Truyền thông ghép tạng: "Khoảnh khắc" vài giây dấu ấn cả đời!

• Ca ghép tạng "vô tiền khoáng hậu" cứu sống 5 người của nam thanh niên chết não
• Công nghệ in 3D sinh học: Hy vọng cho việc cấy ghép tạng

Hình ảnh sống động ấy mang theo một thông điệp thiêng liêng: Hiến tạng cứu người- công khai và minh bạch.

Những câu chuyện xúc động về người hiến, người được hiến tạng và những y, bác sĩ, cùng nhiều lực lượng khác của xã hội trong cuộc chạy đua với... tử thần đã được thể hiện qua hoạt động tác nghiệp của báo chí.

Nhất là những ca ghép tạng xuyên Việt Nam-Bắc, Bắc-Nam thành công gần đây được chuyển tải và lan toả ngày càng rõ rệt, gây xúc động lòng người mà trong đó có vai trò nổi bật của công tác truyền thông, cùng với sự hợp sức của không ít những người tưởng chẳng liên quan: nhân viên hàng không, hải quan, CSGT.

Riêng tại TP Hồ Chí Minh, mỗi khi có sự kiện ghép tạng thường thu hút tới hàng trăm PV các báo đài. Không khí tác nghiệp cứ "sôi lên sùng sục". Khi ấy, tại phòng họp nơi gặp gỡ với ê kíp bác sĩ tham gia sau các ca ghép tạng đều chật kín các PV và lỉnh kỉnh đủ thứ đồ nghề tác nghiệp. Ai cũng chộn rộn lo chiếm được chỗ ngồi tốt nhất để tác nghiệp.

Chị Nguyên Hạnh- phụ trách công tác Truyền thông BV Chợ Rẫy chia sẻ: Xuất phát từ yêu cầu của Giám đốc BV - PGS.TS Nguyễn Trường Sơn là phải ghi nhận lại bằng được những hình ảnh trong các ca ghép tạng với mục đích làm tư liệu vì đó là những khoảnh khắc đặc biệt.

Chị Hạnh kể, khi thực hiện phối hợp với BV Việt Đức vào năm 2015 cho ca chuyển tạng từ ngoài Bắc vào ghép tim cho bệnh nhân tại Chợ Rẫy, chị Hạnh lo tới mất ngủ là làm sao lên kế hoạch bố trí các vị trí quay camera. Cô đã yêu cầu những PV y tế của các báo hợp tác với mình đưa lại các đoạn quay được và cũng được đồng ý là “biên tập” tại chỗ.

Cái khó nữa là khi đặt các góc máy quay làm sao phải thể hiện được qui trình chuyển tạng gấp rút, đảm bảo đúng thời gian khuyến cáo của y khoa để tạng được sử dụng tốt nhất cho bệnh nhân.           

CTV Mỹ Thương - Phòng Truyền hình Báo Tuổi Trẻ kể: tôi biết về ca ghép tim xuyên Việt đầu tiên tại Chợ Rẫy vào tháng 9-2015, trong ca lần đầu tiên người chết não hiến tim và gan được vận chuyển bằng máy bay ra Hà Nội ghép tại BV Việt Đức cho bệnh nhân.

Nó ghi dấu ấn cũng bởi là ca ghép tạng tim thành công đầu tiên của các bác sĩ Việt Nam, để chỉ 2 năm sau đã có tới 4 ca ghép tim, 1 ca ghép phổi thành công. Lần đó, tôi biết là sẽ có chuyện chuyển tạng tim từ TP. HCM ra Hà Nội nên chạy tới Phòng mổ BV Chợ Rẫy. Tôi phải chờ "vật vờ" ngoài phòng mổ suốt 3 tiếng. Vừa đói, vừa khát mà không dám đi đâu.

Cuối cùng quay được cảnh duy nhất với khoảng vài giây là ê kíp các BS chuyển quả tim trong hộp chuyên dụng trên băng ca đẩy nhanh ra xe ôtô để ra sân bay Tân Sơn Nhất.

Còn trong lần quay về ca ghép (được coi là ca ghép tim lần đầu tiên do Chợ Rẫy thực hiện- năm 2017) mà người cho tim là một bệnh nhân nữ 18 tuổi bị TNGT tại Đồng Nai. Ca hiến-ghép tạng này được thực hiện vào ngày 29-5-2017 tại BV Chợ Rẫy, cứu sống được 5 bệnh nhân gồm 1 ca ghép tim, 1 ca ghép gan, 2 ca ghép thận.

Mỹ Thương kể, cô đã thật may mắn khi được cùng BV Chợ Rẫy thực hiện clip tư liệu về ca ghép tạng này. Cũng chỉ là vài giây trong phòng mổ lấy tạng nhưng sẽ theo cô suốt đời của nghề làm báo. Cô kể: "Lúc đứng quay phim trong phòng, toàn thân tôi run lên vì xúc động.

Toàn bộ ê kíp đứng lặng người mặc niệm, tri ân người hiến tạng đã cho đi một phần sự sống. Tôi cũng nhớ mãi, khi bắt đầu vào quay, tôi đã được mặc một bộ đồ vô trùng từ đầu tới chân. Nhưng khi di chuyển, tôi sơ ý để một vạt áo mình mặc chạm nhẹ vào miếng vải đặt dưới chân bệnh nhân.

Ngay lập tức, toàn bộ ê kíp phải dừng lại để thay miếng vải đệm khác dưới chân người hiến tạng, đó là cảm nhận thực nhất tôi có được về sự nghiêm ngặt của công tác vô trùng!". Và hình ảnh "mặc niệm" cắt từ đoạn clip này cũng là hình ảnh duy nhất mà PV y tế TP. HCM có được, san sẻ cho nhau khi viết, đề cập tới chủ đề ghép tạng.

