Người dân khốn đốn vì cát tặc

• Không để cát tặc lộng hành, thách thức pháp luật

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công an đã chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương quyết liệt xử lý cát tặc để giữ gìn an ninh, trật tự tại các địa bàn.

Vi phạm vẫn nhiều

Theo tìm hiểu của chúng tôi, từ giữa tháng 1-2017 đến nay, tại bãi sông từ K19+249 đến K19+367 đê tả sông Thái Bình (địa phận xã Minh Tân, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương), tình trạng sạt lở bờ sông nghiêm trọng đã xảy ra với chiều dài 108m ở hạ lưu kè thôn Hùng Thắng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến công trình đê điều. 

Phía trên bãi gần sát mép bờ lở của hai vị trí trên có nhiều vết nứt và đang tiếp tục sạt lở mạnh, lấn sâu vào gần đê. Ông Đặng Văn Mệnh, Trưởng thôn Hùng Thắng cho biết, trước đây khu vực bãi soi kéo dài từ chân đê ra đến sông dài khoảng từ 50m đến 250m, nhưng nay, khu vực này đã sạt lở chỉ còn khoảng 20m đến 100m.

Khi bị lực lượng chức năng kiểm tra, tàu hút cát trái phép tạm dừng hoạt động trên sông Cầu.

Tại khu vực này, trong một khoảng thời gian dài, khoảng 19h đến 23h hoặc 3h đến 4h hằng ngày, luôn có nhiều tàu ngang nhiên đến hút cát, bất chấp mọi nỗ lực ngăn cản của người dân. UBND xã Minh Tân đã phối hợp với lực lượng liên ngành nhiều lần đi bắt tàu cát, nhưng do thiếu trang thiết bị và nhân lực nên không bắt được cát tặc hoặc nếu cán bộ xã có lên được tàu khai thác cát thì các đối tượng nổ máy bỏ chạy sang địa bàn khác. 

Đến nay, riêng trên địa bàn xã Minh Tân, hàng chục hécta đất canh tác đã bị sạt lở xuống sông. Ngoài xã Minh Tân, trên địa bàn huyện Nam Sách còn hàng chục hécta đất canh tác nông nghiệp ở một số xã như Thái Tân, Hiệp Cát, Nam Hưng cũng đã bị sạt lở bởi nạn khai thác cát trái phép.

Từ nhiều tháng nay, người dân tại thôn Thắng Lợi Hạ, xã Thắng Cương, huyện Yên Dũng, Bắc Giang bức xúc về nạn khai thác cát tràn lan trên đoạn sông Cầu. Tình trạng khai thác cát trái phép dẫn đến nguy cơ gây vỡ đê, sập nhà, ảnh hưởng lớn đến đời sống và sản xuất nông nghiệp của người dân nơi đây. 

Người dân địa phương cho biết, do các tàu khai thác ép sát chân nhà họ hút cát nên các gia đình đã bảo nhau mua hàng nghìn vỏ chai để quăng ném các tàu khai thác. Tình trạng mất an ninh trật tự luôn tiềm ẩn trên bến sông này. 

Theo thông tin từ UBND huyện Yên Dũng, Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu được Cục Đường thủy nội địa (Bộ GTVT) cấp phép khơi thông tuyến sông này theo hình thức xã hội hóa, trong đó có khống chế 1 năm chỉ được tận thu khai thác khoảng 38.000m3 cát. Nghĩa chỉ cần 38 tàu lớn, trọng lượng 1.000m3 cát là đã hết sản lượng chỉ trong 1 ngày. Vậy mà những tàu hút cát vẫn hút cả năm. 

Mặc dù ai cũng nhìn thấy tài nguyên quốc gia đã bị đánh cắp từ việc đội lốt cái mác khơi thông dòng chảy nhưng chưa ai ngăn chặn được trong khi đê điều, nhà cửa của người dân đang đứng trước nguy cơ bị sập bất cứ lúc nào.

Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Phúc, trên địa bàn tỉnh có 3 tuyến sông chảy qua là sông Hồng, sông Lô, sông Phó Đáy với tổng chiều dài là 95km. Trên các tuyến sông trên đều chứa đựng trữ lượng lớn cát sỏi làm vật liệu xây dựng thông dụng. 

Đến nay, UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã cấp 23 giấy phép khai thác và 5 giấy phép thăm dò cho các đơn vị. Ngoài ra, còn có 4 đơn vị thuộc Cục Đường thủy nội địa phê duyệt dự án nạo vét, duy tu luồng. Thời gian gần đây, tình hình khai thác cát sỏi trên địa bàn tỉnh, đặc biệt trên tuyến sông Lô có diễn biến phức tạp về an ninh trật tự do một số đối tượng khai thác trái phép hoạt động. 

Từ năm 2014 đến cuối năm 2016, lực lượng Công an Vĩnh Phúc đã phát hiện, bắt giữ 26 vụ khai thác cát sỏi trái phép, xử lý hành chính 19 vụ, 22 đối tượng, tịch thu hơn 10 phương tiện tàu, thuyền, công nông. Hiện vẫn còn một số doanh nghiệp lén lút khai thác cát trái phép. Tuy nhiên khi lực lượng chức năng đến kiểm tra thì doanh nghiệp lại đối phó bằng cách “án binh bất động”.

Chỉ tính từ tháng 12-2016 đến nay, Phòng CSGT đường thủy, Công an tỉnh Phú Thọ đã phát hiện, bắt giữ gần 10 vụ khai thác cát trái phép, trong đó tập trung chủ yếu trên tuyến sông Hồng, thuộc địa phận các huyện: Hạ Hòa, Thanh Ba, Lâm Thao và Tam Nông. Đơn vị đã tiến hành lập biên bản vi phạm, đồng thời ra quyết định tạm giữ hàng chục phương tiện tàu thuyền, xe ôtô, máy xúc vi phạm. 

Qua đó đã kịp thời phát hiện, ngăn chặn nhiều vụ khai thác cát trái phép và khai thác vượt quá mốc giới quy định, từng bước lập lại trật tự kỷ cương các tuyến sông trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. Việc kiểm tra, xử lý vi phạm về khai thác cát trái phép đang được đơn vị này tiếp tục đẩy mạnh.

Nhiều vụ cát tặc gây tử vong cho cán bộ và người dân

“Những năm gần đây đã xảy ra hàng loạt vụ đối tượng hút cát trái phép dùng vũ lực để giải quyết mâu thuẫn, tranh giành địa bàn, khu vực khai thác. Nghiêm trọng hơn, đối tượng khai thác trái phép có hành vi chống người thi hành công vụ, gây thương tích, thậm chí gây tử vong cho người thi hành công vụ”, thông tin này được Thượng tướng Đặng Văn Hiếu, nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Công an đưa ra trong một hội nghị năm 2015.

Điển hình, ngày 1-5-2009, tại địa bàn tỉnh Bắc Giang xảy ra vụ cát tặc chống trả CSGT, khiến Thượng sĩ Nguyễn Văn Hoan tử vong. Ngày 7-8-2009, lại xảy ra một vụ cát tặc hành hung người dân tại tỉnh Tiền Giang khiến 1 người tử vong. Ngày 18-5-2012, tại Quảng Bình, cát tặc cũng hành hung khiến 2 người tử vong. Theo thống kê, từ năm 2009 đến đầu năm 2016, lực lượng Công an đã kiểm tra 88.412 trường hợp, phát hiện, lập biên bản xử lý 85.084 trường hợp vi phạm.

Trước tình trạng cát tặc lộng hành ở nhiều địa phương làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến các vị trí đê xung yếu, gây bức xúc trong dư luận, mất ổn định tình hình an ninh trật tự, từ ngày 15-3 đến 1-6, Bộ Công an phối hợp với các lực lượng chức năng mở đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm khai thác cát trái phép. Quyết định được đưa ra trong bối cảnh hoạt động khai thác cát ở các địa phương có nhiều diễn biến phức tạp, việc vi phạm diễn ra công khai gây bức xúc trong dư luận.