"Bom" luận tội có làm Tổng thống Donald Trump chao đảo?

Thứ Hai, 07/10/2019, 10:18

Một cuộc điều tra luận tội chống lại Tổng thống Mỹ Donald Trump, do bà Nancy Pelosi, Chủ tịch Hạ viện Mỹ khởi xướng vào ngày 24-9.

Cuộc điều tra bắt đầu sau những tiết lộ rằng Tổng thống Donald Trump và các quan chức chính quyền hàng đầu đã gây áp lực cho các nhà lãnh đạo của nhiều quốc gia nước ngoài để thúc đẩy "lợi ích chính trị cá nhân của chính ông".

Nguồn cơn

Bà Pelosi đã khởi xướng cuộc điều tra sau khi có báo cáo tố cáo cáo buộc lạm dụng quyền lực đang lan rộng, và sau đó bị che đậy bởi Tổng thống Mỹ và các quan chức hành chính trong nhiệm kỳ tổng thống của mình nhằm "thúc đẩy lợi ích cá nhân".

Báo cáo của "Người tố giác" dựa trên lời khai của hơn "một nửa tá quan chức Mỹ" và phần lớn đã được chứng thực. Từ tháng 5 đến tháng 8-2019, Tổng thống Donald Trump và luật sư cá nhân Rudy Giuliani liên tục thúc ép Chính phủ Ukraine điều tra đối thủ chính trị Joe Biden, cựu Phó Tổng thống Mỹ và là ứng cử viên cho cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020, cũng như con trai ông Hunter.

Bà Nancy Pelosi, Chủ tịch Hạ viện Mỹ.

Serhiy Leshchenko, cựu cố vấn của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và cựu thành viên Quốc hội của đảng Liên minh Dân chủ cánh hữu, tuyên bố "sự thật rõ ràng" là Mỹ chỉ liên lạc với Chính phủ Ukraine để thảo luận về một cuộc điều tra trong tương lai của Biden.

Một nhà lập pháp khác quen thuộc với tình huống này mô tả hành động của chính quyền Donald Trump là "tống tiền" và "quid-pro-quo" (thỏa thuận kiểu đổi chác). Tổng thống Donald Trump đồng thời giữ lại viện trợ quân sự cho Ukraine. Tổng thống Donald Trump được chứng minh là đã gây áp lực với Zelensky khi tiến hành hai cuộc điều tra trong cuộc gọi điện thoại vào tháng 7-2019, bao gồm cả một cuộc điều tra về hành động của Joe và Hunter Biden.

Người tố giác cũng cáo buộc Nhà Trắng cố gắng che đậy nội dung của cuộc gọi điện thoại này. Đáp lại báo cáo, chính quyền Donald Trump đã công bố bản sao của cuộc gọi điện thoại này, trong đó xác nhận ông Donald Trump đã yêu cầu ông Zelensky "xem xét" cuộc tranh cãi của Biden. Báo cáo tố giác cũng liên quan đến Giuliani và Tổng chưởng lý Mỹ William Barr như một phần của chiến dịch gây áp lực rộng hơn nhằm vào Chính phủ Ukraine.

Hai cộng sự thân cận của Tổng thống Donald Trump nói với tờ New York Times rằng hành vi bị cáo buộc của ông Donald Trump trong cuộc tranh cãi là "điển hình" của các tương tác của ông với các nhà lãnh đạo nước ngoài.

Báo cáo của người tố giác đã ghi lại rằng những vi phạm của ông Donald Trump "rõ ràng là rất nghiêm trọng đến nỗi các quan chức Nhà Trắng đã nhanh chóng đưa ra một sự che đậy để giảm thiểu khả năng những nỗ lực của ông Donald Trump được một thế lực nước ngoài đào sâu vào một ứng cử viên tổng thống hàng đầu của đảng Dân chủ sẽ trở nên công khai" bằng cách đặt bằng chứng về hành vi sai trái của tổng thống và tài liệu gây tổn hại chính trị do ông Donald Trump cam kết trên các máy chủ bí mật hàng đầu đã cố tình phân loại sai.

Khiếu nại của người tố giác, trong đó chỉ ra rằng các cuộc gọi với Ukraine đã được tổ chức trên các máy chủ bí mật đặc biệt, đã được phát hành vào ngày 26-9.

