John Bolton: Cố vấn "diều hâu"

• Tổng thống Trump bất ngờ sa thải Cố vấn an ninh quốc gia
• Cố vấn kinh tế cao cấp Nhà Trắng từ chức vì bất đồng với Tổng thống

Ông Bolton từng phục vụ dưới thời Tổng thống George W. Bush dưới quyền Bộ trưởng Ngoại giao về Kiểm soát vũ khí và An ninh quốc tế (2001-2005) và là Đại sứ Mỹ tại LHQ (2005-2006).

Qua 2 vị trí đó, ông Bolton được biết đến như một trong những tiếng nói chính sách ngoại giao cứng rắn nhất của Mỹ. Ông là người luôn theo đuổi các chính sách “diều hâu” trong phản ứng với những động thái của nước ngoài, bao gồm Iran, Nga, Syria, CHDCND Triều Tiên và Trung Quốc.

Không ngại Trung Quốc

Theo giới quan sát, chính quan điểm cứng rắn của ông Bolton đối với Trung Quốc có thể dẫn tới sự thay đổi lớn nhất đến các chính sách và chiến lược nước ngoài của Mỹ trong những năm tới. 

" Không giống như nhiều chuyên gia Trung Quốc khác, John Bolton nhận ra rằng chúng ta đang bước vào một kỷ nguyên mới, nơi mà phong cách ngoại giao hòa hợp với Trung Quốc từ thời Nixon-Carter đã chết từ lâu", Arthur Waldron, Giáo sư Quan hệ quốc tế tại Đại học Pennsylvania, nhận định. 

"Ông Bolton hiểu rằng có sự khác biệt cấu trúc giữa Mỹ và Trung Quốc không thể hòa giải được - nghĩa là, trừ khi Trung Quốc trải qua một số thay đổi cơ bản. Ông ấy sẽ mạnh mẽ hơn và không sợ hãi trước những đe dọa chiến tranh của Trung Quốc".

Ông Bolton được biết đến như một trong những tiếng nói chính sách ngoại giao cứng rắn nhất của Mỹ.

Ông Bolton cũng nổi tiếng vì sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Đài Loan, nơi ông thường xuyên thăm viếng. Ông đã nhiều lần kêu gọi các nhà hoạch định chính sách Mỹ chính thức khôi phục mối quan hệ ngoại giao với hòn đảo này, bất chấp sự phản đối từ Bắc Kinh. 

"Đàm phán ngoại giao không đồng nghĩa Washington phải nhịn và Bắc Kinh cứ lấn tới. Chúng ta cần những ưu tiên chiến lược nhất quán rõ rằng nay là năm 2017 chứ không phải năm 1972, cần nhiều hơn ngoài chính sách thương mại và tiền tệ, đặc biệt là cả Đài Loan. Hãy xem phản ứng của Trung Quốc đang ngày càng trở nên gay gắt như thế nào", ông Bolton viết trên Nhật báo Phố Wall vào tháng 1-2014.

June Teufel Dreyer, Giáo sư Khoa học chính trị tại Đại học Miami, nói bà hy vọng ông Bolton sẽ sử dụng đầy đủ Đạo luật Du lịch Đài Loan mới được ban hành ngày 16-3 để khuyến khích trao đổi cán bộ ở cấp cao nhất giữa Đài Loan và Mỹ. 

Việc thông qua Đạo luật Du lịch Đài Loan đã bị Bắc Kinh chỉ trích mạnh mẽ và gọi hành động này vi phạm "nguyên tắc một Trung Quốc" mà Mỹ gọi là "chính sách một Trung Quốc" và diễn giải theo cách khác. Tuy nhiên, ông Bolton nhiều lần nói rằng chính sách này là mơ hồ và Mỹ nên tăng cường liên minh với Đài Loan, bất kể thái độ của Bắc Kinh.

Bà Dreyer cho rằng với tư cách là Cố vấn An ninh Quốc gia mới, ông Bolton có thể sẽ thúc đẩy hoạt động vận chuyển hàng hải thường xuyên hơn trên biển Đông, sẽ trực tiếp phản đối việc xây dựng phi pháp của Bắc Kinh tại các hòn đảo tranh chấp với các nước khác.

Nhiều thay đổi

Việc ông Bolton gia nhập một nhóm an ninh quốc gia của Tổng thống Trump, nơi đã chứng kiến một sự thay đổi rõ rệt đối với các nhân sự hàng đầu gần đây, có thể cho thấy một sự thay đổi rõ ràng của Mỹ trước những động thái tăng cường quân sự của Trung Quốc.

