Phát hiện "hạt sang rởm" chữa dạ dày có chất độc gây ngừng tim

Theo Trung tâm chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, nữ bệnh nhân 67 tuổi ở Thanh Hoá vào nhập viện trong tình trạng ngừng thở, ngừng tim ngoại viện, tổn thương não nghiêm trọng, sau khi uống một loại bột được bào chế từ hạt cây để chữa viêm dạ dày. 

Theo lời kể của con gái bệnh nhân, mẹ cô có tiền sử viêm dạ dày, nên tự xin thuốc bột từ một xưởng chế biến ở cùng thôn để chữa. Loại thuốc bột này bào chế từ hạt sang, theo dân gian, loại hạt này có tác dụng điều trị các bệnh liên quan đến dạ dày và đại tràng. Đáng chú ý, đây là một trong số các xưởng ở thôn nghiền bột sang để cung cấp nguyên liệu làm thuốc y học cổ truyền.

Sau khi uống 2 thìa bột hạt, khoảng 40 phút nữ bệnh nhân xuất hiện co giật, khởi đầu tay trái sau tăng dần co giật toàn thân. Chỉ trong 5 phút đi từ nhà đến bệnh viện, bệnh nhân tím tái, ngừng thở, bất tỉnh. Khi tới bệnh viện bác sĩ xác định tim đã ngừng đập. Sau khi được cấp cứu khẩn cấp có tuần hoàn trở lại, bệnh nhân xuất hiện nhiều cơn co giật toàn thân, kéo dài khoảng 2 - 3 phút/cơn. Sau đó, bệnh nhân được chuyển tới bệnh viện tuyến tỉnh, rồi chuyển ra Bệnh viện Bạch Mai.

Tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, kết quả xét nghiệm nước tiểu của bệnh nhân phát hiện chất độc strychnin. Chất độc này cũng được tìm thấy trong gói bột thuốc người bệnh sử dụng.

Do di chứng ngừng thở, ngừng tim nên não bệnh nhân nữ đã có những tổn thương nặng, tiên lượng khó cải thiện. Ngoài ra bệnh nhân còn bị viêm phổi, tiêu cơ vân cấp.

Bệnh nhân được chẩn đoán ngộ độc strychnin do sử dụng nguyên liệu thuốc nam không đảm bảo. Ngay lập tức, Trung tâm Chống độc đã chia sẻ thông tin với Sở Y tế tỉnh Thanh Hóa để cơ quan này vào cuộc thanh kiểm tra, tìm nguyên nhân và ngăn chặn.

Theo thông tin từ Sở Y tế tỉnh Thanh Hóa, sau thanh tra, lấy các mẫu bột nghiền, miếng thái được gọt từ “hạt sang” của tất cả các xưởng nghiền, chế biến hạt sang tại thôn, thậm chí các viên nang có nhồi bột trông giống như sản phẩm thuốc tân dược để bán, kết quả xét nghiệm tất cả các mẫu này đều thấy có strychnin, một chất có trong hạt mã tiền.

Như vậy, các hạt được chế biến ở tất cả các xưởng của thôn này đều có hạt mã tiền. Sở Y tế tỉnh Thanh Hóa đã có biện pháp ngăn chặn, gửi văn bản thông báo các cơ quan liên quan và chia sẻ với truyền thông để cảnh báo tới người dân.

Do hình thức hạt sang trông giống hạt mã tiền nên rất dễ nhầm lẫn, thậm chí có thể có hiện tượng dùng hạt mã tiền để thay thế do dễ kiếm và rẻ hơn hạt sang.

Thực trạng còn đáng báo động hơn, khi không chỉ thôn của người bệnh mà có thể còn có nhiều các cơ sở khác nhau trên cả nước chế biến, sử dụng cái gọi là “hạt sang rởm” (hạt mã tiền), bán rộng rãi, bán trên mạng, nguy cơ gây ngộ độc cho nhiều người.

Theo các bác sĩ, strychnin là chất độc, hạt mã tiền độc. Nếu ăn, uống dễ gây ngộ độc dẫn đến tử vong. Cây sang, có tên khoa học là Sterculia lanceolata, khác hoàn toàn với cây mã tiền có tên khoa học là Strychnos nux - vomica L. 

Vụ việc nguy hiểm ở chỗ, người mua nghĩ đây là hạt sang, không độc hoặc ít độc, nên dùng liều lượng thoải mái, nhưng không may lại dùng phải mã tiền nên dễ bị ngộ độc nặng và tử vong. Thậm chí khi bị ngộ độc nhưng không biết, lại nghĩ do vấn đề khác nên đến bệnh viện muộn. Bên cạnh đó, các cơ sở y tế ít kinh nghiệm có thể chẩn đoán nhầm, điều trị không đúng, dẫn đến nguy cơ người bệnh có thể tử vong.