Đề nghị điều tra mở rộng vụ cán bộ hải quan nhận hối lộ
Tuy nhiên, hội đồng xét xử (HĐXX) đã quyết định kiến nghị cơ quan điều tra Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) Tối cao điều tra làm rõ hành vi liên quan của ông Bùi Thành Chung (Phó Đội trưởng Đội Kiểm soát hải quan). Ngoài ra, cũng cần kiểm tra làm rõ trách nhiệm quản lý công chức của lãnh đạo được phân công phụ trách quản lý Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh để xử lý kỷ luật đúng quy định của pháp luật.
Dọa doanh nghiệp để được chi tiền
Được giao nhiệm vụ trinh sát địa bàn, có quyền hạn và trách nhiệm trong việc thu thập thông tin có dấu hiệu buôn lậu… tại cảng Cát Lái, khu chế xuất Linh Trung để báo cáo cấp trên, đề xuất kiểm tra các lô hàng nhập khẩu, Nguyễn Trường Duy (SN 1968, nguyên công chức Đội Kiểm soát hải quan - Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh) đã lợi dụng quyền hạn của mình ép các doanh nghiệp (DN) phải "chung chi". Nếu DN nào không "biết điều", Duy sẽ dọa đề nghị kiểm tra hàng hóa của các DN đó.
 |
| Bị cáo Nguyễn Trường Duy tại phiên xét xử ngày 9-4. |
Do tâm lý lo ngại của các DN khi bị kiểm tra thực tế hàng hóa trong quá trình nhập khẩu (sợ chậm trễ trong việc giao hàng, lo ngại phát sinh chi phí…), từ tháng 1-2015 đến khi bị bắt, Duy đã trực tiếp liên hệ, tiếp xúc, thỏa thuận với các chủ DN, cá nhân làm thủ tục hải quan để họ chi tiền với mục đích khi nhập khẩu thì hàng hóa sẽ không bị Đội Kiểm soát hải quan kiểm tra. Với hành vi như trên, Duy bị truy tố và ngày 9-4-2018, TAND TP Hồ Chí Minh đã mở phiên tòa xét xử Duy về tội "Nhận hối lộ".
Do vụ án có tính chất phức tạp và liên quan đến nhiều tổ chức, cá nhân, nên HĐXX đã có giấy triệu tập 42 cá nhân tham dự phiên tòa với tư cách là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan, trong đó có ông Đinh Ngọc Thắng, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, trong quá trình làm thủ tục chỉ có 18 người được triệu tập đến tòa, trong đó ông Đinh Ngọc Thắng vắng mặt không có lý do.
Theo nội dung cáo trạng, ngày 28-12-2015, từ tin tố giác tội phạm liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật của công chức Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh do Cục An ninh, tài chính, tiền tệ, đầu tư - Tổng cục An ninh Bộ Công an chuyển đến, Cơ quan An ninh điều tra - Bộ Công an đã bắt khẩn cấp Nguyễn Trường Duy về hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Cơ quan điều tra đã tiến hành khám xét và thu giữ 64 bì thư và giấy gói tiền, tổng cộng 964,5 triệu đồng.
Qua điều tra đã xác định từ tháng 1 đến 12-2015, lợi dụng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Đội Kiểm soát hải quan và của cá nhân, Duy đã có hành vi phạm tội. Cụ thể, Duy đã dùng nhiều thủ đoạn để thỏa thuận, yêu cầu các DN, người làm thủ tục khai báo hải quan cho DN phải chi tiền cho mình.
