Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng để cải thiện tri thức

• Nhiều giải pháp đẩy mạnh văn hóa đọc
• Phát triển văn hóa đọc ngày càng sâu, rộng trong CAND
• Đẩy mạnh phát triển văn hóa đọc trong CAND

Mặc dù năm 2020 có rất nhiều khó khăn do dịch bệnh COVID-19 nhưng vẫn có rất nhiều hoạt động phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng được tổ chức thành công. Cuộc thi “Đại sứ văn hóa đọc” đã thu hút hơn 1 triệu học sinh, sinh viên.  Cuộc thi đã thể hiện trí tuệ, nỗ lực, sáng tạo, dành trọn tâm huyết và tình yêu với sách của học sinh, sinh viên. 

Chương trình “Cùng bạn đọc sách, kết nối yêu thương, lan toả tri thức” đã huy động trao tặng hơn 5.000 cuốn sách; 5.000 khẩu trang cho các y sĩ, bác sĩ; người thân của các y, bác sĩ, bệnh nhân và những người đang ở khu cách ly. Vụ Thư viện còn vận động hàng trăm máy nghe nói, sách nói, điện thoại thông minh (smart phone) cho người khiếm thị.

Lực lượng CAND có nhiều sáng tạo và hình thức hoạt động hiệu quả trong phát triển văn hóa đọc thời gian qua.

Hoạt động xã hội hóa trong phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng có nhiều tín hiệu tích cực. Dự án Xe ôtô thư viện lưu động “Ánh sáng tri thức” do Quỹ Thiện Tâm đã trao tặng 44 xe ôtô thư viện lưu động cho 44 thư viện tỉnh/thành. Đây là dự án có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, hỗ trợ phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng, đem lại nhiều cơ hội cho việc đọc sách của người dân vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, người khuyết tật không có cơ hội đến thư viện được tiếp cận với sách báo, với tri thức. 

Chương trình “Cùng bạn đọc sách – Nâng tầm trí tuệ Việt” của Vụ Thư viện, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có sự ủng hộ của đông đảo tổ chức, cá nhân. Các thư viện công cộng triển khai chương trình “Cùng em đọc sách”. Hơn 50.000 cuốn sách đã được các tổ chức, cá nhân tặng cho các thư viện trường học, thư viện tư nhân, thư viện cộng đồng, không gian đọc có phục vụ cộng đồng. Nhiều chương trình, dự án như:Sách hóa nông thôn, Sách cho em, Sách ơi mở ra, Quỹ Bắc Cầu, Mọt sách Mogu, các câu lạc bộ Vùng cao yêu thương, Đọc báo Đảng, Tủ sách giải trí và giáo dục, Sách chuyền tay… mang lại nhiều cơ hội đọc và tiếp cận thông tin, tri thức, nâng cao kỹ năng đọc, tạo hứng thú đọc cho trẻ em..

Mạng lưới thư viện cấp xã và cơ sở đã có bước phát triển vượt bậc sau nhiều năm có dấu hiệu bị tụt giảm. Năm 2020, hệ thống thư viện công cộng có 24.102 thư viện, với 45.000.000 bản sách. Gần 59.000.000 lượt đến thư viện, tăng 99,8% so với năm 2017. Tổng lượt sách, báo phục vụ của thư viện đạt 87.000.000 lượt. Những kết quả này đã mang lại diện mạo mới cho ngành Thư viện, góp phần phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng và đẩy mạnh các hoạt động học tập suốt đời trong thư viện.

Bà Vũ Dương Thúy Ngà, Vụ trưởng Vụ Thư viện cho biết, một điểm nhấn trong công tác phục vụ bạn đọc tại hệ thống thư viện công cộng trong những năm gần đây nhằm đưa văn hóa đọc đến với cộng đồng là phục vụ người khuyết tật đã được tăng cường. Chỉ riêng Thư viện Khoa học Tổng hợp TP Hồ Chí Minh, từ năm 2018 - 2020 đã phục vụ được hơn 20.000 lượt bạn đọc khiếm thị với gần 30.000 lượt tài liệu chuyên biệt. Công tác phục vụ tại các trại giam cũng được triển khai và đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Số lượng sách do các thư viện tỉnh tặng cho trại giam những năm qua là hơn 160.000 cuốn; luân chuyển hơn 240.000 cuốn; phối hợp tổ chức trưng bày, triển lãm sách 2.482 lần cho gần 140.000 phạm nhân tham dự. 

Nhiều trại giam đã phối hợp với các thư viện cấp tỉnh thực hiện tốt công tác phối hợp phục vụ phạm nhân. Nhờ tăng cường hoạt động đọc sách tại các trại giam, nhiều phạm nhân đã thay đổi nhận thức, quyết tâm cải tạo, tu dưỡng để sớm trở về với gia đình và xã hội. Việc phục vụ bạn đọc vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế khó khăn, các trường học qua xe ôtô lưu động  bạn đọc qua xe ôtô thư viện lưu động giúp cho các thư viện chủ động triển khai nhiều loại hình hoạt động phục vụ, hỗ trợ cho người dân tiếp cận được với nguồn sách báo cũng như công nghệ thông tin, nâng cao mức hưởng thụ văn hóa tinh thần trong cộng đồng. 

Các thư viện chuyên ngành chú trọng xây dựng các phòng đọc có không gian mở thân thiện, hiện đại, đa phương tiện nhằm thu hút bạn đọc tới sử dụng thư viện. Bộ Công an đã chỉ đạo tổ chức nhiều hoạt động trưng bày, sách, báo tư liệu; tổ chức Liên hoan tuyên truyền giới thiệu sách “CAND khắc ghi lời Bác dặn”… Theo thông tin sơ bộ của 7 bộ, ngành, hiện nay, thư viện chuyên ngành có 1.441.246 bản sách, trong đó, lực lượng Công an là 419.754 bản sách; phục vụ 1.610.470 lượt người đọc.

Tuy nhiên, cũng theo bà Vũ Dương Thúy Ngà thì một số địa phương, cơ quan, bộ, ngành vẫn thiếu sự quan tâm chỉ đạo, đầu tư trong phát triển văn hóa đọc. Kinh phí dành cho việc thực hiện Đề án chưa được bố trí đồng đều. Tiêu chí 1 bản sách/người dân vào năm 2020 đã không thực hiện được. Một số thư viện cấp tỉnh vẫn chưa có trụ sở riêng. Hơn 30% thư viện cấp huyện không được cấp kinh phí để bổ sung vốn tài liệu. Một số thư viện vẫn còn thụ động, thiếu sự sáng tạo, đổi mới trong hoạt động, thiếu năng động trong kết nối đến cộng đồng, chưa cải thiện được chất lượng phục vụ… 

Vì vậy, cần đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền nhằm thay đổi, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, gia đình, nhà trường, cộng đồng và toàn xã hội về vai trò, tầm quan trọng của văn hóa đọc. Cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách và đẩy mạnh xã hội hóa, phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thư viện công lập.