Chính phủ sẽ xử lý trách nhiệm các bộ, ngành địa phương làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân

Sáng 1/3, tại trụ sở Chính phủ, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà chủ trì phiên họp với Tổ công tác thực hiện Đề án 06 của Chính phủ, trong đó trọng tâm liên quan đến nội dung bỏ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy. Trung tướng Nguyễn Duy Ngọc, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an, Tổ phó Thường trực Tổ công tác thực hiện Đề án 06 của Chính phủ cùng các thành viên trong tổ công tác tham dự.

Báo cáo của Bộ Công an cho thấy, theo quy định tại khoản 3, Điều 38 Luật Cư trú năm 2020, kể từ ngày luật này có hiệu lực (ngày 1/7/2021), sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp vẫn được sử dụng và có giá trị như giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú theo quy định của luật này cho đến hết 31/12/2022.

Trong khoảng thời gian từ 1/7/2021 đến 31/12/2022, khi công dân thực hiện các thủ tục đăng ký cư trú dẫn đến thay đổi thông tin trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp thì cơ quan đăng ký cư trú có trách nhiệm thu hồi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã cấp; đồng thời, thực hiện điều chỉnh, cập nhật thông tin trong Cơ sở dữ liệu về cư trú, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư theo quy định của Luật Cư trú năm 2020 và không cấp mới sổ hộ khẩu, sổ tạm trú. Từ 1/1/2023, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú chính thức hết giá trị như giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú.

Bộ Công an đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định số 104/2022/NĐ-CP ngày 21/12/2022 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định liên quan đến việc nộp, xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy khi thực hiện thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công, trong đó quy định cụ thể việc cơ quan có thẩm quyền, cán bộ, công chức, viên chức, cá nhân được giao trách nhiệm tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công phải khai thác, sử dụng thông tin về cư trú của công dân trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; thông qua ứng dụng VNEID để giải quyết thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công. Trường hợp không thực hiện được theo phương thức nêu trên mới yêu cầu công dân xuất trình giấy tờ chứng minh thông tin về nơi cư trú. Như vậy, Bộ Công an, Chính phủ đã đảm bảo đầy đủ các điều kiện về cơ sở pháp lý cho việc thực hiện quy định về bỏ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy.

Căn cứ theo Nghị định 104/NĐ-CP ngày 21/12/2022 về việc sửa đổi bổ sung một số điều của các Nghị định liên quan đến việc nộp, xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy khi thực hiện các thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công có 39 thủ tục có liên quan đến sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy.

Tuy nhiên hiện nay mới có 2 thủ tục hành chính của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (Bộ Công thương) đã công bố, công khai các thủ tục hành chính để triển khai thực hiện theo Nghị định 104/2022/NĐ-CP theo quy định, còn 37 thủ tục hành chính chưa công bố, công khai các thủ tục hành chính để triển khai thực hiện theo Nghị định 104/2022/NĐ-CP theo quy định, do đó dẫn đến việc Công an địa phương khó khăn trong giải quyết các thủ tục hành chính có liên quan đến nộp, xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy khi thực hiện các thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công.

Bộ Công an đề nghị các bộ, ngành khẩn trương rà soát sửa đổi các thông tư có liên quan đến việc nộp, xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy khi thực hiện các thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công, ban hành quyết định công bố thủ tục hành chính, niêm yết công khai trên cổng dịch vụ công; các bộ phận tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính; chỉnh sửa eform, xây dựng tài liệu hướng dẫn chi tiết liên quan đến việc xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy khi thực hiện các thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công (hoàn thành trước 15/3/2023).

Về phần mềm thuộc hệ thống thông tin của các bộ, ngành, qua công tác kiểm tra thực tế tại một số địa phương đã phản ánh, Bộ Công an nhận thấy phần mềm giải quyết thủ tục hành chính chưa hoàn thiện, cán bộ công chức gặp khó khăn trong tra cứu, khai thác thông tin công dân trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Bộ Công an đề nghị các bộ, ngành, địa phương đánh giá tổng thể lại hệ thống, phần mềm và báo cáo về Văn phòng Chính phủ để xem xét xử lý.

