Putin-Trump điện đàm bí mật 6 tháng về vũ khí hạt nhân

• Quốc tế đề cao chủ nghĩa đa phương với Liên hợp quốc là hạt nhân
• Ông Trump vô tình tiết lộ vũ khí hạt nhân "chưa một ai từng biết"
• Mỹ “cô đơn” trong vấn đề hạt nhân Iran

Hãng tin Axios ngày 11/10 dẫn nguồn tin chính quyền Mỹ cho biết, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang nỗ lực tìm kiếm một thỏa thuận hạt nhân mới, thay thế thỏa thuận New START, với người đồng cấp Nga Vladimir Putin trước thềm cuộc bầu cử diễn ra ở Mỹ vào tháng 11 tới.

Tổng thống Mỹ-Nga tại cuộc gặp ở Helsinki năm 2018. Ảnh: ITN

Axios tiết lộ, hai nước đã đàm phán thỏa thuận mới từ lâu. Ông Trump và ông Putin đã có không ít cuộc điện đàm về chủ đề này trong 6 tháng qua. Hai nước đã cử đại diện tới Vienna để đối thoại và gần đây chứng kiến những tiến triển đáng kể.

Theo hãng tin, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O'Brien và người đồng cấp Nga Nikolai Patrushev vừa có cuộc gặp ngày 2/10. Thành công từ buổi đối thoại dẫn đến việc Đặc phái viên Mỹ về kiểm soát vũ khí Marshall Billingslea đến Helsinki để tiếp tục thảo luận với Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov.

Một nguồn thạo tin nói rằng chính quyền của ông Trump đã đạt được các nguyên tắc chính của thỏa thuận với phía Moscow. Những nguyên tắc này được Tổng thống Putin và ông Patrushev chấp thuận. Nếu đàm phán thuận lợi, hai phía có thể cho ra đời văn kiện chính thức sau một tuần.

Theo AP, ông Billingslea mới đây nói rằng các cuộc đối thoại với Nga đã mang lại “tiến bộ quan trọng”.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Ryabkov hôm 10/10 cho rằng một lịch trình như vậy rất không khả thi. "Vẫn còn những khác biệt rất lớn trong cách tiếp cận, bao gồm cả các yếu tố trung tâm của một thỏa thuận như vậy", quan chức ngoại giao Nga nói.

Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ chưa đưa ra bình luận về các thông tin trên. Axios tiết lộ thêm, các cuộc đàm phán diễn ra bí mật với phần lớn quan chức Mỹ. Chỉ những người cấp cao nhất trong Hội đồng An ninh Quốc gia và Bộ Ngoại giao Mỹ, Ủy ban Đối ngoại Thượng viện biết về cuộc đàm phán.

New START hay START-3, được Nga và Mỹ ký năm 2010 và hết hạn vào tháng 2/2021, quy định mỗi bên chỉ được phép triển khai tối đa 1.550 đầu đạn hạt nhân chiến lược các loại trên 700 tên lửa đạn đạo xuyên lục địa hoặc oanh tạc cơ.

Mỹ dưới thời Tổng thống Trump không muốn gia hạn văn kiện này. Tổng thống Trump nói ông muốn một thỏa thuận hạt nhân ba bên mới cùng Nga, Trung Quốc. Moscow sẵn sàng đối thoại ba bên, nhưng Bắc Kinh nhất quyết khước từ tham gia đàm phán kiểm soát vũ khí với Nga-Mỹ.

Trong khi đó, ứng viên Tổng thống Mỹ đảng Dân chủ Joe Biden bày tỏ mong muốn gia hạn thỏa thuận thêm ít nhất 5 năm, theo đúng nguyện vọng của Nga.

Nhiệm kì hiện tại của ông Trump sẽ kết thúc vào đầu năm sau. Phía Mỹ cảnh báo Washington có thể đòi hỏi Nga nhiều nội dung hơn nếu Moscow không chấp thuận thỏa thuận mới trước thềm bầu cử ở Mỹ.