Thử thách cam go của Thủ tướng Israel

Thứ Sáu, 04/10/2019, 13:14

Hôm 1-10, sau nghỉ lễ kỷ niệm Năm mới của người Do Thái, liên đảng Xanh-Trắng của ông Benny Gantz đã thông báo huỷ bỏ các cuộc đàm phán thành lập chính phủ liên minh với đảng Likud của Thủ tướng Benjamin Netanyahu. Như vậy, ngay trong vòng đầu tiên của chiến dịch 28 ngày thành lập chính phủ mới, ông Benjamin Netanyahu đã bị một đòn knock-out.

"Quả xịt" vào phút chót

Hãng tin Time of Israel đưa tin, ngày 1-10, liên đảng Xanh-Trắng của cựu Tổng tham mưu trưởng quân đội Israel, Tướng Benny Gantz đã thông báo rút khỏi các cuộc đàm phán thành lập chính phủ liên minh với đối thủ chính là đảng Likud của đương kim Thủ tướng Benjamin Netanyahu.

Đồng thời, đại diện liên đảng Xanh-Trắng cũng cho biết, cuộc họp dự kiến ##giữa người đứng đầu đảng này là Tướng Benny Gantz và ông Benjamin Netanyahu ngày 2-10 cũng không diễn ra với lý do Thủ tướng chưa thực sự cho thấy sự quan tâm của mình tới việc đạt được thỏa hiệp chia sẻ quyền lực.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.

Thông báo này dẫn đến việc cả hai bên cáo buộc lẫn nhau về sự không khoan nhượng và cho rằng phía bên kia đang đẩy đất nước tiến tới cuộc bầu cử thứ ba. Và điều này cũng có thể mở đường cho ông Benjamin Netanyahu chấm dứt các nỗ lực xây dựng liên minh của mình và trả lại nhiệm vụ này cho Tổng thống Israel. Vì thế, các nhà đàm phán của cả hai bên đã được triệu tập cho một cuộc họp khẩn vào sáng 2-10 để thuyết phục lãnh đạo hai đảng ngồi đàm phán vào buổi tối cùng ngày.

Nhưng cuối cùng, mọi nỗ lực đều "đổ xuống sông, xuống bể". Đại diện liên đảng Xanh-Trắng nhấn mạnh rằng, ở giai đoạn này, những điều kiện cơ bản nhất để tổ chức một cuộc họp bổ sung giữa các nhóm đàm phán chưa chín muồi.

Thông báo của liên đảng Xanh-Trắng có đoạn viết: "Vào thời điểm này, những điều kiện tiên quyết để các cuộc gặp tiếp theo giữa hai nhóm đàm phán chưa được đáp ứng. Tuy nhiên, cũng không loại trừ cuộc gặp sẽ diễn ra vào thời gian sau đó". Về phần mình, đảng Likud cho biết bất ngờ trước quyết định hủy bỏ đàm phán của liên đảng Xanh-Trắng. Thủ tướng Benjamin Netanyahu một lần nữa kêu gọi đối thủ Benny Gantz thể hiện trách nhiệm nhằm ngăn chặn khả năng phải tổ chức một cuộc bầu cử mới.

Trên thực tế, đây không phải lần đầu đàm phán giữa đảng Likud và liên đảng Xanh-Trắng đổ vỡ. Cách đây hơn một tháng, tức là trước khi cuộc tổng tuyển cử bắt đầu, nhận thấy khả năng khó giành được đa số ghế trong Quốc hội, đảng Likud đã thăm dò, tiếp cận liên đảng Xanh-Trắng để chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất nhưng bất thành.

Hôm 29-9, tức 12 ngày sau khi kết quả tổng tuyển cử được công bố, vòng đàm phán đầu tiên giữa đảng Likud và liên đảng Xanh-Trắng về thành lập một chính phủ thống nhất cũng đã không thành công khi hai bên không đạt được những thỏa hiệp. Đảng Likud đã gọi vòng đàm phán này là "một thất bại lớn" nhưng khẳng định Thủ tướng sẽ nỗ lực "đến phút chót" để đạt được thoả thuận. Còn liên đảng Xanh-Trắng thì cáo buộc Likud không đàm phán một cách thiện chí, và chỉ tìm cách đổ lỗi cho họ vì đã không thành lập chính phủ.

