Thuê đất nuôi trồng thủy sản rồi tự ý khai thác khoáng sản có dấu hiệu vi phạm luật

• Thuê đất nuôi trồng thủy sản rồi tự ý khai thác khoáng sản

CAND Online đã có bài phản ánh “Thuê đất nuôi trồng thủy sản rồi tự ý khai thác khoáng sản” trên sông Cổ Chiên. Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia độc lập về sinh thái ĐBSCL đã chỉ ra hàng loạt dấu hiệu vi phạm luật, liên quan đến việc lấn sông Cổ Chiên và khai thác trái phép bùn đất, cát sông đối với dự án này.

Tiền lệ xấu trên “mạch máu” sông Cửu Long

Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện phân tích: “Dự án này rõ ràng có tính chất là một dự án lấn sông, cản trở dòng chảy, có dấu hiệu vi phạm nhiều luật. Sông Cổ Chiên là một nhánh chính của sông Cửu Long, được định nghĩa là nguồn nước liên quốc gia và là lưu vực sông liên tỉnh theo Khoản 7, Điều 2 và Khoản 9, Điều 2, Luật tài nguyên nước. Hành vi lấn sông, tạo chướng ngại, cản trở thoát lũ, lưu thông nước là hành vi bị nghiêm cấm theo Khoản 4 và việc khai thác cát trái phép ở đây cũng là hành vi bị cấm tại Khoản 5, Điều 9 của Luật tài nguyên nước”.

Khu vực mặt nước ông Lịch thuê, sau đó đắp ao, san lấp lấn sông Cổ Chiên.

Hành vi lấn sông cũng là hành vi cải tạo bãi sông có thể gây ra nguy cơ sạt lở ở vùng lân cận, ảnh hưởng xấu đền sự ổn định bờ, bãi sông vùng lân cận thì phải chịu sự điều chỉnh của Điều 63, Luật tài nguyên nước. Khoản 2, Điều 48 quy định việc khai thác tài nguyên nước phục vụ nuôi trồng thủy sản cũng không được phép cản trở dòng chảy. Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện viện dẫn thêm Khoản 1, Điều 29, Luật Bảo vệ môi trường, dự án này thuộc nhóm phải Đánh giá sơ bộ tác động môi trường liệt kê tại Mục 3, Khoản 3, Điều 28. Với diện tích dự án đến 65.781m2, tức là lớn hơn 1 hecta thuộc diện phải Đánh giá tác động môi trường. 

Hành vi lấn chiếm bãi sông, tạo vật cản, cản trở dòng chảy, khai thác trái phép cát sỏi, gây sạt lở bờ sông bị nghiêm cấm tại Khoản 4, Điều 12, Luật Phòng chống thiên tai.

“Về mặt tác động, dự án có tính chất lấn sông này làm hẹp, ảnh hưởng đến dòng chảy của đoạn sông Cổ Chiên. Đặc biệt lưu ý, sông Cổ chiên là một nhánh sông chính của sông Cửu Long. Vào những năm lũ lớn, sông Cổ Chiên cần được thông thoáng để thoát lũ”, Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện nói. Dòng chảy sông qua bất cứ đoạn nào của dòng sông đều phải giải quyết vấn đề năng lượng dòng chảy. Khi lấn sông làm hẹp dòng chảy, vận tốc dòng chảy phải tăng lên, chảy xiết hơn và có khuynh hướng đào sâu đáy sông hoặc gây sạt lở bờ bên kia để phục hồi diện tích mặt cắt ướt của sông tại khu vực đó.

Phương tiện khai thác khoáng sản ngay khu vực san lấp, lấn sông Cổ Chiên.

“Việc lấn sông cũng làm thay đổi hướng dòng chảy làm gia tăng sự va đập dòng chảy vào bờ bên kia và đổi hướng dòng chảy ở phía hạ lưu. Trong trường hợp này, cồn Phú Đa có thể bị đe dọa sạt lở ở phía đầu cồn. Ngoài ra, hành vi khai thác cát lòng sông trái phép của dự án này làm cho đáy sông sâu hơn và gây gia tăng sạt lở bờ sông. Sông Cổ Chiên là một nhánh chính của sông Cửu Long, một dự án như thế cần phải được xem xét cẩn thận về khía cạnh pháp lý và tác động để không tạo ra một tiền lệ xấu cho hệ thống sông Cửu Long, mạch máu của ĐBSCL”, Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện khẳng định.

Khai thác khoáng sản trái phép

Theo hồ sơ vụ việc, năm 2007, ông Nguyễn Văn Lịch được UBND huyện Mang Thít cho thuê 65.781 m2 đất mặt nước ở xã Mỹ An, với tiền thuê 75 đồng/m2/năm, nộp tiền hàng năm. Sau hơn 8 năm thuê đất, ông Lịch không triển khai dự án nuôi trồng thủy sản. Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Long đã kiểm tra, kiến nghị UBND huyện lập thủ tục thu hồi đất. 

Tuy nhiên, UBND huyện Mang Thít không thực hiện, 4 năm sau, ông Nguyễn Văn Diên - Chủ tịch UBND huyện Mang Thít tiếp tục đề xuất cho ông Lịch được gia hạn 24 tháng triển khai dự án nuôi trồng thủy sản. Năm 2019, ông Lịch mới triển khai dự án, tức sau 12 năm được huyện Mang Thít cho thuê. Ông Lịch cho san lấp mặt bằng, đóng cọc bêtông, che chắn, cản trở giao thông vận chuyển hàng hóa. Việc cắm cột thi công làm ảnh hưởng đến lưu lượng dòng chảy, môi trường dòng sông và việc nuôi cá của các hộ ven sông Cổ Chiên. 

Ông Lịch thừa nhận đã hút 1.000m3 bùn đất dưới sông Cổ Chiên để đắp đê bao ao cá.

Không những vậy, ông Lịch còn bị người dân phản ánh lợi dụng việc triển khai dự án nuôi trồng thủy sản để khai thác bùn đất, cát sông trái phép dưới sông Cổ Chiên. Sau phản ánh của người dân, Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Mang Thít và Long Hồ, UBND xã Mỹ An lập đoàn kiểm tra, khảo sát khu vực phần đất đã cho thuê. Thời điểm kiểm tra vào ngày 19/5, lực lượng chức năng phát hiện xáng hút của ông Lịch đang hoạt động bơm hút bùn đất, cát từ dưới lòng sông. 

Ông Lịch thừa nhận việc bơm hút diễn ra khoảng một tháng nay nhưng không được cơ quan có thẩm quyền cho phép, với khối lượng khoảng 1.000m3 bùn đất để đắp đê bao ao cá. Đoàn kiểm tra đã làm việc với ông Lịch, cam kết ngưng hoạt động và tiến hành khảo sát đo đạc phần đất đang thi công, tham mưu UBND tỉnh Vĩnh Long, xử lý.