Ca ghép tim xuyên Việt thứ 2 của Chợ Rẫy diễn ra đúng vào đợt 27-2-2018. Lần này cũng là ca chết não hiến tạng để BV Chợ Rẫy thực hiện được 1 ca ghép tim và 1 ca ghép thận. Nguồn tạng hiến của một bệnh nhân chết não sau TNGT nhập viện Quân y 108, chuyển cho Đơn vị điều phối ghép tạng - Chợ Rẫy.

Việc vận chuyển tạng thành công gồm tim và thận từ Hà Nội vào. Việc chờ để quay cảnh ghép cũng kéo dài từ sáng tới đêm. Những lúc như thế mới biết thương các phẫu thuật viên trong phòng mổ.

Ngay trong phòng mổ, điều dưỡng phải đưa từng hộp sữa vào miệng BS đứng mổ để duy trì sức lực cho BS. BS phải đứng quá lâu và căng thẳng vì không được phép sơ sót, đảm bảo ca mổ an toàn. Họ phải làm việc trong hoàn cảnh phải có "thần kinh thép"!

Thương cũng là 1 trong những bạn quay phim cùng phối hợp với BV Chợ Rẫy thực hiện cảnh quay chuyển tạng liên tỉnh từ BVĐK Đồng Nai về Chợ Rẫy trong ca hiến tạng của bệnh nhân bị TNGT chết não cứu 5 người (1 ca ghép tim, 2 ca ghép thận, 2 ca ghép giác mạc).

Trong đêm 5-4-2018, quãng đường từ Đồng Nai về TP. HCM bình thường sẽ mất tới 45 phút nhưng giờ chuyển tạng nhờ mấy tổ CSGT Đồng Nai hộ tống mà chỉ 30 phút về tới Chợ Rẫy với hai chuyến hộ tống: chuyến 1 - chở tim; chuyến 2- chở thận, giác mạc. Do đó, các nhóm quay buộc phải bố trí ở 4 vị trí: quay từ trên cao, bên trái, bên phải và trước cổng BV Chợ Rẫy nhằm nêu bật được toàn cảnh chuyển tạng.

Cảnh quay chuyển tạng tim mọi sự bình thường. Nhưng tới lần thứ 2 khi vừa nghe tiếng còi hụ của xe cấp cứu về tới BV Chợ Rẫy, Thương do chạy quá vội, trượt chân ngã sấp mặt. Rất may cô chỉ bị trầy xước tay chân, quan trọng là máy quay còn nguyên vẹn...

Theo một số liệu thống kê, cả nước có hơn 6.000 người bị suy thận mãn đang cần được ghép, trên 1.500 người có chỉ định ghép gan, khoảng 6.000 người đang chờ được ghép giác mạc; hàng trăm người đang chờ được ghép tim, phổi…

Bởi vậy người được ghép ngoài các yếu tố y khoa để tạng phù hợp còn là vấn đề về kinh phí và cả sự may mắn.

Rất nhiều người đã không thể chờ đợi được đến khi có tạng phù hợp. Anh N.Q.H (29 tuổi, quê Tiền Giang), người nhận trái tim từ bệnh nhân L.H.N và chị H. (46 tuổi, quê Bình Thuận), người nhận trái tim từ một người xa lạ tại Đồng Nai. Họ không thể ngờ mình được tái sinh mà đến trong mơ cũng không dám hình dung.

Trong đó, điều nan giải nhất, trong đa số bệnh nhân được hiến tạng có hoàn cảnh vô cùng khó khăn. Lãnh đạo BV Chợ Rẫy đã quyết định tạm thời gác lại mọi chi phí để tiến hành ghép cho các bệnh nhân này, thông qua việc chọn lựa người nhận một cách ngẫu nhiên.

Từ những ca hiến-ghép tạng công khai, minh bạch này mà làm tiền đề cho việc đăng ký hiến tạng đang có thay đổi tích cực. Việc "công khai và minh bạch” đã tác động, làm lay động đến từng con tim hơn! Số lượng người đăng ký tăng vọt.

Trong phòng mổ lấy tạng phục vụ ca ghép tạng xuyên Việt phối hợp giữa BV Việt Đức và BV Chợ Rẫy.

Ngay từ chương trình kêu gọi người dân hưởng ứng chương trình hiến tạng cứu người lần thứ 2 được tổ chức tại BV Chợ Rẫy vừa qua, chỉ trong 1 buổi sáng đã thu hút được 606 người đăng ký vào hồ sơ hiến tạng. Tại Đơn vị điều phối ghép tạng của BV Chợ Rẫy hiện đã có hơn 2.000 tấm thẻ xin hiến tạng đã được phát hành...

Không có chuyên cơ vận chuyển tạng như thế giới, dường như chỉ có ở Việt Nam mới vận chuyển tạng "mạo hiểm" bằng hình thức hộ tống của CSGT, nhưng các ca ghép tạng xuyên Việt đã đem lại cơ hội sống tiếp cho nhiều người.

Với sự đồng lòng của cả cộng đồng vì mục tiêu chung, với phương châm “Công khai và minh bạch” chắc chắn sẽ còn nhiều hơn nữa những tấm lòng vàng khi đăng ký hiến tạng cứu người. Trong hành trình ấy, PV y tế được góp sức là một niềm tự hào của nghề nghiệp mà ai cũng muốn được trải nghiệm khi làm nghề...