Nhịp sống mới của những xóm đồng bào Mông trên đỉnh núi (bài 1)

Giữa núi non trùng điệp, lùi xa năm tháng nghèo khó, đồng bào Mông ở 43 xóm, 12 xã từng bị ảnh hưởng bởi tổ chức bất hợp pháp Dương Văn Mình và nhiều xóm vùng cao Cao Bằng dần bước sang một trang mới. Từ những mái nhà chắc chắn đến đàn trâu, bò sinh kế, từ ruộng nương xanh mướt đến nếp sống yên bình hôm nay, tất cả đều in dấu sự sẻ chia bền bỉ của chính quyền địa phương và những cán bộ, chiến sĩ Công an ngày đêm bám xóm, bám dân.

Trao sinh kế,  dựng xây niềm tin

Vượt qua những cung đèo ôm lượn giữa tầng mây trắng, chúng tôi tìm đến xóm Văn Thụ, xã Nam Tuấn (Cao Bằng). Xóm nhỏ nằm chênh vênh trên đỉnh núi, 40 hộ dân quần tụ rồi lại tản ra theo triền đá, có nhà phải vượt qua vài quả núi, có nhà nằm lọt thỏm dưới thung sâu. Sau hoàn lưu bão số 10, 11, nhiều hộ mất sạch hoa màu, ruộng nương bị lũ cuốn trôi, cuộc sống vốn khó khăn lại chồng thêm nỗi lo.

Ông Hoàng Trung Văn, Phó Chủ tịch UBND xã Nam Tuấn chia sẻ: Văn Thụ là xóm Mông 100%, trong 40 hộ có 17 hộ nghèo và 7 hộ cận nghèo. Địa hình hiểm trở, chia cắt mạnh khiến sản xuất, sinh hoạt đều hạn chế. Bà con vẫn thiếu thốn đủ bề, từ tư liệu sản xuất cho đến điều kiện canh tác.

Có thời điểm, xóm Văn Thụ từng là “điểm nóng” khi 35/40 hộ với 171 nhân khẩu bị lôi kéo theo tổ chức bất hợp pháp  Dương Văn Mình. Một thời nhiều hộ dân sinh hoạt lệch chuẩn, dựng nhà đòn, treo phông trắng, ăn Tết chung trái phép khiến an ninh, trật tự (ANTT) tiềm ẩn nhiều nguy cơ phức tạp. Nhưng hôm nay, điều đó đã lùi vào dĩ vãng.

Nhờ sự kiên trì “đi từng ngõ, gõ từng nhà” của cán bộ bám bản; nhờ đối thoại chân thành, tuyên truyền khéo léo; nhờ hệ thống chính trị cơ sở được củng cố…, xóm Văn Thụ đang khoác lên mình diện mạo mới. Người dân tin Đảng, tránh xa tổ chức bất hợp pháp, chăm lo phát triển kinh tế và cùng nhau dựng xây nếp sống bình yên giữa đỉnh núi cao.

Từng có thời gian tin theo tổ chức bất hợp pháp Dương Văn Mình, ông Lý Văn Sinh, người đàn ông Mông chất phác của xóm Văn Thụ đã nhận ra mình bị kẻ xấu lợi dụng. “Từ lúc hiểu ra, tôi chỉ mong làm điều gì đó để bù đắp cho bà con”, ông Sinh nói. Năm 2022, ông được đứng vào hàng ngũ của Đảng và được bầu làm Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng xóm. Cũng từ đó, ông Sinh trở thành điểm tựa của cả bản, luôn nêu gương bằng hành động cụ thể, nói đi đôi với làm.

Gia đình ông có 8 nhân khẩu, vừa thoát nghèo năm 2024. Ngoài nuôi lợn, trâu, gia đình còn trồng ngô, thuốc lá theo mùa vụ. Thấu hiểu nỗi vất vả chung của bà con, trong mỗi buổi sinh hoạt, ông Sinh luôn kiên trì vận động người dân tránh xa các hoạt động trái pháp luật, dồn sức phát triển kinh tế và cùng nhau xây dựng nếp sống mới.

Ông nhớ lại chuyện mở rộng tuyến đường liên xóm. “Lúc phát động mở rộng đường thêm 4 mét, dài 5km, nhiều hộ chưa đồng tình, lo mất đất, đòi đền bù. Tôi vừa giải thích, vừa vận động, rồi tự làm trước. Thấy mình làm thật, bà con tin theo. Giờ đường đã mở rộng, ai cũng mừng”, ông Sinh chia sẻ. Con đường mới không chỉ nối gần những mái nhà, mà còn mở thêm cơ hội làm ăn, đưa nông sản ra thị trường thuận lợi hơn.

