Lực lượng cảnh sát chống khủng bố Kenya bị cáo buộc "giết người"

• Cựu Tổng thống Brazil bị bắt với cáo buộc tham nhũng
• Những cáo buộc trước thềm bầu cử Tổng thống Ukraine

Trong những năm gần đây, những vụ tấn công khủng bố xảy ra liên tiếp ở Kenya, nhất là sau khi nước này gửi binh sĩ đến quốc gia láng giềng Somalia vào tháng 10-2011 để chống khủng bố. Theo báo cáo từ đại sứ quán Mỹ, có ít nhất 70 vụ tấn công bằng lựu đạn và súng ở Nairobi, Mombasa và Garissa vào giữa các năm 2011 và 2014; và trong đó ít nhất 30 vụ tấn công chỉ riêng trong năm 2012.

Tháng 9-2013, các tay súng được cho là liên quan với nhóm chiến binh Hồi giáo Al Shabaab ở Somalia tấn công trung tâm mua sắm sầm uất Westgate Mall ở Nairobi giết chết 67 người và làm bị thương hàng trăm người khác. Năm 2015, vụ tấn công Trường Đại học Garissa của Kenya nằm gần biên giới với Somalia diễn ra vào lúc 5 giờ sáng ngày 2-4 theo giờ địa phương.

Báo chí địa phương đưa tin về vụ ATPU bắn chết giáo sĩ Hồi giáo Makaburi vào tháng 4-2014.

ATPU nhận được sự hỗ trợ đáng kể về tài chính cũng như huấn luyện đặc biệt từ Mỹ và Anh. Báo cáo năm 2013 của Vụ Nghiên cứu Quốc hội Mỹ (CRS) - cơ quan trực thuộc Thư viện Quốc hội chuyên nghiên cứu chính sách công của Quốc hội - cho biết Washington đã cung cấp 9 triệu USD trong chương trình Hỗ trợ Chống khủng bố (ATA) cho Kenya chỉ riêng năm 2012, và một phần trong số tiền này dành cho huấn luyện thành viên ATPU.

Trong suốt nhiều năm qua, chính quyền Mỹ không hề giảm bớt sự hỗ trợ của mình cho ATPU hay mở cuộc điều tra chính thức nào đối với hàng loạt cáo buộc lực lượng chống khủng bố Kenya vi phạm nhân quyền trầm trọng, trong đó bao gồm báo cáo nhân quyền thường niên của Mỹ về Kenya. Trong một số trường hợp, thành viên các lực lượng chống bạo động nổi tiếng của Kenya như là đơn vị bán quân sự GSU của Cảnh sát Quốc gia và Cục Tình báo Quốc gia (NIS) cũng liên can đến những vụ vi phạm nhân quyền của ATPU.

Tổ chức Giám sát Nhân quyền (HRW) phối hợp với tổ chức Người Hồi giáo về Nhân quyền (MUHURI) cũng tìm thấy bằng chứng về những vụ bắt giữ tùy tiện và ngược đãi những nghi can khủng bố trong lúc họ bị giam giữ. Chính quyền Kenya bị buộc phải tiến hành cuộc điều tra khẩn cấp về những cáo buộc vi phạm nhân quyền trầm trọng chống lại ATPU, đồng thời các tổ chức viện trợ quốc tế cũng được kêu gọi tạm ngưng hỗ trợ cho lực lượng tàn bạo này.

Leslie Lefkow, Phó giám đốc châu Phi của HRW, phát biểu: "Lực lượng chống khủng bố Kenya giết người và gây ra những vụ mất tích ngay trước mũi các quan chức cao cấp của đất nước, các đại sứ quán và cả Liên Hợp Quốc. Hành vi khủng khiếp này không bảo vệ được người dân Kenya trước mối đe dọa khủng bố mà ngược lại còn hủy hoại luật pháp".

Trong cuộc điều tra được tiến hành ở Kenya vào giữa tháng 11-2013 và tháng 6-2014, giới chức HRW và MUHURI ghi nhận có ít nhất 10 vụ giết người, 10 vụ mất tích bí ẩn và 11 vụ ngược đãi hay quấy rối những nghi can khủng bố liên quan đến ATPU chủ yếu xảy ra ở thủ đô Nairobi nước này từ năm 2011.

Căn cứ vào 22 cuộc phỏng vấn đối với các thành viên gia đình, nạn nhân, nhân chứng, nhà báo, luật sư, giáo sĩ Hồi giáo, sĩ quan cảnh sát và cả các nghi can khủng bố ở vùng lân cận Majengo của Nairobi; các nhà điều tra HRW thu được bằng chứng cho thấy các nghi can bị bắn chết tại nhiều địa điểm công cộng khác nhau, bị giam cầm trong những khu nhà biệt lập và hoàn toàn không được tiếp xúc với gia đình hay luật sư để được bảo vệ theo quy định luật pháp.

Thành viên ATPU.

ATPU không chính thức chịu trách nhiệm về những cáo buộc giết người, mặc dù vào tháng 12-2013, một thành viên giấu tên của lực lượng tuyên bố với hãng tin Anh BBC: "Hệ thống tư pháp Kenya không có ích cho công việc của cảnh sát, thế nên chúng tôi chọn cách loại bỏ những nghi can. Chúng tôi nhận dạng chúng, bắn chết chúng ngay trước mặt gia đình và sau đó bắt đầu với bọn thủ lĩnh".

HRW yêu cầu bàn luận vấn đề với chỉ huy ATPU Bonuface Mwaniki nhưng đã bị từ chối thẳng thừng. Leslie Lefkow nhận định: "ATPU đã tiến hành nhiều chiến dịch vi phạm nhân quyền một cách trầm trọng trong suốt nhiều năm dài, đôi khi công khai, song chính quyền Nairobi không hề mở bất cứ cuộc điều tra nào mà chỉ có hành động ngăn cản sơ sài".

Do đó, Lefkow đề nghị Mỹ và Anh tạm ngưng chương trình hỗ trợ và mở cuộc điều tra về ATPU. Về phía mình, giới chức Mỹ ở Nairobi yêu cầu các tổ chức nhân quyền cần cung cấp thêm nhiều bằng chứng nữa về các sĩ quan phạm tội trước khi họ có biện pháp rút lại chương trình hỗ trợ chống khủng bố đối với Kenya. Trên thực tế, việc xác định danh tính của các sĩ quan là vô cùng khó khăn, nhất là các cá nhân (mặc thường phục khi thực hiện chiến dịch) liên quan đến những vụ giết người trái pháp luật!