Bộ trưởng Ngoại giao Rex Tillerson gần đây đã bị sa thải và sẽ sớm được thay thế bởi Giám đốc CIA Mike Pompeo, người cũng nổi tiếng với thái độ hiếu chiến đối với Trung Quốc. 

Cố vấn thương mại chính của ông Trump, Peter Navarro, được biết đến vì có quan điểm cứng rắn trong quan hệ Mỹ - Trung về thương mại và các vấn đề khác, cũng sẽ ảnh hưởng lớn hơn tới chính quyền sau sự ra đi của Gary Cohn, một cố vấn kinh tế có thái độ hòa giải với Trung Quốc. 

Chiến lược An ninh Quốc gia của Nhà Trắng đã được công bố vào tháng 12-2017, chỉ ra rằng Trung Quốc là một đối thủ chiến lược cũng phản ánh quan điểm cứng rắn của Bolton.

Nga, Triều sẽ khó yên

Giống như Tổng thống Mỹ Donald Trump, Cố vấn An ninh Quốc gia mới John Bolton thường chia sẻ quan điểm của mình trên Twitter. Về vấn đề Triều Tiên, ông ủng hộ các quan điểm cứng rắn, trong đó có lựa chọn sử dụng biện pháp quân sự. Ông từng kêu gọi đánh đòn phủ đầu đối với CHDCND Triều Tiên trong một bài xã luận. 

Trong một chia sẻ trên Twitter, ông Bolton viết: “Chúng ta còn rất ít thời gian trước khi Triều Tiên có thể phát triển vũ khí hạt nhân đủ sức tấn công Mỹ. Giờ thì chúng ta buộc phải chấp nhận lựa chọn sử dụng vũ lực để buộc Bình Nhưỡng phải từ bỏ năng lực đó”.

Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng phụ trách vấn đề Đông Á dưới thời Tổng thống Obama, ông Abraham Denmark, cho biết ông Bolton từ lâu đã ủng hộ hành động quân sự chống Triều Tiên. Quan chức này cũng dự báo cách tiếp cận mang tính đối đầu hơn với Trung Quốc khi ông John Bolton lên nắm quyền. Một cuộc chiến tranh thương mại có thể xảy ra khi ông Bolton vốn có quan điểm thúc đẩy quan hệ hơn với Đài Loan.

Nhiều chia sẻ của ông Bolton cũng thể hiện rõ quan điểm của mình với Nga. Ông viết: “Chúng ta cần phải có hình thức đáp trả chiến lược đối với các tên lửa hạt nhân mới của Nga. Chúng ta cần chứng minh với các đồng minh châu Âu rằng Mỹ sẽ không để Nga thắng thế”. 

Một chia sẻ khác với nội dung: “Mỹ cần tăng cường sức mạnh cho các đồng minh ở Trung - Đông Âu thông qua NATO và đảm bảo rằng, chúng ta có các phương án phản công lại cuộc chiến tranh mạng mà Nga đang tiến hành”.

Tân Cố vấn An ninh Quốc gia cũng được nhiều người ca ngợi vì đã thiết lập Sáng kiến an ninh chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt (PSI), một thỏa thuận quốc tế cấm vận chuyển vật liệu được sử dụng để sản xuất vũ khí giết người hàng loạt. 

Ngoài ra, ông cũng đảm nhận nhiều vị trí quan trọng khác như chuyên gia nghiên cứu cao cấp tại Viện American Enterpris, cố vấn cao cấp của Công ty Freedom Capital Investment Management và là một nhà bình luận cho kênh tin tức Fox News.

Hai vợ, một con

John Robert Bolton sinh ngày 20-11-1948. Cha ông là lính cứu hỏa. Gia đình ông sống trong khu phố của tầng lớp lao động ở Yale Heights. Ông nhận  được học bổng tại Trường McDonogh ở Owings Mills, Maryland, tốt nghiệp năm 1966. Ông điều hành chương trình Students For Goldwater năm 1964.

Bolton lấy bằng Cử nhân tại Đại học Yale năm 1970. Ông là một thành viên của Liên minh chính trị Yale. Năm 1974, ông lấy bằng Thạc sĩ Trường Luật Yale, nơi ông chia sẻ các lớp học với người bạn Clarence Thomas và là một người đương thời của Bill Clinton và Hillary Rodham.

Ông Bolton kết hôn với bà Gretchen Smith Bolton, một nhà lập kế hoạch tài chính của AXA Advisors. Họ có với nhau một người con gái tên Jennifer. Trước đó ông đã kết hôn với bà Christine Bolton từ năm 1972 đến 1983 nhưng họ không có con với nhau.