Mục đích của việc chi tiền là để hàng hóa của các DN khi nhập khẩu sẽ không bị kiểm tra thực tế 100%. Duy đã sử dụng địa chỉ nhà riêng tại đường Trần Khắc Chân (phường Tân Định, quận 1) và phòng làm việc ở cảng Cát Lái làm nơi nhận tiền. Đồng thời, Duy cũng thông qua mẹ ruột của mình là bà Nguyễn Thị Thùy Nhiên để nhận hối lộ của 50 DN với tổng số tiền 542 triệu đồng.
 |
| Bị cáo Duy trong ngày xét xử thứ hai. |
Ngoài việc lợi dụng chức trách, nhiệm vụ, Duy còn dùng nhiều thủ đoạn tinh vi như lợi dụng tâm lý lo ngại của DN, người làm dịch vụ hải quan khi hàng hóa nhập khẩu để kiểm tra. Trong số 50 DN chi tiền cho Duy, có 12 đơn vị từng bị Đội Kiểm soát hải quan của Duy phối hợp kiểm tra hàng hóa.
Duy còn thường xuyên sử dụng, thay đổi sim điện thoại và dùng sim rác để liên lạc, đe dọa, thỏa thuận với các DN và cá nhân làm thủ tục khai báo hải quan để che giấu tội phạm. Quá trình điều tra, Duy không thừa nhận tội nhưng căn cứ vào các lời khai và tài liệu thu thập được từ các chủ DN, người làm thủ tục hải quan cho DN; danh sách số điện thoại của các cơ quan viễn thông; kết luận giám định giọng nói trong các file ghi âm cuộc gọi giữa Duy và người làm dịch vụ hải quan; kết quả đối chất của những người có liên quan với mẹ Duy và các tài liệu chứng cứ khác... đủ căn cứ để kết luận Duy đã có hành vi nhũng nhiễu DN để nhận hối lộ. Đại diện Viện Kiểm sát cho rằng, bị cáo phạm tội một cách rất liều lĩnh và số tiền thu lợi đặc biệt lớn nên cần xử lý nghiêm.
Liên quan sai phạm nhưng vẫn được thăng chức(?)
Đối chất tại tòa, nhiều DN cho biết, đã bị Duy dùng nhiều thủ đoạn lợi dụng chức vụ, chèn ép, đe nẹt và yêu cầu "chung chi" thường xuyên của bị cáo. Vì quá lo sợ ảnh hưởng đến việc làm ăn nên họ buộc phải thực hiện theo yêu cầu bị cáo.
Cụ thể, ông Trần Nguyên Hải (Công ty Hải Thi Linh) khai: Công ty của ông chuyên xuất khẩu thức ăn chăn nuôi gia súc sang Thái Lan. Cuối năm 2015, Duy chủ động gọi điện thoại cho ông hẹn gặp tại cảng Cát Lái. Tại đây, Duy yêu cầu ông Hải phải chi 5 triệu đồng/tờ khai hàng hóa.
Do sợ bị kiểm tra hàng hóa phát sinh chi phí cho doanh nghiệp nên ông Hải đồng ý. Ngày 23-12-2015, ông Hải mang số tiền 10 triệu đồng đến địa chỉ 4/31A Trần Khắc Chân, phường Tân Định, quận 1, giao cho một người phụ nữ lớn tuổi.
Ông Mai Tấn Chương, Giám đốc Công ty TNHH Sơn Khê, cũng khai: Tháng 5-2015, công ty của ông bị Đội Kiểm soát hải quan phối hợp kiểm tra. Tiếp đó, Duy gọi điện đe dọa ông Chương, yêu cầu ông phải chi 1 triệu đồng/container giấy cuốn và 7 triệu đồng/container là động cơ đã qua sử dụng, nếu không bất cứ hàng hóa gì của công ty khi nhập khẩu cũng bị giữ lại phối hợp kiểm tra, giám định.
Lo sợ ảnh hưởng cũng như chi phí phát sinh nên ông Cương đã đồng ý với điều kiện mà Duy đã đưa ra. Theo đó, từ ngày 22-12 đến 29-12-2015, ông Chương đã 6 lần đến địa chỉ 4/31A Trần Khắc Chân, phường Tân Định, quận 1, giao cho Duy 32 triệu đồng…
Liên quan đến vụ án này, hành vi buôn lậu xảy ra tại Công ty Nam Hà Sơn có liên quan đến một số đối tượng đang là bị can trong vụ án khác, cơ quan điều tra đã tách ra để xử lý sau.