Bộ Công an cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương phải sử dụng thông tin công dân trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để giải quyết thủ tục hành chính, dịch vụ công. Cụ thể, sử dụng thông tin công dân từ dịch vụ công, dữ liệu trên ứng dụng VNEID, đầu tư đầu đọc chip trên thẻ CCCD gắn chip điện tử.

Phải sử dụng, số hóa kết quả giải quyết thủ tục hành chính đã kết nối với nhau; phải sửa đổi quy định liên quan đến lưu trữ dữ liệu điện tử, hồ sơ lưu trữ không được lưu các giấy tờ, tài liệu chứng minh về cư trú; không được yêu cầu công dân cung cấp giấy tờ, tài liệu ngoài 18 trường thông tin trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư theo quy định của Luật Cư trú năm 2020. Đối với những thông tin cần thiết khác cho công tác nghiệp vụ thì bộ, ngành phải trực tiếp xác minh hoặc khai thác thông qua các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành.

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc nêu rõ: Các bộ, ngành, địa phương không được yêu cầu người dân mang sổ hộ khẩu giấy, sổ tạm trú giấy, buộc người dân phải đi xin giấy xác nhận cư trú khi có đủ điều kiện xác thực, kết nối trong quá trình làm các thủ tục hành chính khi Luật Cư trú năm 2020, Nghị định 104 của Chính phủ đã có hiệu lực. Các nội dung Văn phòng Chính phủ, cơ quan thường trực đã trình Phó Thủ tướng chỉ đạo căn cứ vào Luật Cư trú năm 2020, Nghị định 104 là đúng pháp luật.

Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc lưu ý, tất cả những nội dung thảo luận, trao đổi tại cuộc họp này đều nằm trong lộ trình của các nghị định đã ban hành. Khi chúng ta thực hiện thí điểm đối với 5 thành phố lớn gồm: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ, các bộ, ngành đã được đồng chí Phó Thủ tướng phụ trách thời điểm đó triệu tập, thống nhất phải hỗ trợ các thành phố thực hiện điểm, thực hiện được những yêu cầu dịch vụ công trực tuyến. Có những nội dung, nhiệm vụ không chờ vào văn bản, nghị định mà chúng ta thực hiện thẳng luôn. Thời điểm đó, các đồng chí lãnh đạo các bộ, ngành đều đã đồng ý, thống nhất thực hiện.

Vấn đề tiếp theo được Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc khẳng định, đó là ngày 25/12/2022, khi Thủ tướng Chính phủ chủ trì Hội nghị sơ kết 1 năm thực hiện Đề án 06, chuyển đổi số quốc gia, các bộ, ngành cũng xác định ngay có bao nhiêu điểm còn tồn tại thì các bộ, ngành phải hướng dẫn nhanh để cho nhân dân thực hiện, tránh xảy ra câu chuyện ngày 1/1/2023, khi quy định bỏ sổ hộ khẩu giấy, sổ tạm trú giấy có hiệu lực, các bộ, ngành, địa phương chưa thực hiện được.

“Sau hội nghị trên, Thủ tướng tiếp tục chủ trì phiên họp lần thứ 5, trực tuyến toàn quốc về chuyển đổi số và Đề án 06, khẳng định những nội dung trên liên quan đến bỏ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy, không được bắt công dân, người dân vất vả đi xin giấy xác nhận cư trú trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính. Người dân có quyền đòi các cấp chính quyền những lợi ích họ được thụ hưởng trong quá trình chuyển đổi số, Luật Cư trú năm 2020 cũng như quy định bỏ sổ hộ khẩu giấy, sổ tạm trú giấy đã có hiệu lực, hạn chế gặp cơ quan công quyền”- Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc khẳng định.

Thông tin sơ bộ nội dung trong buổi làm việc với UBND TP Hà Nội vào chiều 28/2, Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc khẳng định: Những nội dung liên quan đến Luật Cư trú, bỏ sổ hộ khẩu giấy, sổ tạm trú giấy đã được Bộ Công an chuẩn bị kỹ, hướng dẫn rõ ràng, không có gì phải thắc mắc. Hướng dẫn rõ ràng như vậy nhưng do địa phương không yêu cầu, chỉ đạo công chức các cấp thực hiện đến nơi đến chốn.

