Công khai là vũ khí quan trọng của kiểm toán

Tiếp tục Phiên họp thứ 3, sáng nay, 14/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xem xét, cho ý kiến về Báo cáo về công tác năm 2021 của Kiểm toán Nhà nước (KTNN).

Kiến nghị xử lý 52.095 tỷ đồng, chuyển 5 vụ sang cơ quan điều tra

Theo Tổng KTNN Trần Sỹ Thanh, mặc dù đại dịch COVID-19 tiếp tục diễn biến phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi hoạt động kinh tế - xã hội, trong đó có hoạt động kiểm toán song toàn ngành KTNN đã nỗ lực, tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp hữu hiệu, sát thực, tích cực đổi mới, với tinh thần quyết liệt, trách nhiệm, trên quan điểm ưu tiên, tạo điều kiện tối đa cho công tác phòng, chống dịch; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động kiểm toán và thực hiện cải cách hành chính.

Bám sát định hướng của Quốc hội, UBTVQH, Kế hoạch kiểm toán năm 2021 đã tập trung lựa chọn kiểm toán các chủ đề lớn gắn với quản lý, điều hành ngân sách nhà nước (NSNN), những vấn đề dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, những vấn đề quan trọng của đất nước và dư luận xã hội quan tâm. Theo kế hoạch, KTNN sẽ thực hiện 188 cuộc và dự kiến tổ chức thành 211 đoàn. Tuy nhiên, do dịch bệnh COVID-19 nên nhiều đoàn đang triển khai phải dừng thực hiện, đến 31/8/2021 đã triển khai 144/211 đoàn, kết thúc 108 đoàn (đạt 51% kế hoạch). Qua đó, kiến nghị xử lý tài chính 52.095 tỷ đồng; hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung 67 văn bản pháp luật.

Kết quả kiểm toán cho thấy các đơn vị còn chưa chấp hành đầy đủ quy định của pháp luật trong quản lý, điều hành thu, chi ngân sách; quản lý tài sản, đất đai, tài nguyên khoáng sản; quản lý quy hoạch, cấp phép xây dựng tại các đô thị; quản lý doanh thu, chi phí, công nợ,…; thậm chí có trường hợp hạch toán vào chi phí hợp lý một số khoản không hợp lý, không có căn cứ, làm giảm lớn số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp NSNN; một số cơ chế chính sách chậm được sửa đổi và chưa sát thực tế, hiệu quả chính sách chưa cao…

Thẩm tra Báo cáo của KTNN, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách (TCNS) nhận định, trong bối cảnh tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương, ảnh hưởng lớn đến việc triển khai thực hiện nhiệm vụ năm 2021, song KTNN đã đạt được những kết quả tích cực; hoạt động kiểm toán tiếp tục được đổi mới, các cuộc kiểm toán kết thúc cơ bản thực hiện đúng mục tiêu, tiến độ đề ra. Tổng hợp sơ bộ kết quả kiểm toán đến 31/8/2021, đã phát hiện, kiến nghị xử lý nhiều sai phạm liên quan đến quản lý, sử dụng tài chính công, đã chuyển 5 vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan CSĐT; đề xuất kiến nghị sửa đổi 205 văn bản không phù hợp với quy định pháp luật hoặc chưa phù hợp với thực tiễn.

Tuy nhiên, Ủy ban TCNS cũng chỉ ra tỷ lệ thực hiện các kết luận, kiến nghị của KTNN năm 2021 thấp hơn so với các năm trước, đến ngày 31/8/2021 chỉ đạt 49,9% (năm 2020 đạt 55,9%; năm 2019 đạt 51,3%), trong đó việc thực hiện các kiến nghị liên quan đến sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ, thay thế văn bản các năm gần đây đạt tỷ lệ thấp. "Đề nghị KTNN bổ sung, làm rõ chi tiết danh mục các văn bản kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ, thay thế; bổ sung báo cáo việc kiểm tra, đôn đốc thực hiện các kết luận, kiến nghị còn tồn đọng từ những năm trước; làm rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan và cung cấp danh sách cụ thể các cơ quan, đơn vị không thực thiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị của KTNN qua từng năm", Chủ nhiệm Ủy ban TCNS Nguyễn Phú Cường nhấn mạnh.

