Lối thoát cho bế tắc hậu bầu cử ở Israel
Reuters đưa tin, ông Naftali Bennett, người đứng đầu đảng cánh hữu Yamina và ông Yair Lapid, Chủ tịch đảng Yesh Atid kiêm lãnh đạo phe đối lập tại Quốc hội (Knesset), đã đạt được thỏa thuận, theo đó, thành lập chính phủ liên minh, đồng thời, hai ông sẽ thay nhau làm Thủ tướng trong một nhiệm kỳ kéo dài 4 năm.
Ông Bennett, 49 tuổi, người từng giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ trưởng giáo dục sẽ đảm trách vai trò lãnh đạo chính phủ Israel trong 2 năm đầu tiên. Trong khi đó, ông Yair Lapid, 57 tuổi, từng lãnh đạo Bộ Tài chính sẽ kế nhiệm ông Bennett làm Thủ tướng trong 2 năm tiếp theo.
Trong một phát biểu trên truyền hình, ông Bennett vui mừng thông báo: “Cùng với người bạn của tôi là ông Yair Lapid, tôi sẽ làm việc với tất cả sức mạnh của mình để thành lập một chính phủ đoàn kết dân tộc. Vì vậy, chúng ta có thể cùng nhau giải cứu đất nước khỏi vòng xoáy và đưa quốc gia trở lại trên con đường phát triển”.
 |
|
Ông Yair Lapid (trái) và ông Naftali Bennet (phải). Ảnh: Al Jazeera/Getty Images. |
Dự kiến, ông Yair Lapid, người được trao quyền đứng ra thành lập chính phủ liên minh sẽ thông báo cho Tổng thống Reuven Rivlin về kế hoạch thành lập chính phủ liên minh trước khi tiến hành cuộc bỏ phiếu thông qua tại Quốc hội vào ngày 2/6. Để thành lập chính phủ tại Israel, một lãnh đạo đảng phải đảm bảo được sự ủng hộ của đa số 61 ghế trong Quốc hội gồm 120 ghế.
Trước diễn biến này, Thủ tướng Netanyahu đã bày tỏ thất vọng với quyết định thành lập chính phủ liên minh của đảng Yamina và Yesh Atid, cho biết, một số nghị sĩ có thể sẽ “đảo ngũ” để về phe cánh hữu của ông nếu thời hạn ngày 2/6 kết thúc mà ông Yair Lapid không thành lập được chính phủ mới.
Trước đó một ngày, trong một tuyên bố trên truyền hình, lãnh đạo đảng Yamina, ông Naftali Bennett cho biết, ông ủng hộ một “chính phủ liên minh” nhằm đánh bại đương kim Thủ tướng Benjamin Netanyahu, khi tuyên bố về ý định “bắt tay” với người đứng đầu đảng Yesh Atid. Ngay sau tuyên bố của lãnh đạo đảng Yamina, ông Benjamin Netanyahu đã lên tiếng chỉ trích, cho rằng ông Bennett đang “định hướng sai dư luận” và tiến hành một “cú lừa thế kỷ”, viện dẫn rằng trong quá khứ, ông Bennett từng hứa sẽ không liên minh với ông Lapid. Ông Netanyahu khẳng định rằng quyết định này có thể khiến Israel bị suy yếu về an ninh và quốc phòng.
Israel đã tổ chức đến 4 cuộc bầu cử từ tháng 4/2019, với kết quả không có một người thắng cuộc rõ ràng nào, khi cả ông Netanyahu và những đối thủ khác đều không giành được đa số trong nghị viện. Gần đây nhất, tại cuộc tổng tuyển cử vào 23/3, đảng cánh hữu Likud của ông Netanyahu đã giành được nhiều ghế nhất (52 ghế) nhưng không chiếm đa số tại Quốc hội, nên có 28 ngày để thành lập chính phủ liên minh.
