Cơ cấu lại thị trường xuất khẩu, tìm kiếm đơn hàng mới
Nhiều nhóm hàng bị sụt giảm vì COVID-19
Dịch COVID-19 bùng phát từ cuối tháng 1/2020 đến nay đã và đang ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động thương mại của Việt Nam. Xuất nhập khẩu (XNK) hàng hóa của Việt Nam trong ngắn hạn dự báo sẽ có nhiều khó khăn với những yếu tố bất lợi do diễn biến tình hình dịch bệnh.
Theo báo cáo của Bộ Công Thương, tổng kim ngạch XNK tháng 3 ước đạt 39 tỷ USD, giảm 11,1% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung quý I/2020, tổng kim ngạch XNK hàng hóa đạt 115,34 tỷ USD, giảm 0,7%. Cán cân thương mại của Việt Nam tiếp tục thặng dư 2,82 tỷ USD, cao hơn so với mức thặng dư 1,46 tỷ USD của cùng kỳ năm 2019. Tính chung quý I/2020, kim ngạch XK 3 tháng đầu năm 2020 ước đạt 59,1 tỷ USD, chỉ tăng 0,5% so với cùng kỳ năm 2019. Tăng trưởng xuất khẩu trong quý I/2020 cũng ở mức thấp nhất kể từ năm 2003 đến nay.
 |
| Cơ cấu lại thị trường XK theo hướng đa dạng hóa thị trường |
Sự sụt nhiều sản phẩm rõ nét như XK xơ, sợi dệt các loại giảm 10,3%; vải mành, vải kỹ thuật giảm 15,1%; hàng dệt và may mặc giảm 8,9%; XK giầy, dép các loại giảm 1,9%; túi xách, vali, mũ ô dù giảm 5,5%. Máy ảnh, máy quay phim và linh kiện giảm 51,7%. Kim ngạch XK nhóm hàng nhiên liệu khoáng sản giảm 15,9%, trong đó dầu thô giảm 8% so với cùng kỳ; xăng dầu các loại giảm 30,1%.
Hoạt động XK ở một số thị trường đã phục hồi trong tháng 3 khi đã kiểm soát được dịch bệnh có thể kể đến như: XK sang thị trường Trung Quốc tăng 11,5%; Nhật Bản tăng 3,5%. Tuy nhiên, tại thị trường Đông Nam Á đã có sự sụt giảm rõ rệt (XK sang thị trường Thái Lan giảm 11,2% ; Lào giảm 9%; Campuchia giảm 3,2%).
Những thị trường Việt Nam đang XK chủ lực mặt hàng gỗ và sản phẩm gỗ, dệt may; giày dép lại đang sụt giảm đáng kể: EU giảm 14,9%; Anh giảm 16,7%. Thị trường Hoa Kỳ vẫn có tăng trưởng (tăng 16,2%) nhưng so với cùng kỳ lại có sự sụt giảm nghiêm trọng (cùng kỳ tăng 28,68%) do dịch bệnh đang bùng phát tại quốc gia này.
“Hiện tại, xu hướng chính của các đối tác là giãn thời gian giao hàng trong tháng 3, hoãn đơn hàng trong tháng 4, 5 và tạm chưa đàm phán đơn hàng từ tháng 6 trở đi (thông thường hàng năm, thời gian này đã là thời gian hai bên ngồi đàm phán cho các đơn hàng cuối năm). Chính lý do này, đã khiến các mặt hàng như dệt may, da giày, đồ gỗ đang hứng chịu tác động kép từ dịch COVID-19 do nguồn nguyên liệu sản xuất vừa mới được cải thiện từ đầu tháng 3, nhưng nay lại gặp khó khăn ở thị trường đầu ra, đặc biệt EU và Mỹ là hai thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.” Bộ Công Thương nhận định.