Phản ứng của chính quyền Tổng thống Donald Trump

Sau khi bắt đầu cuộc điều tra luận tội, ông Donald Trump và những người ủng hộ ông đã tham gia vào một chiến dịch để làm mất uy tín luận tội. Rudy Giuliani đóng vai trò chính trong các lần xuất hiện trên truyền hình. Một khía cạnh của chiến dịch tập trung vào việc tấn công Joe Biden và con trai ông vì cáo buộc, nhưng phần lớn là vô căn cứ với Ukraine. Một khía cạnh khác của chiến dịch tập trung vào việc làm mất uy tín của người tố giác về động cơ của anh ta và để khiếu nại về tin đồn.

Ông Donald Trump đã lên Twitter, đả kích đối thủ và ca ngợi những người ủng hộ. Vào ngày 30-9, Tổng thống Donald Trump đã thả nổi ý tưởng về một trong những nhà điều tra, nghị sĩ Schiff, Chủ tịch Ủy ban Tình báo, nên bị bắt vì tội phản quốc. Ông cũng ngụ ý rằng "Nội chiến Mỹ" lần thứ hai sẽ xảy ra nếu ông bị cách chức.

Một loạt các tweet khác tuyên bố ông muốn gặp Người tố giác, người đã miêu tả ông theo cách "hoàn toàn không chính xác và lừa đảo", và cá nhân đã cung cấp thông tin bất hợp pháp và có khả năng gián điệp Mỹ và sẽ phải đối mặt với hậu quả lớn.

Ông cũng đã đăng những bức ảnh về cuộc thăm dò ý kiến của Breitbart với câu hỏi "Bạn có đứng với Tổng thống Donald Trump không?" có đa số áp đảo, và một bức ảnh về bản đồ bầu cử vào đêm bầu cử năm 2016, với dòng chữ "Cố gắng luận tội điều này" chồng lên nó.

Ông bị cáo buộc đã nói với những người ủng hộ tại một sự kiện riêng vào ngày 26-9, được tờ Los Angeles Times ghi lại và sau đó, rằng hành động của cá nhân đó là "... gần với một điệp viên" và rằng "Bạn biết những gì chúng ta từng làm trong ngày xưa khi chúng ta thông minh? Phải không? Các gián điệp và tội phản quốc, chúng ta thường xử lý nó hơi khác so với bây giờ". Đây là một tài liệu tham khảo rõ ràng để thực hiện. Vào ngày 30-9, ông Donald Trump nói: "Chúng tôi đang cố gắng tìm hiểu" ai là người tố giác.

Ngày 30-9, tin cho biết ông Donald Trump và chiến dịch tái tranh cử của ông đã chi hàng trăm ngàn đô la cho quảng cáo trên Facebook để thúc đẩy sự bảo vệ của ông.

Ông Donald Trump - Tổng thống Mỹ.

Hơn 1.800 quảng cáo trên trang Facebook của ông Donald Trump có đề cập đến "luận tội" đã chạy trong tuần trước đó và đã được xem từ 16 đến 18 triệu lần trên Facebook.

Phân tích được thực hiện bởi Laura Edelson, từ Trường Kỹ thuật Tandon của Đại học New York tuyên bố rằng chiến dịch đã chi từ 600.000 đến 2 triệu USD cho các quảng cáo đã cố gắng tập hợp và tranh thủ mọi người cho "Lực lượng đặc nhiệm phòng chống luận tội chính thức".

Hơn 700.000USD được cho là đã được chi cho quảng cáo trên trang Facebook của Phó Tổng thống Mike Pence, trong đó phản ánh nội dung trên các trang của ông Donald Trump.

3 điều lợi, 8 điều hại

Trên trang mạng news24, Timothy J. Lynch, Phó Giáo sư về Chính trị Mỹ tại Đại học Melbourne, Úc đưa ra 8 lý do không nên và 3 lý do đảng Dân chủ nên luận tội ông Donald Trump.

Theo đó, 3 lý do đảng Dân chủ nên luận tội ông Donald Trump, theo Timothy Lynch, gồm:

(1) Đứng về mặt đạo đức. Trong cuộc gọi điện đàm, ông Donald Trump đã làm mờ đi ranh giới giữa lợi ích quốc gia và lợi ích của riêng ông trong cuộc bầu cử. Yêu cầu một nhà lãnh đạo nước ngoài bôi bẩn đối thủ chính trị của mình có thể đáng bị khiển trách và có thể bị luận tội.