"Chúng tôi đã giành chiến thắng với vai trò là nền tảng cho các trò chơi bầu cử của Likud", đại diện liên đảng Xanh-Trắng nói và cho biết thêm, các cuộc đàm phán có thể tiến hành nếu Likud đến bàn đàm phán mà không cần điều kiện tiên quyết và không yêu cầu chính thống cực đoan hay đưa các đảng cánh hữu khác là một phần của bất kỳ liên minh nào. Trong khi đó, Likud đã làm điều hoàn toàn ngược lại là đàm phán thay mặt cho một khối 55 MK - từ Likud, Yamina, Shas và United Torah Judaism - những người đang ủng hộ ông Benjamin Netanyahu thêm một nhiệm kỳ Thủ tướng.

Chưa hết, đại diện liên đảng Xanh-Trắng còn cáo buộc đảng Likud theo đuổi mục tiêu duy nhất là tạo ra sự ủng hộ để chuẩn bị đẩy Israel vào cuộc bầu cử mới hoặc buộc đối thủ phải đồng ý để ông Benjiamin Netanyahu vẫn giữ chức Thủ tướng mặc dù ông đang bị điều tra với cáo buộc tham nhũng.

Trong trường hợp Thủ tướng bị truy tố, ông Benny Gantz mới trở thành quyền Thủ tướng Israel. Điều này, theo đại diện của liên đảng Xanh-Trắng là không thể chấp nhận được bởi đảng này giành được nhiều ghế nhất trong cuộc tổng tuyển cử hôm 17-9 và ông Benny Gantz phải giữ chức Thủ tướng Israel…

Tương lai bất định?

Rõ ràng, thập kỷ cầm quyền của Thủ tướng Benjamin Netanyahu hiện nay không chỉ bị lung lay dữ dội bởi kết quả cuộc tổng tuyển cử mà có nguy cơ đảng Likud sẽ không còn được cầm quyền. Theo thông báo hôm 20-9 của Uỷ ban bầu cử trung ương Israel (CEC), liên đảng Xanh - Trắng đã vượt qua đảng Likud, giành được 33/120 ghế trong Quốc hội và dẫn đầu "cuộc đua".

Đảng cầm quyền của ông Benjamin Netanyahu về thứ 2 với 31 ghế. Liên minh của các đảng gốc Arab Joint List sở hữu 13 ghế, đứng ở vị trí thứ 3...

Quốc hội Israel đã ra mắt hôm 2-10 nhưng chính phủ thì chưa được thành lập. ảnh: Reuters

Do không có đảng nào hội tụ đủ số phiếu để một mình đứng ra thành lập chính phủ đa số, lãnh đạo các bên buộc phải đối mặt với chuỗi những cuộc đàm phán để thành lập liên minh cầm quyền. Và như đài BBC bình luận, cả ông Benjamin Netanyahu và ông Benny Gantz đều không thể thành lập được liên minh chiếm đa số ghế trong Quốc hội nếu không nhận được sự ủng hộ từ đảng Yisrael Beiteinu.

Trớ trêu là liên đảng Xanh-Trắng tuy nhiều phiếu hơn đảng Likud nhưng ông Benny Gantz lại chỉ nhận được sự ủng hộ của 54 nghị sỹ cánh trung tả giới thiệu đứng ra thành lập chính phủ mới, còn ông Benjimin Netanyahu thì giành được ủng hộ của 55 nghị sỹ cánh hữu và tôn giáo đứng ra thành lập chính phủ mới.

Với kết quả này, ông Benny Gantz không hội đủ ít nhất 61/120 ghế để thành lập chính phủ liên minh trung tả, trong khi ông Benjamin Netanyahu cũng không thành lập được chính phủ liên minh cánh hữu. Còn lãnh đạo đảng Yisrael Beiteinu lại tại khẳng định chỉ ủng hộ một chính phủ hợp nhất bao gồm cả đảng Likud và liên đảng Xanh-Trắng…

Trong khi không có nhà lãnh đạo đảng nào có thể tự mình liên minh với đa số cầm quyền, hôm 25-9, Tổng thống Israel Reuven Rivlin đã giao trách nhiệm thành lập chính phủ mới cho Thủ tướng Netanyahu.

Theo luật, ông Netanyahu có 28 ngày để thành lập chính phủ mới và có thể được gia hạn thêm 2 tuần. Nếu như mọi nỗ lực của ông Netanyahu đều thất bại, Tổng thống Reuven Rivlin sau đó có thể giao nhiệm vụ này cho một người khác và ứng cử viên sáng giá nhất là ông Benny Gantz.

Nguồn tin từ văn phòng Tổng thống Israel thừa nhận, ông Reuven Rivlin đã đề nghị một chính phủ đoàn kết, trong đó quyền lực sẽ được chia đều cho ông Benjamin Netanyahu và ông Benny Gantz, tức là mỗi người sẽ giữ chức Thủ tướng hai năm. Song hai bên đã không thể thống nhất được ai sẽ là Thủ tướng đầu tiên theo sự sắp xếp như vậy.