Niềm vui nối tiếp niềm vui. Mới đây, xóm Văn Thụ được Trường Cao đẳng CSND I phối hợp với Công an tỉnh Cao Bằng và Công an xã Nam Tuấn trao tặng 10 con bò giống cho 10 hộ nghèo, có con bò còn đang “mang bầu”. Thêm 15 hộ khác được hỗ trợ 500 nghìn đồng tiền mặt. “Những món quà thiết thực này quý lắm, bà con ai cũng vui. Xóm Văn Thụ cảm ơn nhiều lắm”, ông Sinh xúc động chia sẻ. Không còn là người đi theo cái xấu, ông Lý Văn Sinh giờ đây là đảng viên gương mẫu, là người tiên phong gieo niềm tin mới trên đỉnh núi mây phủ, đưa xóm Văn Thụ từng bước thoát nghèo và đổi thay từng ngày.

Là một trong 10 hộ được nhận bò giống, ông Hoàng Văn Lự ở Lũng Rầy, xóm Văn Thụ không giấu được niềm vui. Ông kể: “Nhà tôi thuộc hộ nghèo, cuộc sống khó khăn lắm. Vừa rồi lũ cuốn mất mấy nương ngô, mùa này coi như đói rồi. Khi Trưởng xóm báo được nhận bò giống, cả nhà mừng lắm. Có con bò, tôi sẽ chăm thật tốt; nuôi khéo ba năm là có thể sinh được hai con bê. Lúc đó cuộc sống sẽ đỡ chật vật”.

Chung niềm vui ấy, ông Đào Văn Kình ở Gọoc Mu và ông Lý Văn Hầu ở Lũng Bua cũng xúc động chia sẻ rằng, món quà bò giống thực sự là “cần câu” mà bà con vùng cao đang rất cần.  “Chúng tôi cảm ơn các cán bộ Công an nhiều lắm. Với người nghèo như chúng tôi, một con bò là tài sản lớn. Có được nó, chúng tôi sẽ chăm sóc cẩn thận để gây dựng đàn, cải thiện cuộc sống”, ông Lý Văn Hầu nói đầy tin tưởng.

Vươn lên thoát nghèo

Ông Lý Văn Sinh nhớ lại, trước năm 2020, cả xóm Văn Thụ đều là hộ nghèo. Bà con chỉ trồng những giống cây truyền thống năng suất thấp nên năm nào cũng thiếu ăn 1-2 tháng. Từ nguồn vốn vay ưu đãi, ông Sinh mua bò giống, dựng chuồng gỗ kiên cố. “Nhà tôi giờ có đàn bò, lợn, gà, nhiều hộ trong xóm còn nuôi thêm cả dê núi. Chăm sóc bài bản nên đàn gia súc trở thành nguồn thu ổn định, giúp gia đình bớt khó khăn hẳn”, ông Sinh chia sẻ.

Cách nhà ông Sinh không xa là căn nhà khang trang của vợ chồng anh Dương Văn Thà - chị Lầu Thị Bóng, một trong những hộ tiêu biểu cho sự thay đổi của xóm Văn Thụ. Sau khi sớm rời bỏ tổ chức bất hợp pháp Dương Văn Mình, anh chị tập trung lao động sản xuất. Thấy trồng lúa, ngô không đủ trang trải, năm 2022, vợ chồng anh quyết tâm vay vốn trồng hơn 7.000 cây thuốc lá, cùng với sự hỗ trợ từ địa phương về vật liệu xây thêm lò sấy, đã mang lại thu nhập mỗi năm khoảng 50 triệu đồng, giúp kinh tế gia đình ngày càng khá lên.

“Hồi trước nhà nào cũng ăn mèn mén quanh năm, giờ bà con ăn cơm với thịt cá như các nơi khác rồi. Mong nhất là xóm sớm có sóng điện thoại mạnh, có mạng Internet để bà con học hỏi thêm cái mới”, anh Thà nói.

Hiệu quả từ cây thuốc lá khiến nhiều hộ trong xóm mạnh dạn chuyển đổi từ trồng ngô sang trồng thuốc; xen thêm dong riềng để tạo vùng nguyên liệu làm miến. Một số hộ mở rộng chăn nuôi bò, lợn đen, gà, thu nhập ngày càng vững.