Đối với các DN đã đưa hối lộ cho Duy, kết quả điều tra xác định do bị đe dọa ép buộc và sợ phát sinh chi phí khi DN bị kiểm tra hàng hóa làm thủ tục hải quan nên đã đưa tiền cho Duy. Hành vi của các đối tượng có dấu hiệu tội đưa hối lộ, tuy nhiên áp dụng chính sách hình sự trong việc phân loại xử lý nên không cần thiết xử lý các đối tượng trên về tội đưa hối lộ.
Đối với mẹ của Duy, bà này đã nhận tiền từ các cá nhân, doanh nghiệp đưa hối lộ cho Duy tại nhà. Nhưng cơ quan chức năng không đủ căn cứ kết luận được yếu tố đồng phạm với Duy bởi bà không biết những chủ doanh nghiệp đưa tiền cho Duy nhằm mục đích gì.
Điều đáng nói, liên quan đến hành vi phạm tội của Duy, thừa ủy quyền của Viện KSND Tối cao, thực hành quyền công tố tại tòa, đại diện Viện KSND TP Hồ Chí Minh cho rằng quá trình điều tra cho thấy ông Bùi Thành Chung (Phó Đội trưởng Đội Kiểm soát hải quan) có sai phạm nhưng lại không bị xử lý. Theo đó, ông Chung bị chỉ rõ có sai phạm khi ký giấy phối hợp kiểm tra, không làm đúng chức năng nhiệm vụ, ký giấy phối hợp tràn lan làm các DN hoang mang phải chi tiền cho Duy.
"Trong vụ án này, ông Chung phải là người chịu trách nhiệm trực tiếp nhưng lại không bị Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh xử lý mà ngược lại, sau khi vụ án xảy ra, ông Chung còn được thuyên chuyển về làm ở một vị trí khác với chức vụ cao hơn (ông Chung được đề bạt làm Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu chế xuất Linh Trung), đây là một dấu hỏi cần phải được giải đáp?", đại diện Viện KSND TP Hồ Chí Minh đặt vấn đề.
 |
| Bị cáo Duy đã sử dụng phòng làm việc ở cảng Cát Lái làm nơi nhận tiền hối lộ. (hình có tính minh họa |
Đặc biệt, theo Viện KSND TP Hồ Chí Minh, ngoài ông Chung, để xảy ra vụ án trên còn có trách nhiệm quản lý cán bộ, công chức của lãnh đạo Đội Kiểm soát hải quan, lãnh đạo được phân công phụ trách quản lý Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh. Do vậy, cần phải được các cấp có thẩm quyền kiểm tra làm rõ trách nhiệm quản lý công chức để xử lý kỷ luật đúng quy định của pháp luật.
Cùng quan điểm với Viện KSND TP Hồ Chí Minh, trong phần nhận định, HĐXX cũng cho rằng ông Chung đã ký phiếu phối hợp không đúng quy định, không làm đúng chức năng của Đội Kiểm soát hải quan trong việc phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại làm ảnh hưởng đến các DN làm ăn chân chính.
Việc ký phiếu phối hợp kiểm tra tràn lan của ông Chung đã tạo tâm lý hoang mang lo sợ, dẫn đến việc các DN phải tìm cách lo lót cho cán bộ hải quan như trong vụ án trên. Vì vậy HĐXX quyết định kiến nghị Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an, Viện KSND Tối cao điều tra làm rõ hành vi của ông Chung. Nếu phát hiện sai phạm sẽ xử lý theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, các cấp có thẩm quyền của Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh cần kiểm tra, làm rõ trách nhiệm trong quản lý công chức để xử lý.
Đến chiều tối 10-4, sau hai ngày xét xử, TAND TP Hồ Chí Minh đã tuyên phạt Nguyễn Trường Duy mức án 12 năm tù về tội "Nhận hối lộ". HĐXX cũng tuyên tịch thu sung công quỹ nhà nước vật chứng của vụ án là hơn 964 triệu đồng.