(2) Về mặt pháp lý, đây là yêu cầu của nền pháp trị. Elijah Cummings, Chủ tịch Ủy ban Giám sát Hạ viện, đã trình bày quan điểm này hồi tháng 4 rằng: “Ngay cả khi chúng ta không thắng, tôi nghĩ rằng lịch sử sẽ mỉm cười với chúng ta vì đã đứng lên bảo vệ Hiến pháp”.

(3) Nó có ý nghĩa về mặt chính trị. Ngay cả khi ông Donald Trump không bị cách chức sau khi bị luận tội, quá trình này sẽ khiến ông khốn khổ trong thời gian còn lại của nhiệm kỳ. Ông sẽ không thể theo đuổi các chính sách mà từ lâu đảng Dân chủ đã không thích. Do đó, là chiến lược bầu cử, luận tội có thể mang lại lợi ích nào đó cho đảng Dân chủ.

Đến tháng 11-2020, cử tri có thể đã quá mệt mỏi với toàn bộ sự việc nên họ sẽ bỏ phiếu để thay đổi - và khiến cho một số ứng viên Cộng hòa phải ra đi. Nó cũng sẽ tiếp sức cho khối cử tri Dân chủ và giúp cho đảng này có sự tập trung mà nhờ đó họ có thể tránh làm tổn thương lẫn nhau.

Trong khi đó, Phó Giáo sư Timothy Lynch cho rằng có tới 8 lý do để đảng Dân chủ không nên theo đuổi việc luận tội:

(1) Sẽ không thành. Chỉ cần một đa số tối thiểu là cần thiết để bắt đầu quy trình luận tội và hiện có 225 dân biểu Dân chủ trong Hạ viện gồm 435 ghế. Tuy nhiên, đảng Dân chủ không có đủ ghế ở Thượng viện để phán quyết rằng ông Donald Trump có tội. Phải cần đến 2/3 trong số 100 thượng nghị sĩ (hoặc 67 vị, tức ‘siêu đa số’) bỏ phiếu là ông Donald Trump có tội để truất phế ông - nhưng chỉ có 46 thượng nghị sĩ Dân chủ. Thậm chí nếu như một số thượng nghị sĩ Cộng hòa cũng về phe Dân chủ thì lợi thế về số phiếu vẫn đứng về phía Donald Trump. Thách thức lớn nhất đối với đảng Dân chủ là liệu một Thượng viện không thiên vị về tư pháp có thể hành động mà không quan tâm đến lợi ích đảng phái hay không. Có rất ít bằng chứng trong lịch đương đại hoặc trong lịch sử Mỹ cho thấy điều đó.

(2) Ông Donald Trump đã miễn dịch? Ông Donald Trump đã phạm rất nhiều lỗi lầm nhỏ đến mức không tội lỗi lớn nào chạm đến ông được. Ông đã trở nên lão luyện trong việc né tránh các cáo buộc hình sự đồng thời gọi chúng là một phần của cuộc săn phù thủy, tức truy bức chính trị, của đảng Dân chủ. Khoảng thời gian và sức lực lớn bỏ vào cuộc điều tra của Công tố viên Đặc biệt Robert Mueller đã thất bại trong việc đưa ra một trọng tội mà bà Pelosi tự tin là đáp ứng được yêu cầu của Hiến pháp về luận tội. Diễn biến Ukraine thật ra có thể là một bước ngoặt, nhưng cho đến khi xảy ra vụ Ukraine chưa có vi phạm nào của ông Donald Trump có thể dẫn đến luận tội.

(3) Chưa phải là hành vi đáng để luận tội rõ ràng. Theo Hiến pháp Mỹ, hành vi đáng để luận tội là: “Tổng thống, Phó Tổng thống và tất cả các viên chức dân sự của Mỹ, sẽ bị cách hết chức trách nếu bị luận tội và kết tội về các tội: phản quốc, hối lộ, hoặc các tội và hành vi sai trái nghiêm trọng khác (Điều II, Mục 4)”. Các luật sư của ông Donald Trump sẽ thách thức mọi nỗ lực nhằm khắc họa ‘biện pháp ngoại giao’ của ông Donald Trump với nhà lãnh đạo Ukraine là đã đến ngưỡng ‘các tội và hành vi sai trái nghiêm trọng’.