Gia đình ông Đào Sùng Mủa là ví dụ điển hình. Trước kia, ông sống trong căn nhà dột nát, mỗi khi mưa gió lại nơm nớp sợ sập. Năm 2023, ông được hỗ trợ 44 triệu đồng từ Chương trình xóa nhà tạm, vay thêm vốn và được bà con giúp vận chuyển vật liệu. Nhờ đó, ông xây được ngôi nhà 80 m² khang trang, “tổ ấm” an toàn mà ông hằng mong mỏi.

Tại xã Lũng Nặm, hộ ông Lý Văn Vàng, đồng bào Mông ở xóm Cả Giang, đang phát triển mô hình chăn nuôi bò, lợn. Nhờ tận dụng nguồn thức ăn sẵn có trên núi và được hỗ trợ vay vốn, gia đình ông Vàng đã ổn định kinh tế, nâng cao đời sống và trở thành tấm gương sáng về phát triển kinh tế hộ tại địa phương.

Cách đó không xa, gia đình anh Hoàng Văn Sỹ, người Mông ở xóm Lũng Mủm, trước năm 2010 cũng gặp rất nhiều khó khăn. Từ năm 2010-2016, nhờ thay đổi cơ cấu cây trồng sang ngô lai kết hợp chăn nuôi trâu, bò, lợn, gà, kinh tế gia đình anh đã dần khấm khá. Ngồi trong căn nhà mới khang trang, được dựng theo Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, anh Sỹ chia sẻ: “Không chỉ riêng gia đình tôi, mà nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở địa phương cũng được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là các chương trình vay vốn để mua con giống, phát triển kinh tế”.

Gia đình anh Sỹ đã vay tối đa 100 triệu đồng qua Ngân hàng Chính sách với lãi suất 0,55%/năm, được tiếp cận các chương trình đào tạo, tạo việc làm và hỗ trợ vốn trong Chương trình mục tiêu quốc gia. Nhờ đó, anh cùng bà con đã từng bước cải thiện nguồn nước, phát triển kế sinh nhai và thực sự thoát nghèo bền vững.

Từ một xóm vùng cao còn nhiều khó khăn và tồn tại những hủ tục lạc hậu, xóm Khau Ho, xã Sơn Lộ từng là nơi dễ bị lợi dụng bởi các tổ chức bất hợp pháp. Thế nhưng, với sự quan tâm, hỗ trợ từ chính quyền địa phương, người dân nơi đây đã dần tự ý thức phát triển kinh tế, thay đổi cuộc sống.

Chị Thào Thị Mỵ, người dân xóm Khau Ho, chia sẻ: Từ năm 2021, khi được thông báo gia đình thuộc diện hộ nghèo và nhận hỗ trợ vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách, cùng sự hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi lợn nái sinh sản của cán bộ khuyến nông, chị đã mạnh dạn vay vốn phát triển mô hình chăn nuôi. Nhờ chịu khó học hỏi, đàn lợn của gia đình sinh trưởng và phát triển tốt, mang lại hiệu quả rõ rệt.

Chỉ sau hai năm, chị Mỵ đã mở rộng chuồng trại và hiện mỗi năm gia đình xuất bán hai lứa lợn, thu nhập khoảng 150 triệu đồng/năm sau khi trừ chi phí. Từ một trong những hộ khó khăn nhất xóm, gia đình chị giờ đã trở thành hộ khá giả, góp phần tạo nên diện mạo mới cho Khau Ho. “Tôi rất biết ơn cấp ủy, chính quyền địa phương đã quan tâm, giúp đỡ gia đình tôi cũng như các hộ dân trong xóm. Nhờ Đảng, Nhà nước, đời sống của người dân chúng tôi đã không còn đói khổ nữa”, chị Mỵ chia sẻ với niềm vui và tự hào.

Những mô hình như gia đình ông Vàng, anh Sỹ, anh Thà, chị Mỵ đang lan tỏa, trở thành minh chứng sống cho hiệu quả từ sự nỗ lực của người dân kết hợp với chính sách hỗ trợ đúng hướng của Nhà nước. Giữa đại ngàn, những chuồng trại khang trang, đàn gia súc khỏe mạnh và nụ cười rạng rỡ trên khuôn mặt bà con chính là dấu ấn của một cuộc sống đang đổi thay từng ngày.