Đầu tư tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông: Sẽ cần gần 230.000 tỷ đồng

• Từ ngày 23/5: Thu phí sử dụng đường bộ cao tốc Pháp Vân - Ninh Bình
• Nhật Bản và Việt Nam chia sẻ kinh nghiệm về quản lý đường bộ cao tốc
• Chuyển quyền thu phí đường bộ cao tốc TP HCM - Trung Lương

Đánh giá về tính hiệu quả của trục cao tốc Bắc - Nam khi chạy dọc theo hướng Đông thay vì đi theo hướng tuyến của đường Hồ Chí Minh (hướng Tây), ông Phạm Hữu Sơn, Tổng giám đốc Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI) - đơn vị được Bộ Giao thông Vận tải chủ trì nghiên cứu và xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam đoạn Hà Nội - TP Hồ Chí Minh nhận định, mục tiêu của dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông nhằm kết nối các trung tâm kinh tế trọng điểm, đầu mối giao thông quan trọng, tăng cường liên kết vùng để nâng cao năng lực vận tải trên hành lang Bắc-Nam và hỗ trợ vận tải tuyến quốc lộ 1.

Tuyến cao tốc Ninh Bình – Cầu Giẽ. Ảnh: Ngân Tuyền.

Trong khi đó, các trung tâm kinh tế trọng điểm, đầu mối giao thông quan trọng đều tập trung ở đồng bằng, ven biển, khu vực phía Đông trên trục động lực phát triển kinh tế Bắc -Nam. Do vậy, ông Sơn cho rằng, nếu lựa chọn hướng tuyến cao tốc Bắc - Nam đi theo đường Hồ Chí Minh, có thể tiết giảm chi phí giải phóng mặt bằng nhưng không đảm bảo hiệu quả đầu tư, bởi lưu lượng xe ít và không kết nối đồng bộ các trung tâm kinh tế trọng điểm, các đầu mối giao thông quan trọng với nhau. Thực tế, trong quy hoạch cũng đã có 432km tuyến cao tốc Bắc Nam phía Đông đi theo trục đường Hồ Chí Minh từ Yên Lộc (Ninh Bình) tới Túy Loan (Đà Nẵng) để tận dụng hạ tầng và giảm chi phí.

Về quy mô và đề xuất cho việc đầu tư xây dựng trục cao tốc Bắc - Nam theo hướng Đông, ông Phạm Hữu Sơn cho biết thêm, trên cơ sở nghiên cứu các phương án về quy mô, kinh phí đầu tư để đảm bảo phù hợp với nhu cầu vận tải, khả năng huy động vốn, phương án tài chính và hiệu quả đầu tư, TEDI đề xuất phân kỳ quy mô đầu tư.

Các dự án xây dựng đường bộ cao tốc là những dự án có nguồn vốn lớn.

Cụ thể, giai đoạn 1, đầu tư theo quy mô tối thiểu 4 làn hạn chế (17m) và giải phóng mặt bằng theo quy mô hoàn chỉnh, ngoại trừ hai đoạn Hà Nội - Vinh và Dầu Giây - Phan Thiết. Theo số liệu tính toán của TEDI, hai đoạn này có lưu lượng vận tải rất lớn, dự báo đến năm 2020 sẽ đạt trên 30.000 xe/ngày đêm cần phải đầu tư ngay theo quy mô 4 làn hoàn chỉnh, nền đường rộng tối thiểu 22m, giải phóng mặt bằng theo quy mô 6 làn. Giai đoạn 2 đầu tư đúng theo quy hoạch với 6 làn xe hoàn chỉnh kỹ thuật.

Để thông tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Hà Nội-TP Hồ Chí Minh theo quy mô tối thiểu 4 làn xe, cần tiếp tục đầu tư hoàn thành 1.372km.  Trong đề án TEDI xây dựng, dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông được thực hiện bằng hình thức PPP (hợp tác công-tư), tổng mức đầu tư khoảng 229.800 tỷ đồng; trong đó, dự kiến nguồn vốn Nhà nước chiếm 40,7%. 

Phát biểu kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Nguyễn Nhật lưu ý Ban soạn thảo Đề án, đây mới chỉ là đề án đề xuất để xin chủ trương của Quốc hội, chứ chưa phải là dự án tiền khả thi. Do đó, ông Nhật yêu cầu Ban soạn thảo cần tiếp thu các ý kiến đã nêu ra, hoàn thiện Đề án ngay trong tuần này để có cơ sở báo cáo với Chính phủ trong đầu tuần sau.

Trong quá trình hoàn chỉnh Đề án, Thứ trưởng yêu cầu, Ban soạn thảo cần có sự so sánh rõ hơn ưu nhược điểm của các phương thức vận tải, từ đó nêu bật sự cần thiết phải đầu tư xây dựng tuyến đường. Đồng thời, Ban soạn thảo cũng cần tiếp thu các ý kiến đã nêu tại cuộc họp để đưa ra các phương án phân kỳ đầu tư hợp lý phù hợp với thực tế và yêu cầu, cũng như loại bỏ những phần chưa cần thiết đã nêu trong Đề án.

Trước đó, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch phát triển mạng đường bộ cao tốc Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 (Quyết định số 326/QĐ-TTg ngày 1-3-2016), gồm 31 tuyến với tổng chiều dài 6.411km, gồm: Tuyến cao tốc Bắc - Nam kết nối các vùng kinh tế trọng điểm từ Bắc đến Nam (2 tuyến với chiều dài 3.083km gồm: Tuyến phía Đông, dài 1.814km (đi theo hướng quốc lộ 1) với điểm đầu tại Pháp Vân (Hà Nội), điểm cuối tại TP Cần Thơ, trong đó đoạn Hà Nội - TP Hồ Chí Minh dài 1.624km và tuyến phía Tây, dài 1.269km (đi theo hướng đường Hồ Chí Minh)); hệ thống đường cao tốc khu vực phía Bắc; hệ thống đường cao tốc khu vực miền Trung và Tây Nguyên; hệ thống đường cao tốc khu vực phía Nam và đường vành đai TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh.

Tuy nhiên, theo Đề án, các dự án xây dựng đường bộ cao tốc là những dự án có nguồn vốn lớn, hiệu quả tài chính không cao, khó khăn cho việc huy động vốn của các nhà đầu tư trong nước.

Bên cạnh đó, nguồn vốn ngân sách dành cho đối ứng các dự án ODA nói chung và các tuyến cao tốc còn thiếu, chưa đáp ứng tiến độ yêu cầu giải ngân và triển khai. Vì vậy, trong những năm tới, việc tìm kiếm nguồn vốn để xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông là yêu cầu cần thiết.