Một số nhà phân tích thì nhận định rằng, việc liên đảng Xanh-Trắng cân nhắc rồi huỷ bỏ đàm phán với đảng Likud cũng xuất phát từ thực tế rằng họ thấy khả năng ông Benny Gantz sẽ được đứng ra thành lập chính phủ là rất lớn nếu như ông Benjamin Netanyanhu thất bại. Bởi lẽ, hiện nay, đương kim Thủ tướng đang đối mặt với một bản cáo trạng về các cáo buộc tham nhũng mà ông phủ nhận.

Chính "vết nhơ" này đã khiến đảng của ông không giành được chiến thắng rõ ràng trong cuộc bầu cử thứ 2 trong vòng 6 tháng qua ở Israel. Benjamin Netanyahu vẫn tuyên bố rằng ông là nạn nhân của một trò "phù thủy chính trị" và sẵn sàng tranh luận với công tố viên.

Nhưng khó ai có thể biết được chuyện gì xấu nữa có thể xảy ra. Tân Hoa Xã đưa tin, ngày 2-10, một loạt phiên điều trần trước khi buộc tội Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã được tiến hành và dự kiến kéo dài đến 7-10. Bộ trưởng Tư pháp Israel Avichai Mandelblit cũng đã xác nhận thông tin này và cho hay, ông Benjamin Netanyahu không tham gia các phiên điều trần mà uỷ quyền cho nhóm luật sư của mình gồm 10 người.

Những phiên điều trần là cơ hội để các luật sư của Thủ tướng Israel thuyết phục Bộ trưởng Avichai Mandelblit rằng ông Benjamin Netanyahy không nhận hối lộ, gian lận hay bội tín trong các vụ "Vụ 1000", "Vụ 2000" và "Vụ 4000".

Trong "Vụ 1000", Thủ tướng và các thành viên trong gia đình bị cáo buộc nhận các đồ xa xỉ như nữ trang, rượu, xì gà đắt tiền với tổng giá trị 1 triệu shekel (tương đương 285.000 USD) từ nhiều nhân vật giàu có để đổi lấy các ưu đãi cá nhân hoặc tài chính trong giai đọan 2007-2016.

Trong "Vụ 2000", ông Benjamin Netanyahu bị nghi ngờ "bắt tay" với chủ bút của tờ báo bán chạy nhất Israel nhằm đăng tải các thông tin có lợi cho ông. Riêng "Vụ 4000" thì Thủ tướng bị cáo buộc nhận khoản hối lộ lớn từ ông Shaul Elovitch, cựu cổ đông nắm quyền kiểm soát công ty viễn thông lớn nhất của Israel Bezeq, đồng thời là bạn thân của ông.

Đổi lại, ông Shaul Elovitch cung cấp cho ông Benjamin Netanyahu những tin tức có lợi từ trang tin trực tuyến Walla! thuộc sở hữu của đại gia này. Đương kim Thủ tướng Israel có thể phải đối mặt với án tù lên tới 10 năm nếu bị kết tội hối lộ và thời hạn tối đa 3 năm vì tội lừa đảo và vi phạm lòng tin.

Đáng chú ý là vợ của Thủ tướng, bà Sara Netanyahu cũng đang đứng trước nguy cơ bị ngồi tù 8 năm với tội danh gian lận, nhận hối lộ và can thiệp vào quá trình điều tra. Hồi tháng 6, bà Sara Netanyahu đã gây sốc khi thừa nhận dùng công quỹ để thanh toán cho các bữa ăn có giá gần 50.000 USD tại dinh thự của Thủ tướng Israel…

Tờ Independent trong một bài báo đăng tải hôm 2-10 đã phân tích: "Có thể, trước những diễn biến này, ông Benjamin Netanyahu đang chuẩn bị thông báo cho Tổng thống Reuven Rivlin rằng ông không thể thành lập chính phủ.

Nếu ông trả lại nhiệm vụ, Tổng thống có thể yêu cầu ông Benny Gantz thử, mặc dù ông cũng không chỉ huy đa số trong Quốc hội Israel. Không có con đường rõ ràng nào giúp Israel thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng. Cuộc bầu cử thứ hai này đã bị tàn phá về sự ổn định và tin cậy ...

Nhưng, cuộc bầu cử thứ ba sẽ gây bất lợi cho toàn bộ hệ thống chính trị Israel. Nếu nhìn rộng ra, tình hình ở quốc gia Do Thái này đã khiến toàn bộ tiến trình hoà bình Trung Đông của Tổng thống Mỹ Donald Trump trở nên mờ mịt".

Chi Anh (tổng hợp)