Năm 1838, vua Minh Mạng cho đổi quốc hiệu là Đại Nam, với ý nghĩa nước Nam lớn mạnh. Đằng sau danh xưng đầy kiêu hãnh và tự hào đó, triều Nguyễn đã có chiến lược ngoại giao đáng chú ý nào đối với láng giềng?

Các phái đoàn phương Tây (chủ yếu là Anh, Pháp, Mỹ) đến nước ta vào nửa đầu thế kỷ 19 không khỏi trầm trồ về sự hấp dẫn, nhất là về lợi thế thương mại. Nhiều tàu thuyền dâng quốc thư cùng phẩm vật, mong đặt quan hệ giao thương.

Trong Thế chiến thứ hai, ngoài  hai mạng lưới điệp viên cùng tên “Dàn nhạc đỏ” hoạt động ở Đức, Bỉ và Pháp, còn có mạng lưới điệp viên “Tam ca đỏ”, do Sandor Rado lãnh đạo, hoạt động ở Thụy Sĩ, nơi có ba cơ sở tình báo quân đội Liên Xô do Leonid Anulov, Rachel Dubendorfer và Ruth Werner đứng đầu. Ba nhân vật này đóng vai trò quan trọng trong việc thành lập và hoạt động của “Tam ca đỏ” và số phận người lãnh đạo của nó.

Trong lòng đất có những con người đã sống để chiến đấu, đã sinh con đẻ cái, đã bảo vệ vùng đất ấy giữa những ngày ác liệt nhất của chiến tranh, để rồi tạo nên một trong những kỳ tích vĩ đại nhất trong công cuộc chiến đấu và bảo vệ tổ quốc Việt Nam.

Lịch sử nước Nga và Liên Xô không thể không nhắc tới  những người con ưu tú của dân tộc Latvia đã hiến dâng cuộc đời mình cho sự nghiệp cách mạng và cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Tiêu biểu nhất là nhà lãnh đạo tình báo quân đội Jan Berzin. Ông là một trong những người sáng lập ngành tình báo Liên Xô và dự báo chính xác thời điểm xảy ra Thế chiến thứ hai dựa trên những thông tin tình báo thu thập được.

Trong Thế chiến thứ hai, Cục Tác chiến Đặc biệt (SOE) của Anh đã cử các điệp viên mật đến lục địa. trong đó có cả các điệp viên nữ. Xin trân trọng giới thiệu hai gương mặt tiêu biểu: nữ Hiệu thính viên gốc Ấn Độ và một phụ nữ Mỹ đã vượt qua dãy Pyrenees bằng chân giả.

Đây là một câu chuyện tuyệt mật, chưa từng kể, nói về các nhà nghiên cứu người Anh đã tìm ra cách duy trì con người dưới nước, cũng như giúp mang lại sự thành công của cuộc đổ bộ D-Day.

Trong những trang nhật ký thấm đẫm mồ hôi, nước mắt, chứa chan tình yêu mãnh liệt, nỗi nhớ nhà, nhớ người thân da diết; lòng tin tuyệt đối vào Đảng, vào Cách mạng, khát vọng về ngày mai hòa bình và ý chí chiến đấu, sẵn sàng hy sinh, dâng hiến tuổi thanh xuân, cuộc đời mình cho Tổ quốc của những người lính Bộ đội Cụ Hồ. Giữa làn mưa bom bão đạn của kẻ thù, những dòng chữ viết vội trên đường hành quân, dưới ngọn đèn dầu leo lét trong đêm của những người chiến sĩ, khắc họa nên một thời hoa lửa hiển hiện chân thực...

Thời gian đã lùi xa, nhưng trong ký ức của những cựu chiến sĩ an ninh trực tiếp tham gia kháng chiến chống Mỹ ở chiến trường Trị Thiên máu lửa vẫn không thể nào quên được những tháng ngày vào sinh ra tử. Và, hằng năm, cứ đến Ngày Truyền thống lực lượng An ninh nhân dân (12/7), những cựu cán bộ may mắn sống sót có dịp ngồi lại với nhau để nhớ về những đồng đội mình đã ngã xuống ở chiến trường, để ôn lại sự tự hào một thời tuổi trẻ...

Thời nhà Nguyễn, các vua đầu tiên từ Gia Long, Minh Mạng, Thiệu Trị tuy đóng đô ở Phú Xuân (Huế ngày nay), nhưng đều phải ra Thăng Long để làm nghi lễ bang giao, nhận tuyên phong của nhà Thanh. Phải đến khi vua Tự Đức lên ngôi, nghi lễ này mới được chuyển vào Phú Xuân, trở thành một thắng lợi ngoại giao lớn của triều đình Đại Nam.

Được đến Trường Sa, đặt chân lên những đảo chìm, đảo nổi thiêng liêng nằm trên biển Đông của Tổ quốc lâu nay vẫn là điều mơ ước của rất nhiều người dân Việt. Với một điệp viên từng hoạt động giữa hai làn đạn một thời như Chín Chinh, những lần được bay đến Trường Sa ngay sau những ngày đất nước giải phóng vẫn là kỷ niệm sâu sắc của ông.

Sau ngày giải phóng miền Nam chẳng bao lâu, tổ chức phản động FULRO ráo riết tập hợp lực lượng để phục hồi tổ chức, tìm cách móc nối với các thế lực thù địch tiếp tục có những hoạt động hết sức manh động, chống phá nhà nước ta. Sợ các lực lượng Quân đội, Công an, ban ngày các đối tượng thuộc tổ chức FULRO chui sâu vào trong rừng, nhưng khi thấy địa bàn nào vắng anh em ta là chúng xuất hiện; dùng súng tấn công, uy hiếp, cướp lương thực, tài sản của người dân, ai chống cự lập tức bị giết hại dã man…

Gặp lại cựu điệp viên quê gốc Quảng Nam Hồ Duy Hùng (Chín Chinh) - nhân vật trong bài viết “Tròn nửa thế kỷ phi vụ có một không hai của tình báo Việt Nam: Đánh cắp máy bay” (đăng trên Chuyên đề ANTG đầu tháng 11/2023), tôi được nghe kể thêm câu chuyện hấp dẫn về những năm tháng ông bay trong vùng trời của đất nước mình và được hít thở khí trời tự do.

Nhà đạo diễn kiệt xuất Roman Carmen đã cùng các đồng nghiệp Xôviết đến Việt Nam năm 1954 và làm bộ phim “Việt Nam”, ghi lại chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử của dân tộc ta.

Ngày tháng Tư lịch sử, dưới tán dừa mát rượi, ngồi nghe người thương binh sắp 80 tuổi Nguyễn Thanh Điềm kể chuyện, chúng tôi ngẫm ra một điều, trong lịch sử chiến tranh, hiếm có điệp viên nào lại như ông. Chỉ trong một thời khắc lịch sử của dân tộc nhưng ông đã tham gia chiến đấu ở ba mặt trận với nhiệm vụ khác nhau và đầy khó khăn, thử thách nhưng nhiệm vụ nào ông cũng hoàn thành xuất sắc.

Tiếng bộc phá ngàn cân nổ trong đường hầm dưới đồi A1 (Điện Biên Phủ) như tiếng chuông báo hiệu giờ tàn cho tập đoàn cứ điểm của quân Pháp. Nếu chiến thắng Điện Biên Phủ chấn động địa cầu, thì tiếng nổ trên đồi A1 thực sự là âm thanh đầu tiên của sự kiện ấy.