Thủ tướng đương nhiệm từng đề xuất một thỏa thuận chia sẻ quyền lực với ông Bennett nhưng bị từ chối. Sau khi hạn chót trôi qua hôm 5/5, ông Yair Lapid, người về thứ 2 trong tổng tuyển cử, được trao quyền đứng ra thành lập chính phủ liên minh theo luật. Đảng Yamina dù chỉ giữ 6 ghế trong cuộc tổng tuyển cử, song 6 ghế này giờ lại đang giữ vai trò chi phối trong cuộc đua chính trị tại Israel. Chỉ cần đảng Yamina nghiêng về đảng nào, dù là đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu hay đảng Yesh Atid, đảng đó sẽ giành chiến thắng, theo Reuters.
Dù đạt được thỏa thuận, tuy vậy, không vì thế mà con đường thành lập chính phủ của ông Yair Lapid dễ dàng. Theo các chuyên gia, ông Yair Lapid phải đối mặt với nhiều thách thức, đáng chú ý nhất là 13 đảng phái trong Quốc hội Israel có quy mô khác nhau và các đảng trong khối đối đầu ông Benjamin Netanyahu lại có ít điểm chung, ngoại trừ việc có cùng “khao khát” chấm dứt chuỗi thời gian nắm quyền của ông này.
Ngoài ra, giới chuyên gia nhận định, một liên minh đối đầu với ông Netanyahu sẽ rất mong manh và cần có sự hậu thuẫn từ bên ngoài như những thành viên Arab trong nghị viện. Tuy vậy, điều đáng nói là những người này phản đối phần lớn chương trình nghị sự của ông Bennett, bao gồm việc xây dựng thêm các khu định cư ở Bờ Tây.
Ngoài ra, chương trình nghị sự này còn tập trung cho nỗ lực phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19. Trước đó, có thông tin cho rằng hai ông Bennett-Lapid đã gần như đạt được một thỏa thuận cho đến khi giao tranh giữa Israel và Hamas ở Gaza nổ ra hôm 10/5. Cuộc giao tranh đẫm máu kéo dài 11 ngày khiến hàng trăm người ở cả hai bên thương vong, chỉ mới tạm dừng cách đây không lâu với một lệnh ngừng bắn.
Quyết định của hai người đứng đầu đảng Yamina và Yesh Atid được cho sẽ chấm dứt bế tắc chính trị hậu bầu cử ở Israel và cũng đồng thời kết thúc luôn tham vọng trở thành Thủ tướng tại nhiệm lâu nhất ở Israel của ông Benjamin Netanyahu. Ông Benjamin Netanyahu, người nắm vị trí Thủ tướng từ năm 2009, hiện đang phải đối mặt với cáo buộc tham nhũng. Nếu không giành được vị trí đứng đầu nội các, ông Netanyahu sẽ phải đối mặt với nguy cơ đứng trước các phiên tòa hình sự.
Trước nguy cơ bị đe dọa vị thế, ông Netanyahu hôm 30-5 đã đưa ra một đề nghị “3 bên”, theo đó, ông đứng sang một bên ủng hộ một chính trị gia cảnh hữu khác, ông Gideon Saar. Theo kế hoạch này, ông Saar sẽ giữ chức Thủ tướng trong 15 tháng, ông Netanyahu sẽ trở lại sau 2 năm, và sau đó ông Bennett sẽ tiếp tục trong suốt thời gian còn lại của nhiệm kỳ chính phủ.
Tuy nhiên, ông Saar, một cựu bộ trưởng nội các của đảng Likud, đã ngay lập tức từ chối lời đề nghị. Cho đến nay, đảng Yesh Atid của ông Yair Lapid mới đạt được thỏa thuận liên minh với 3 đảng phái khác. Nếu mọi chuyện diễn ra suôn sẻ, chính phủ mới có thể tuyên thệ nhậm chức trong vòng một tuần. Tuy vậy, nếu ông Yair Lapid không thể tập hợp đủ số phiếu ủng hộ vào hạn chót 2/6, Israel có thể phải tổ chức cuộc bầu cử thứ 5 chỉ trong vòng 2 năm trở lại đây.