Lấy ví dụ về việc người dân thực hiện quy định cấp đổi giấy phép lái xe hiện nay, Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc chỉ rõ, hướng dẫn về giấy khám sức khỏe của Bộ Y tế để các cơ sở y tế kết nối với Bộ Giao thông Vận tải cấp, đổi giấy phép lái xe dù có chậm nhưng đã ban hành, hướng dẫn đối với các cơ sở y tế ở các địa phương, từng cấp, thực hiện. Việc này các địa phương cũng phải yêu cầu các cơ sở y tế thực hiện, cung cấp, liên thông sang các lĩnh vực khác để phục vụ người dân.

Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc đề nghị các bộ, ngành, địa phương phải quyết tâm thực hiện nghiêm, hiệu quả Luật Cư trú năm 2020, quy định bỏ sổ hộ khẩu giấy, sổ tạm trú giấy, không được buộc người dân phải đi xin xác nhận cư trú. Các bộ, ngành, địa phương nào không thực hiện hiệu quả những nhiệm vụ trên, lúc đó những bộ, ngành, địa phương đó phải chịu trách nhiệm đi xin lỗi dân. Hai Bộ Công an và Bộ Y tế đã có hướng dẫn cụ thể những quy định có liên quan. Tuy nhiên, trong những ngày qua, các địa phương chưa hiểu, chưa hướng dẫn, thực hiện hiệu quả dẫn tới việc người dân vất vả phải đi xin giấy xác nhận cư trú.

Về đầu tư cơ sở hạ tầng, Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc đề xuất, xin ý kiến Chính phủ giao Bộ Tài chính phối hợp với Văn phòng Chính phủ phối hợp nghiên cứu nâng cấp cổng dịch vụ công trực tuyến của Chính phủ. Việc nâng cấp lên nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách, đúng luật, các bộ, ngành cần phối hợp làm nhanh. Đồng chí Thứ trưởng cũng đánh giá, hiện nhiều dịch vụ thông qua Bộ Y tế. Giữa hai Bộ Y tế và Bộ Tài chính, căn cứ vào những quy định đã được Thủ tướng và Tổ công tác kết luận, cho triển khai, nâng cấp nhanh hạ tầng kết nối của Bộ Y tế để làm mẫu. Cùng với đó, sẽ chọn thêm những địa phương làm mẫu, điểm với Bộ Y tế thực hiện dịch vụ công trực tuyến. Bên cạnh đó, Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc cũng nêu và đề nghị Ngân hàng Nhà nước đánh giá 8 nhóm phần việc để thực hiện hiệu quả chuyển đổi số, Đề án 06, Luật Cư trú năm 2020…

Phát biểu gợi mở tham luận, trên tinh thần khẩn trương, quyết liệt, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu đại diện các bộ, ngành nêu rõ những tồn tại, phân tích cụ thể nguyên nhân xuất phát từ chủ quan, khách quan, thảo luận kỹ, đề ra biện pháp khắc phục.

Dưới sự điều hành của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, đại diện các bộ, ngành gồm: Văn phòng Chính phủ, Bộ Y tế, Bộ Xây dựng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tư pháp, Ngân hàng Nhà nước…đã báo cáo những tồn tại, hạn chế trong việc thực hiện Luật Cư trú năm 2020 của bộ, ngành đang quản lý.

Đại diện Văn phòng Chính phủ thẳng thắn, dù Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo, song nhiều bộ, ngành vẫn còn tâm lý quan liêu trong khi thực hiện Luật Cư trú. Mặc dù Nghị định 104 của Chính phủ đã có hiệu lực, song đại diện các bộ, ngành nhìn nhận vẫn còn thụ động, chưa kịp thời sửa những thông tư, nội dung có liên quan yêu cầu xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy, dẫn đến việc người dân vẫn phải đi xác nhận nơi cư trú, gây khó khăn cho người dân khi thực hiện thủ tục hành chính. Bên cạnh đó, việc số hóa dữ liệu, kết nối dữ liệu vào Cơ sở quốc gia về dân cư của các bộ, ngành, địa phương vẫn còn thấp. 

