“Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm về vi phạm trong khai thác cát, sỏi”
- Bắt nhiều tàu khai thác cát trái phép
- Bắt quả tang 3 tàu khai thác cát trái phép trên sông Đuống1
- Bắt 4 vụ khai thác cát lậu trên sông Lòng Tàu
- Nhiều công trình thủy lợi bị hư hỏng bởi nạn khai thác cát
Những thủ đoạn khai thác trái phép nhức nhối trên sông
Sông Hồng, sông Đuống, sông Kinh Thầy, sông Luộc, sông Đồng Nai…là những cái tên được nhắc đến như một trọng điểm của nạn khai thác cát, sỏi trái phép. Bên cạnh đó còn có các con sông: sông Đà, sông Cầu, Thái Bình, Văn Úc, sông Luộc, Trà Lý, Lai Vu…ở phía Bắc; sông Mã, Chu, Đò Lèn, Lam, Hiếu, Trà Khúc, sông Hương, sông Hàn… ở miền Trung; sông Sài Gòn, sông Hậu, sông Tiền, Xoài Rạp… ở phía Nam. Thời gian qua trên các tuyến sông này đều diễn ra tình trạng khai thác cát trái phép với hàng trăm phương tiện bơm hút hoạt động ngày đêm. Hầu hết các phương tiện này không có đăng ký, đăng kiểm, các đối tượng sử dụng phương tiện đa dạng như: sà lan, ghe sắt, ghe gỗ.
 |
| Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị trực tuyến với các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về phòng, chống vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát, sỏi trên sông và cửa biển. |
Các thủ đoạn được sử dụng để khai thác trái phép như: khai thác vào ban đêm, chủ và quản lý phương tiện lánh mặt, giao lại cho người làm công hoặc quản lý phương tiện, phương tiện không có biển kiểm soát hoặc biển kiểm soát tẩy xoá, thay đổi; thường xuyên thay đổi địa bàn hoạt động; hoặc khi bị kiểm tra thì lấy lý do neo đậu sửa chữa, chờ điều kiện thích hợp để hoạt động.
Có khá nhiều dự án nạo vét luồng đường thuỷ nội địa và luồng hàng hải kết hợp với tận thu cát được cấp phép. Quá trình triển khai hoạt động nạo vét, các đơn vị được cấp phép có dấu hiệu lợi dụng giấy phép để tổ chức khai thác cát ngoài khu vực, nạo vét luồng hàng hải nhưng lấn sâu vào các tuyến đường thuỷ, cảng nội địa… Bên cạnh đó, hoạt động tập kết bến bãi, tiêu thụ cát, sỏi cũng có nhiều vi phạm. Có hàng trăm bến bãi hoạt động tự phát, không được cấp phép mà chỉ có hợp đồng thuê đất của cấp xã ở địa phương. Các bãi chứa đều chất tải cao quá mức quy định, có điểm nằm sát đê làm ảnh hưởng dòng chảy và an toàn đê điều mùa mưa lũ.
Vi phạm trong hoạt động khai thác khoáng sản đã ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh trật tự tại nhiều địa phương. Từ năm 2009 đến nay đã xảy ra hàng loạt vụ đối tượng hút cát trái phép dùng vũ lực để giải quyết mâu thuẫn, tranh giành địa bàn, khu vực khai thác. Nghiêm trọng hơn, đối tượng khai thác trái phép có hành vi chống người thi hành công vụ, gây thương tích, thậm chí gây tử vong cho người thi hành công vụ.
