Công tác điều tra đã hạn chế được tình trạng làm oan người vô tội

• Cơ quan nào gây ra oan sai thì cơ quan đó chịu trách nhiệm bồi thường
• Mở rộng cơ quan điều tra không chuyên dễ gây chồng chéo, oan sai
• Tổ chức tập huấn nghiệp vụ công tác điều tra và nghiên cứu dư luận xã hội

Tại Phiên họp Uỷ ban Thường vụ Quốc hội sáng 14-9, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp (UBTP) Lê Thị Nga trình bày báo cáo thẩm tra về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật cho biết: Về công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm, UBTP cơ bản nhất trí với đánh giá của Chính phủ và nhận thấy, năm 2018, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành trong đó lực lượng Công an làm nòng cốt triển khai nhiều phương án, kế hoạch phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật, đã giải quyết những điểm nóng về an ninh, trật tự do các đối tượng phản động kích động, xuyên tạc chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước.

Một số loại tội phạm giảm sâu

Xử lý nghiêm nhiều cán bộ, trong đó có cả cán bộ cấp cao có hành vi phạm tội, tiếp tay, bao che cho các đối tượng phạm tội… Nhìn chung, các biện pháp phòng ngừa xã hội được triển khai đồng bộ đã tạo chuyển biến tích cực trong công tác phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm; một số loại tội phạm giảm sâu so với cùng kỳ năm trước (Gây rối trật tự công cộng giảm 22,53%, chống người thi hành công vụ giảm 25,17%, vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông giảm 0,48% số vụ, giảm 13,53% số người bị thương...)

Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga

Tuy nhiên qua giám sát, UBTP nhận thấy: Số người chết do hậu quả của các hành vi vi phạm pháp luật và tội phạm thuộc lĩnh vực xâm phạm trật tự xã hội tăng (1.187 người chết, tăng 1,63%); tội phạm hiếp dâm tăng 7,11%, tội phạm giết người do nguyên nhân xã hội tăng 2,18%, trong đó có một số vụ án giết nhiều người với thủ đoạn dã man, tàn bạo gây bức xúc, lo lắng trong xã hội.

Đã xảy ra một số vụ án có sự tiếp tay và tham gia của một số sỹ quan cấp cao trong lực lượng Công an. Một số cá nhân, doanh nghiệp đã móc ngoặc với cán bộ có chức vụ, quyền hạn tại một số địa phương để tạo các “nhóm lợi ích” hoặc lợi dụng công tác nghiệp vụ để tạo các “tổ chức bình phong” nhằm dùng ảnh hưởng để mua, bán, chuyển nhượng tài sản công (nhất là nhà, đất công) với giá rẻ không qua bán đấu giá, không đúng thẩm quyền xảy ra tại một số địa phương, có dấu hiệu vi phạm pháp luật, gây thất thoát lớn cho tài sản, đất đai của Nhà nước;

Theo Chủ nhiệm UBTP, một số đối tượng lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ làm sai lệch kết quả thi trung học phổ thông quốc gia năm 2018 ở các tỉnh Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình gây bất bình trong xã hội, làm mất lòng tin của người dân, nhất là giới trẻ về sự công bằng, nghiêm minh, khách quan đối với kỳ thi. 

Tình hình an ninh, trật tự tại một số tỉnh, thành phố lớn vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp. Một số loại tội phạm như trộm cắp, cướp giật diễn ra phổ biến, công khai và đối tượng sẵn sàng chống trả quyết liệt lực lượng chức năng và người dân vây bắt, gây tâm lý bất an cho người dân.

Tình trạng đánh bạc và tổ chức đánh bạc diễn ra công khai trên mạng viễn thông, mạng Internet, lôi kéo nhiều người tham gia; việc lợi dụng mạng viễn thông, mạng Internet, mạng xã hội để lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng nhiều thủ đoạn vẫn diễn ra tràn lan. Tội phạm và vi phạm pháp luật có liên quan đến hoạt động “tín dụng đen” với lãi suất rất cao, kéo theo tình trạng siết nợ, cưỡng đoạt tài sản, bắt giữ người trái pháp luật... rất phức tạp tại nhiều địa phương.

Án tham nhũng và tội phạm về chức vụ được phát hiện nhiều hơn

Việc làm giả hồ sơ bệnh án tâm thần để một số đối tượng trốn tránh trách nhiệm hình sự sau khi thực hiện hành vi phạm tội đã xảy ra từ nhiều năm trước, đã được UBTP kiến nghị từ năm 2013 nhưng đến nay vẫn chưa có giải pháp khắc phục triệt để và đang có dấu hiệu diễn biến trầm trọng hơn. 

Tình trạng mua bán người đã xảy ra ở cả 63 tỉnh, thành phố, trong đó có nhiều phụ nữ và trẻ em ở các vùng miền núi, vùng dân tộc thiểu số bị mua bán ra nước ngoài; hiện nay vẫn còn 519 người đã được xác định là nạn nhân mà chưa được giải cứu.

Quang cảnh phiên họp

Số vụ tai nạn giao thông tuy có giảm nhưng lại gia tăng số người chết; đáng chú ý là đã xảy ra một số vụ tai nạn giao thông đường bộ, đường sắt rất nghiêm trọng với tần suất cao; số người chết, bị thương do cháy và số vụ nổ tăng mạnh. Đặc biệt, đã xảy ra một số vụ cháy chung cư cao tầng và một số vụ nổ làm nhiều người chết và bị thương do quản lý vũ khí, vật liệu nổ, phòng cháy, chữa cháy còn lỏng lẻo.

“UBTP nhận thấy, năm 2018, công tác phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm đã đạt được nhiều kết quả tích cực và đạt chỉ tiêu của Nghị quyết số 63 như: Số vụ án tham nhũng và các tội phạm khác về chức vụ được phát hiện nhiều hơn (tăng 27,54% số vụ, 8,38% số bị can)” – bà Lê Thị Nga nhấn mạnh. Cùng với đó là đã tập trung lực lượng điều tra khám phá nhiều vụ án xâm hại trẻ em, trong đó đặc biệt là án hiếp dâm trẻ em (378 vụ, tăng 5,88%).

Tuy nhiên, nhóm tội phạm liên quan đến chiếm đoạt tài sản vẫn chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tội phạm (51,1%), nhất là tội phạm trộm cắp (44%) nhưng tỷ lệ phát hiện còn thấp. Tội phạm về chức vụ, tham nhũng mặc dù bị xử lý có tăng so với cùng kỳ nhưng vẫn chưa tương xứng với tình hình thực tế. Số vụ xử lý hình sự thuộc lĩnh vực môi trường còn rất thấp so với số vi phạm phát hiện được (chiếm 1,4%).

“Về công tác điều tra, xử lý tội phạm, UBTP nhận thấy, năm 2018, công tác điều tra, xử lý tội phạm tiếp tục có nhiều chuyển biến tích cực, chất lượng công tác điều tra đã được nâng lên rõ rệt, hạn chế được nhiều vi phạm trong hoạt động điều tra so với cùng kỳ. Một số chỉ tiêu của Nghị quyết số 37, đã đạt và vượt như: tỷ lệ khám phá tội phạm xâm phạm trật tự xã hội đạt 80,37%. Công tác điều tra đã hạn chế được tình trạng làm oan người vô tội”, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga nêu rõ.