối thiểu giữa 2 trạm là 70km và 6 trạm thực hiện thu phí hoàn vốn trước thời điểm dự án hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng. Việc triển khai thu phí tự động không dừng còn chậm, mới có 33/87 trạm thu phí tự động không dừng kết hợp với thu phí 1 dừng vào hoạt động. Ngoài ra còn 25/87 trạm thu phí chưa hoạt động, chưa có chủ trương thu phí tự động;

Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị giảm thời gian thu phí hoàn vốn của 40 dự án là 120 năm so với phương án tài chính ban đầu và giảm giá trị đầu tư    1.467,3 tỉ đồng. Trước đó, năm 2016 trở về trước, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị giảm 107,4 năm của 27 dự án.