Đa dạng hoá thị trường xuất khẩu
Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho rằng, XK giảm sút là tình trạng chung của các nền kinh thế trên thế giới do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19. Thời gian tới, xuất khẩu của Việt Nam nhiều kỳ vọng từ việc dịch COVID-19 cơ bản đã được khống chế tại Trung Quốc. Hoạt động XNK không còn bị hạn chế sẽ là cơ hội cho Việt Nam trong việc XK hàng hóa sang Trung Quốc trong thời gian tới. Các ưu đãi của CPTPP và EVFTA được kỳ vọng sẽ có những tác động thúc đẩy sản xuất trong nước.
Mức thuế chống bán phá giá vào thị trường Hoa Kỳ giảm, kết quả công nhận tương đương về hệ thống quản lý, kiểm soát an toàn thực phẩm trên cá tra do Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ công bố là cơ sở thuận lợi giúp cho sản phẩm thủy sản của Việt Nam nâng cao khả năng cạnh tranh. Hiệp định đối tác tự nguyện về thực thi Luật lâm nghiệp, Quản trị rừng và Thương mại lâm sản được phê duyệt, tạo điều kiện đẩy mạnh xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ sang EU.
Do đó, để thúc đẩy hoạt động XK, Bộ Công Thương đang tiếp tục tổng hợp, nghiên cứu, đánh giá ảnh hưởng của các biện pháp phòng, chống dịch bệnh COVID-19 gây ra khó khăn trong thương mại, hạn chế giao thương tại các thị trường xuất khẩu lớn, từ đó đưa ra các dự báo tác động lên nhóm ngành hàng, sản phẩm và đề xuất các biện pháp hỗ trợ DN. Đặc biệt, Bộ Công Thương tập trung vào việc qua kế hoạch xúc tiến thương mại năm 2020, hướng đến rà soát, lựa chọn các thị trường thay thế có khả năng bổ sung cho sự sụt giảm kim ngạch XK vào thị trường Trung Quốc.
Tổ chức xây dựng Đề án “Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ” nhằm tăng cường công tác kiểm soát có hiệu quả nhập khẩu, nâng cao năng lực phòng vệ thương mại, cảnh báo sớm và giải quyết tranh chấp thương mại, đầu tư quốc tế, bảo vệ hợp lý các ngành sản xuất trong nước.
Đặc biệt, “cơ cấu lại thị trường XK theo hướng đa dạng hóa thị trường, không phụ thuộc vào một thị trường, đáp ứng tiêu chuẩn hàng hóa cao về xuất xứ hàng hóa, chỉ dẫn địa lý. Xây dựng, triển khai các phương án, lộ trình phù hợp chuyển sang thị trường và sản xuất trong nước hoặc thị trường, nguồn cung từ các đối tác khác để giảm dần vào một thị trường, đối tác.
Chú trọng phát triển các sản phẩm XK mới, các mặt hàng XK thân thiện với môi trường, có các giải pháp nhằm thúc đẩy XK sang thị trường Trung Quốc khi dịch bệnh được khống chế cơ bản ở nước này,” Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh.
Đồng thời, xây dựng kịch bản, dự báo tác động của thương mại nói chung và thương mại quốc tế nói riêng tới sự phát triển, tăng trưởng của kinh tế Việt nam trong năm 2020 để kịp thời báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các quyết sách và cơ chế điều hành; kịp thời cung cấp thông tin cho DN, ngành hàng để chủ động tự xây dựng kế hoạch sử dụng cân đối các nguồn lực vượt qua thời kỳ khó khăn và phục hồi sau khi dịch bệnh đã được kiểm soát.
Bộ Công Thương sẽ chủ động báo cáo Chính phủ về việc sớm trình bộ hồ sơ phê chuẩn Hiệp định EVFTA để Chủ tịch nước ký trình Quốc hội thực hiện thủ tục phê chuẩn vào kỳ họp tới nhằm thúc đẩy kim ngạch XK tăng mạnh vào thời điểm cuối năm 2020 để bù đắp cho sự khó khăn của các tháng đầu năm.