Điển hình như vụ xảy ra ngày 1/5/2009 tại Bắc Giang làm Thượng sỹ CSGT Nguyễn Văn Hoan tử vong, vụ ngày 7/8/2009 tại Tiền Giang làm 1 người tử vong, vụ xảy ra tại Quảng Bình ngày 18/5/2012 làm 2 người tử vong. Ngày 10/5/2015, đối tượng khai thác cát trái phép trên sông Lam bị kiểm tra chống trả quyết liệt, lái thuyền vào bãi cạn, dùng vòi bơm phun nước về phía lực lượng chức năng nhằm cản trở sự truy bắt để trốn thoát…
Phối hợp xử lý điểm nóng bức xúc
Từ khi triển khai Chỉ thị số 29/2008/CT-TTg đến nay, lực lượng Công an đã kiểm tra 88.412 trường hợp, phát hiện, lập biên bản xử lý 85.084 trường hợp vi phạm, thu gần 122 tỷ đồng. Bộ Công an đã chỉ đạo các Cục nghiệp vụ và Công an địa phương lập chuyên án, đều tra khám khá 22 vụ phạm pháp hình sự với 65 đối tượng liên quan đến hoạt động khai thác kinh doanh cát, sỏi trái phép với các hành vi: giết người, cố ý gây thương tích, gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ… Gần đây nhất, ngày 26/10, Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố vụ án, bắt giữ đối tượng liên quan đến vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát, sỏi.
Tại Hội nghị, đại diện các địa phương và Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Giao thông vận tải đã nêu rõ thực trạng vi phạm khai thác cát, sỏi ở địa bàn, công tác đấu tranh của lực lượng chức năng và những khó khăn trong quá trình đấu tranh, ngăn chặn vi phạm trong hoạt động khai thác cát, sỏi, bất cập trong cơ chế chính sách và kiến nghị sửa đổi, đồng thời thể hiện sự quyết tâm thực hiện hướng giải quyết.
Công tác đấu tranh, phòng chống vi phạm của các Bộ, ngành, địa phương có làm kiềm chế vi phạm, nhưng vẫn còn phức tạp. Bên cạnh đó, hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến công tác kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực khoáng sản còn thiếu, chưa đồng bộ, còn nhiều sơ hở chưa được bổ sung kịp thời. Ví dụ như quy định về giấy phép và hồ sơ gia hạn còn nhiều sơ hở, quy định xử lý tang vật, phương tiện chưa hợp lý dẫn đến các phương tiện này thường lại được tiếp tục tham gia hoạt động bơm hút cát trái phép…
Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải chỉ đạo, phải đưa quản lý hoạt động khai thác cát, sỏi vào nề nếp, khoa học thì mới sử dụng nguồn vật liệu xây dựng bền vững. Chúng ta phải xử lý nghiêm, dứt điểm, lập kênh thông tin nóng (ngoài kênh báo chí) để người dân báo từ cơ sở đến Trung ương. Đối với việc lợi dụng nạo vét đường thủy nội địa để khai thác cát, phá huỷ lòng sông, bờ sông, tác động lớn đến ổn định dòng chảy, Phó Thủ tướng yêu cầu dừng không cấp mới thực hiện Quyết định 73 về thí điểm cơ chế nạo vét, duy tu tuyến hàng hải do Bộ Giao thông vận tải quản lý để kiểm tra, đánh giá lại, kể cả khai thác cửa sông, cửa biển, cát nhiễm mặn…
Kết luận Hội Nghị, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, tình trạng khai thác cát sỏi vi phạm đã gây nhiều nguy cơ. Một số địa phương buông lỏng quản lý trong hoạt động này dẫn đến sự bất bình trong nhân dân. Chính quyền địa phương, công an nhiều nơi chưa quyết liệt, xử lý chưa kiên quyết, có nơi còn có hiện tượng bảo kê cho vi phạm. “Cát tặc” là một loại tội phạm phải xử lý.
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, mục tiêu lớn là phải đưa công tác quản lý nhà nước về khai thác cát, sỏi vào nề nếp, xử lý nghiêm cán bộ có dấu hiệu bảo kê cho hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép…để xảy ra vi phạm là trách nhiệm của người đứng đầu. Phó Thủ tướng cũng quy trách nhiệm cho các địa phương và từng Bộ, ngành có liên quan trong việc quản lý hoạt động khai thác cát, sỏi, đặc biệt là lập đường dây nóng tiếp nhận thông tin từ nhân dân để xử lý nghiêm vi phạm.
