Điều hành thị trường xăng dầu: Nóng chuyện chiết khấu và nguồn hàng

Tại buổi tọa đàm, nhiều doanh nghiệp xăng dầu đã tham gia và nêu lên thực trạng "khá bi đát" trong thời gian qua. Các doanh nghiệp (DN) cùng bàn bạc, đề xuất 2 vấn đề lớn nhất là chiết khấu bán lẻ và cho phép DN được nhập khẩu từ nhiều nguồn.

Ông Lê Văn Báu, Giám đốc Công ty TNHH Xăng dầu Bảo Dương (TP Hồ Chí Minh) mong muốn có quy định có chiết khấu 5-6% giá bán lẻ. Đồng thời được lấy xăng dầu từ nhiều nguồn và giảm bớt thủ tục hành chính cho phù hợp cơ chế thị trường để DN bán lẻ ổn định, yên tâm phát triển, đưa xăng dầu tới người tiêu dùng.

Ông Giang Chấn Tây, Giám đốc Công ty Xăng dầu Bội Ngọc - Trà Vinh cũng cho rằng, muốn thị trường xăng dầu hoạt động ổn định và duy trì hệ thống hoạt động xuyên suốt, kể cả lễ và Tết, thì phải có điều kiện cần và đủ là quy định chi phí kinh doanh định mức và lợi nhuận định mức cho DN bán lẻ không dưới 5-6%/giá bán lẻ tùy theo thời điểm. Cùng đó quy định cho DN bán lẻ lấy hàng ở nhiều nơi để đảm bảo nguồn hàng và có thù lao tăng thêm từ cạnh tranh. Ông Văn Công Thật, Giám đốc Công ty TNHH KNJ Kim Ngọc (huyện Cần Giờ, TP Hồ Chí Minh) cho hay, dự thảo sửa đổi Nghị định lần này có phá thế độc quyền để cạnh tranh lành mạnh trong kinh doanh xăng dầu tiến tới cơ chế thị trường minh bạch không?

Ông Đỗ Thanh Hán, Giám đốc Công ty CP Xăng dầu Sài Gòn (Saigon Petroleum) cũng cho rằng, nguyên nhân chính dẫn đến việc xăng dầu bị đứt gãy là giá. Giá xăng dầu cần phải tính đúng, tính đủ, tính kịp thời trong cả 3 khâu từ đầu mối, phân phối, bán lẻ. Tuy nhiên, thời gian qua, việc điều hành lấy giá 6 tháng trước áp cho 6 tháng. Đây là điều trái với quy luật trong khi xăng dầu là mặt hàng biến động rất nhanh theo từng ngày, từng giờ. Ông Đỗ Thanh Hán đề nghị liên Bộ Công Thương - Tài chính điều chỉnh điều chỉnh kịp thời.

"Về điều tiết thị trường, có 2 điểm mấu chốt, giá phải gắn với cạnh tranh tự do. Bên nọ "đổ" bên kia thì DN đã yếu càng yếu hơn. Đề nghị Bộ Công Thương rà soát lại, điều kiện thực tế hiện không đủ để DN hoạt động. Nhiều quy định nhà nước làm cho khái niệm kinh doanh tự do bị thu hẹp, trong khi ta phải mở ra cạnh tranh mới hiệu quả, còn ta lại xiết lại, như giá trần là giá hành chính sẽ làm vỡ thị trường", PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nêu ý kiến.

Theo ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục quản lý giá, Bộ Tài chính, việc điều hành xăng dầu đang sai luật, nửa vời. Do đó, trong bối cảnh hiện nay, cần nâng điều kiện kinh doanh của DN đầu mối.

Phản hồi tại tọa đàm, ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, thời gian tới sẽ tiếp thu ý kiến sửa Nghị định 95, 83. Ngoài tái cấu trúc hệ thống phân phối thì điều hành giá. Giữ nguyên như hiện nay, hiện bản chất ta đang giữ giá trần nhưng đang thiên góc độ về người dân và CPI. Việc tính chi phí, tính rà soát cần phải tính đúng, tính đủ và kịp thời cho DN. Theo ông, chúng ta nên trả về thị trường nhiều hơn, trao quyền cho DN nhiều hơn nữa và Nhà nước sẽ định hướng, tham chiếu nào đó, làm sao hướng tới thể chế quản lý xăng dầu thực sự khoa học và phù hợp trong bối cảnh hiện nay.

Đối với Quỹ bình ổn giá xăng dầu, ông Đông cho biết, Quỹ bình ổn giá xăng dầu do DN nắm giữ và được sử dụng hoàn toàn công khai minh bạch. Thời gian tới, cơ quan quản lý Nhà nước sẽ chịu trách nhiệm kiểm tra giám sát và hoàn thiện cơ sở pháp lý để việc sử dụng quỹ hiệu quả, đúng mục đích.  Vấn đề DN bán lẻ được nhập từ nhiều nguồn, ông Đông cho rằng, Nghị định 83, 95 không nghiêm cấm DN bán lẻ lấy từ nhiều nguồn. Bản chất hiện nay nếu như đại lý thấy không ổn chiết khấu có thể chấm dứt hợp đồng đại lý này tìm nguồn cung cấp khác thấy chiết khấu ổn hơn. Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận, thủ tục sang tên, đổi tên giấy chứng nhận phân phối xăng dầu đòi hỏi Sở Công Thương cần có thời gian thì cũng là khó khăn cho các DN.