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đặt câu hỏi: “ Người dân hồ hởi, mong được hưởng thụ những kết quả, thành tựu của công cuộc chuyển đổi số. Nhưng thực tế việc triển khai của các bộ, ngành, địa phương từ Trung ương đến cơ sở chưa thật sự được đồng bộ, thông suốt.

Chủ trương đã thống nhất, ban hành Luật Cư trú năm 2020, Nghị định 104 phục vụ người dân, giúp cho quản lý Nhà nước, cung cấp dịch vụ phục vụ nhân dân tốt hơn. Chúng ta có người đứng đầu Chính phủ chỉ đạo. Tổ Công tác thực hiện Đề án 06 cũng có một đồng chí Bộ trưởng, Ủy viên Bộ Chính trị làm Tổ trưởng, chỉ đạo. Vậy tại sao chúng ta lại chưa thực hiện được hiệu quả Nghị định 104 của Chính phủ?"

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng chỉ ra hàng loạt những vấn đề, nguyên nhân khiến người dân lúng túng trong quá trình đi giải quyết thủ tục hành chính khi bỏ sổ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy; những tồn tại, vướng mắc từ nguyên nhân chủ quan đến khách quan của các bộ, ngành, địa phương.

Điển hình trong đó là việc các bộ, ngành chưa công bố các thủ tục hành chính phải kết nối liên thông giữa Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với cơ sở dữ liệu chuyên ngành. Ngoài ra, phần mềm liên quan đến vấn đề này của các bộ, ngành còn hay mắc lỗi cũng khiến người dân lúng túng khi khai báo, thực hiện các dịch vụ công trực tuyến, liên thông.

Theo Phó Thủ tướng, sự lúng túng của các địa phương trong thời gian qua liên quan đến việc giải quyết thủ tục hành chính cho người dân khi bỏ sổ hộ khẩu cũng là điều dễ hiểu. “Vấn đề này cũng cần phải báo cáo với nhân dân, đây là vấn đề lớn, muốn làm được đòi hỏi phải có sự chuyển động của cả hệ thống chính trị. Tuy nhiên, đến nay, nhiều cơ quan bộ, ngành ở Trung ương chuyển động còn chậm, chưa làm thì rõ ràng ở cấp địa phương cũng khó khăn trong thực hiện”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định.

Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương từ nay đến 15/3, phải đưa ra kế hoạch cụ thể đánh giá kỹ lưỡng về cơ sở vật chất, phần mềm quản trị của các bộ, ngành, địa phương để kết nối liên thông với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và thay đổi ngay, nhanh những thông tư, quy định cũng như những vấn đề pháp lý liên quan đến vấn đề này.

Đồng chí Phó Thủ tướng cũng yêu cầu các địa phương phải duy trì, đáp ứng thật tốt các dịch vụ cho người dân, không được để đình trệ những dịch vụ mà Nhà nước đã cung cấp cho người dân. “Hiện nay, khi đã có máy móc, công nghệ hiện đại rồi thì các cơ quan Nhà nước, chính quyền các cấp phải làm tốt hơn trong giải quyết thủ tục hành chính phục vụ người dân. Trong trường hợp máy móc, công nghệ chưa hoạt động được thì phải duy trì bộ máy, tổ chức phục vụ người dân tốt hơn hoặc bằng trước đây. Bộ, ngành, địa phương nào để xảy ra những vấn đề ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân thì Chính phủ sẽ có chỉ đạo và kiên quyết xử lý”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Liên quan đến việc đầu tư công nghệ, đường truyền, cơ sở hạ tầng, quản trị, quản lý, nguồn nhân lực, đảm bảo an toàn công nghệ, thông tin, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, trong đó có Bộ Thông tin và Truyền thông tập trung sớm thực hiện, đẩy mạnh số hóa, mở rộng biên độ kết nối, liên thông dữ liệu chuyên ngành với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; tiếp tục bồi đắp, làm giàu thêm dữ liệu trong quá trình phục vụ nhân dân giải quyết các thủ tục hành chính…