Một dự án ấp ủ suốt hơn 3 năm đã được công bố trong lễ khởi công tại Rạp Xiếc Trung ương (Hà Nội). Dự án do Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam phối hợp với Liên đoàn Xiếc Việt Nam tổ chức mang tên “Trần Nhân Tông”. Đây là tác phẩm giao thoa giữa nghệ thuật xiếc - cải lương tôn vinh bậc minh quân, Phật hoàng Việt Nam với tham vọng sẽ trở thành một sản phẩm văn hóa dành cho những ai đến Hà Nội.
Sau thành công của phần I, các phần II và III bộ tiểu thuyết lịch sử “Nước non vạn dặm” của PGS.TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ tiếp tục được chuyển thể, dàn dựng trên sân khấu cải lương. Trong đó, phần III với chủ đề “Từ Việt Bắc về Hà Nội” sẽ ra mắt khán giả vào ngày 11-12/8 tại Nhà hát lớn Hà Nội.
Giới mộ điệu cải lương từng mê mẩn với các lần đi xuyến, chạy gối, múa thương xoay một tay, ra quyền xuống tấn, thậm chí đi ngựa một chân trong các tuồng hát điển tích cổ xưa. Đó là một phần làm nên sự cuốn hút của Hồ Quảng. Thế hệ vàng của làng cải lương Hồ Quảng khi đó, giờ còn sót lại chỉ vài người, trong đó có “Thần nữ chạy gối” Thanh Thế.
Nhắc đến NSƯT Mỹ Châu giới mộ điệu nhắc ngay đến dây đàn trứ danh mà chỉ duy nhất bà được đặt tên: “Dây Mỹ Châu”. Sân khấu cải lương từ trước đến nay chưa từng có tiền lệ. Thế nhưng với chất giọng thổ, trầm, càng xuống thấp càng nghe rõ và buồn đó khiến Mỹ Châu vụt sáng tạo nên một tài danh trăm năm có một của làng cải lương.
Cho đến bây giờ, giới mộ điệu cải lương chẳng thể nào tìm ra một Triệu Thị Trinh trong vở “Nhụy Kiều tướng quân” và Bùi Thị Xuân trong “Nữ tướng Cờ Đào” như NSƯT Diệu Hiền. Tên tuổi của bà đóng dấu cho những vai diễn nữ trung hào kiệt lẫy lừng khắp các sân khấu lớn đến nỗi khán giả định danh Diệu Hiền là “Đệ nhất đào võ”.
Có thể nói trong làng cải lương, Hồng Nga là trường hợp hiếm, bởi bà tung hoành ngang dọc khắp các sân khấu từ Bắc chí Nam, nhưng gần 80 tuổi đời, sự vinh danh của bà lại nằm ở hai giải thưởng của hài kịch. Đó là giải Mai vàng năm 1997 của Báo Người lao động, và giải Cù nèo vàng năm 2007 của Báo Tuổi trẻ.
Từ khoảng tháng 9/2023, nhiều chương trình sân khấu, vở cải lương được “chạy chữa”, tái dựng tác phẩm kinh điển… Tại TP Hồ Chí Minh, nhiều sân khấu cải lương như: Sân khấu Cải lương mới Đại Việt, Chí Linh - Vân Hà, Đoàn cải lương tuồng cổ Huỳnh Long, Đoàn cải lương tuồng cổ Đồng Ấu Bạch Long… đã khởi sắc trở lại và được khán giả tích cực đón nhận.
Thời gian gần đây, một số MV của ca sĩ trẻ gây xôn xao làng nhạc bởi sự xuất hiện của dàn nghệ sĩ cải lương gạo cội. Họ không phải góp mặt cho vui mà là người cùng hậu bối hòa giọng, tạo nên nét độc lạ khi đưa cải lương, vọng cổ kết hợp với rap, pop... Cải lương "giao duyên" với nhạc trẻ được dự báo sẽ trở thành xu hướng, mang lại làn gió mới mẻ cho nhạc Việt.
Sau đêm tổng duyệt 17/7, vở cải lương về công chúa An Tư của đạo diễn, NSND Hoàng Quỳnh Mai – “Vì nghĩa nước non” chính thức ra mắt khán giả vào tối 18/7 tại Nhà hát Lớn Hà Nội.
Lần đầu tiên 20 chuyên ngành trong nhóm nghệ thuật trình diễn có mặt trong danh mục ngành, nghề học nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm theo Thông tư số 05/2023/TT-BLĐTBXH (gọi tắt là Thông tư 05) vừa được Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội ban hành. Đây được coi là chính sách để thu hút thí sinh cũng như khuyến khích, động viên sinh viên đang theo học nghệ thuật trình diễn.