(4) Giúp ông Donald Trump "tái sinh". Nếu nỗ lực luận tội của đảng Dân chủ dẫn đến kết quả là ông Donald Trump được tha bổng tại Thượng viện, kết quả cho đảng của bà Pelosi sẽ không phải là một Tổng thống suy yếu, mà trái lại là một Tổng thống thêm mạnh bạo. Khi Hạ viện của đảng Cộng hòa luận tội Tổng thống Bill Clinton hồi năm 1998, ngay sau đó ông được Thượng viện phán xử là không có tội. Hai năm tại vị cuối cùng của ông, bất chấp sự xấu hổ của vụ bê bối Monica Lewinsky, lại là khoảng thời gian ấn tượng nhất của ông. Ông đã giải phóng Kosovo khỏi người Serbia và được cho là có công làm kinh tế Mỹ bùng nổ. Khi rời chức, ông ấy là một trong những tổng thống được lòng dân nhất trong lịch sử Mỹ.

(5) Nhớ đến Brexit. Nước Anh hiện đang bế tắc bởi vì ý chí dân chủ của đa số cử tri đang bị thể chế chính trị vốn không thích cách họ bỏ phiếu từ chối thực hiện. Không khó tưởng tượng sự tương đồng này ở Mỹ: nếu giới tinh hoa chính trị ở Washington loại bỏ thành công một tổng thống Mỹ được bầu hợp pháp, nó sẽ thúc đẩy một quốc gia đã bị phân cực thành quốc gia hướng đến cuộc chiến văn hóa. Sẽ tốt hơn cho đảng Dân chủ nếu họ tìm cách đánh bại ông Donald Trump ở phòng phiếu vào năm 2020. Nếu ông Donald Trump rời khỏi Nhà Trắng theo con đường bình thường này, những người ủng hộ ông sẽ không thể lập luận ông ấy đã bị lật đổ bằng các biện pháp chính trị-tư pháp mà là quá tiến trình dân chủ lập hiến thông thường.

(6) Đảng Dân chủ cần lập lại trật tự trong chiến lược bầu cử. Thay vì tiến hành một cuộc chiến luận tội, đảng Dân chủ nên giải quyết các vấn đề giúp cho ông Donald Trump vươn đến quyền lực ngay từ đầu. Ông ấy chỉ là triệu chứng, chứ không phải nguyên nhân, của sự bất mãn văn hóa của những người Mỹ da trắng vốn là dân lao động vốn cảm thấy bị đảng Dân chủ bỏ rơi. Việc luận tội sẽ làm tăng sự bất mãn đó. Ông Donald Trump sẽ mạnh mẽ tuyên bố rằng đó là bằng chứng cho thấy đảng Dân chủ không còn quan tâm gì đến các cử tri lao động nữa.

(7) Luận tội không được lòng dân. Vẫn chưa có sự đồng thuận mạnh mẽ trong nước rằng luận tội là điều đúng đắn. Điều này có thể thay đổi khi giờ đây người Mỹ đã được thấy bản ghi về cuộc điện đàm của ông Donald Trump với Tổng thống Ukraine. Nhưng trước khi Quốc hội chắc chắn có sự đồng thuận quốc gia như vậy, họ cần phải thận trọng.

(8) Ông Donald Trump thích so găng. Ông Donald Trump vững vàng bằng cách khiêu khích các kẻ thù. Và ông ấy sẽ tiếp tục tận hưởng những đặc quyền của một Tổng thống ngay cả khi chiếc lưới luận tội đang siết chặt xung quanh ông. Ông sẽ đề ra nghị trình và đóng vai nạn nhân. Ông ấy là bậc thầy về điều này. Đảng Dân chủ, ngay cả khi họ nắm trong tay đạo đức và luật pháp, có thể không kham nổi công việc này. Luận tội là điều ông Donald Trump muốn đảng Dân chủ làm. Nó sẽ giúp cho chính quyền thường xuyên hỗn loạn và lộn xộn của ông ấy có trọng tâm và mục đích.

Bàng Cương