Vừa nhận được giải Nhì trong Cuộc thi Độc tấu và hòa tấu nhạc cụ dân tộc toàn quốc năm 2023, NSƯT Văn Môn (giảng viên tài tử - cải lương, Khoa Kịch hát dân tộc Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TP Hồ Chí Minh) đã viết bài trên trang Facebook cá nhân đòi trả lại giải thưởng vì “lòng tự trọng”. Sự việc đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều của dư luận.
Lần đầu tiên, vở bi kịch nổi tiếng thế giới của Ơ-ri-pít (Euripides) – “Mê-Đê” được Nhà hát Cải lương Việt Nam đưa lên sân khấu. Việc dàn dựng một tác phẩm bi kịch cổ điển Hy Lạp, nổi tiếng thế giới hàng ngàn năm qua lại được gửi gắm nhiều kỳ vọng trong việc đưa nghệ thuật sân khấu Cải lương đến với đông đảo khán giả hiện nay hơn, đặc biệt là khán giả trẻ.
Nhiều nỗ lực để kéo người trẻ trở lại với sân khấu cải lương nhưng đa số vẫn là những hoạt động hướng ứng mang tính chất cổ vũ. Cái cốt lõi để cải lương chinh phục công chúng vẫn là cốt cách của chính thể loại sân khấu này. Vì thế việc đổi mới cải lương luôn là nỗi trăn trở, thậm chí là ám ảnh với người làm nghề.
Khi đề cập đến những nam nghệ sĩ của nghệ thuật Cải lương, không thể không nhắc đến tên tuổi cố Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT) Vũ Linh. Ông là một ngôi sao của sân khấu Cải lương ở thập niên 80 - 90 thế kỷ trước. Ông là nghệ sĩ đứng trên sân khấu thanh sắc vẹn toàn, mẫu mực về phong cách ca ngâm và diễn xuất; được giới nghề và công chúng "tâm phục", "khẩu phục" về tài năng toàn diện.
Này, cô Hai, trời đang xanh, nắng đang ngon, gió đang lành, thế thì, ca lên vài câu cải lương nghe chơi? Sao lại không. Thích thì nhích.
Dựa trên huyền tích về vua Lý Công Uẩn – người khai sáng vương triều Lý, tác phẩm sân khấu “Huyền thoại gò Rồng Ấp” vừa được Nhà hát Cải lương Việt Nam dàn dựng thành công, mang lại nhiều cảm xúc đặc biệt cho khán giả.
Sân khấu cải lương lâu nay bị chê là lạc hậu, già nua bởi khan hiếm đội ngũ diễn viên trẻ. Nhưng khi xuất hiện lớp tài năng trẻ yêu cải lương, việc níu giữ họ ở lại và gắn bó lâu dài với nghề cũng trở thành thách thức nan giải. Trong tình hình khó khăn, thế hệ tiền bối tìm mọi cách để lớp trẻ có cơ hội tỏa sáng.
"Cải lương đang hấp hối". "Cải lương lạc hậu, thụt lùi trong nhịp sống hôm nay". "Cải lương đã hết thời"... Đó là hàng loạt nhận định tiêu cực của số đông khi nói về cải lương bây giờ. Thế nên khi vở cải lương hay các sự kiện, dự án liên quan đến cải lương xuất hiện hàng loạt gương mặt trẻ ở cả vị trí chủ tọa lẫn khán giả, ai nấy không khỏi ngạc nhiên...
Trong vở cải lương "Kiếp nào có yêu nhau" của hai soạn giả Nguyên Thảo và Hạnh Trung, lệ cứ đẫm mi cả nhân vật lẫn khán giả khi Quế Minh xa Mộ Dung mà nhớ Mộ Dung. Thành Hiệp Châu bao hảo hán nhưng vẫn đau đáu nhớ về Mộ Dung như cánh chim thương nhớ bầu trời, nhìn đâu cũng thấy bóng chàng in trong cảnh vật, như nàng Kiều cứ nhìn vầng trăng là thấy bóng chàng Kim, rồi nghe lòng mình vụn vỡ đến nát đến tan.
Ngay trong suất diễn tổng duyệt, vở “Thượng Thiên Thánh Mẫu”, tác phẩm kết hợp nghệ thuật xiếc và cải lương để cùng “kể một câu chuyện đặc biệt về vị đệ nhất Thánh Mẫu trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt – Mẫu Liễu Hạnh, đã tạo nhiều ngạc nhiên thú vị. Không những thế, cách làm này còn được kỳ vọng sẽ mở thêm cánh cửa mới cho nghệ thuật truyền thống trong phát triển công nghiệp văn hoá ở tương lai không xa.