Chú trọng kiểm toán việc phân bổ, sử dụng các nguồn lực phòng, chống COVID-19

Thảo luận tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đề cập tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán rất thấp, tính đến 31/8 chỉ đạt 49,9%, thấp nhất so với cùng kỳ các năm trước. "Điều đáng chú ý là 3 năm trở lại đây tỷ lệ này đều thấp, trong khi kết luận kiến nghị kiểm toán là kết quả của cuộc kiểm toán. Ủy ban TCNS cần ngồi lại với KTNN để có giải pháp, một trong những giải pháp là công khai những đơn vị không thực hiện kết luận của KTNN, báo cáo Quốc hội", bà đề nghị.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cũng băn khoăn số vụ việc chuyển cơ quan điều tra rất ít, có biểu hiện thiên về xử lý hành chính, nương nhẹ trong việc này, đề nghị KTNN làm rõ thêm tại sao sai phạm nhiều mà chuyển cơ quan điều tra lại ít? Đồng thời báo cáo cần đánh giá thêm trách nhiệm của KTNN trong việc thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng...

Nhất trí việc phải công khai địa chỉ các tổ chức, cá nhân không thực hiện kết luận kiểm toán hay ban hành các văn bản sai phạm, không đúng thẩm quyền, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng đề nghị làm rõ, trong 67 văn bản pháp luật phải hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung thì tỷ lệ phải hủy bỏ, thay thế như thế nào? Cho rằng, khối lượng công việc của KTNN còn lại rất nhiều, ông đề nghị bố trí kế hoạch kiểm toán đảm bảo trọng tâm, đặc biệt là các cuộc kiểm toán phục vụ các đoàn giám sát của Quốc hội và UBTVQH; quan tâm vấn đề tái cơ cấu các ngân hàng, tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42 của Quốc hội.

Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, năm 2021 chúng ta gặp rất nhiều khó khăn chung, nhất là kiểm toán hoạt động phải đi lại nhiều, đến các địa phương, đơn vị gặp tác động của dịch COVID-19; cùng với đó là việc thay đổi người đứng đầu... Trong điều kiện đó, KTNN đã có nhiều nỗ lực, cố gắng lớn, nhiều giải pháp linh hoạt, làm tốt chức năng, nhiệm vụ được giao, đó là vấn đề rất đáng biểu dương.

Góp ý vào báo cáo của KTNN, Chủ tịch Quốc hội đề nghị phải toàn diện hơn, có trọng tâm, trọng điểm, sắc sảo, thậm chí trách nhiệm và quyết liệt hơn. Đối với những vấn đề phát hiện trong quá trình kiểm toán, cần mạnh dạn chấn chỉnh bằng nhiều hình thức khác nhau, bám sát quy định pháp luật. Luật đã quy định quyền của kiểm toán và trách nhiệm của các đơn vị, nơi nào không chấp hành thì cần có giải pháp.

"Chúng tôi đề nghị công khai, minh bạch hoạt động kiểm toán, dường như gần đây hoạt động này chưa được như kỳ vọng. Công khai là vũ khí quan trọng của kiểm toán, một mặt là sức ép công luận rất lớn để siết chặt kỷ luật, kỷ cương về TCNS, việc thực hiện các kết luận kiến nghị kiểm toán; mặc khác, thông qua kết quả kiểm toán người dân và xã hội cũng trở lại giám sát hoạt động của kiểm toán", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Về kiểm toán ngân sách năm 2021, Chủ tịch Quốc hội đề nghị chú trọng việc huy động, phân bổ và sử dụng các nguồn lực cho phòng, chống dịch COVID-19. "Mục đích sử dụng như nào, huy động, phân bổ có hiệu quả không? Chúng ta là nước nghèo, chống dịch phải có hiệu quả song cũng phải chi phí thấp vì đây là cuộc kháng chiến trường kỳ chứ không phải ngày một, ngày hai", Chủ tịch Quốc hội lưu ý và khẳng định việc xem xét tập trung nguồn lực, nhân lực, vật lực, tài lực cho phòng, chống dịch là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, song phải sử dụng tiết kiệm, đúng mục tiêu. Đồng thời đề nghị KTNN cần xác định đó là một trong những mục tiêu kiểm toán trong năm nay.

Đối với kế hoạch kiểm toán năm 2022, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, trong mục tiêu kiểm toán cần lấy tăng cường củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô lên hàng đầu; đảm bảo kỷ luật, kỷ cương về TCNS, đảm bảo an toàn bền vững của nợ công, cơ cấu lại các tổ chức tín dụng và việc xử lý nợ xấu trong các tổ chức tín dụng. Đặc biệt, cần tập trung làm rõ tổng mức cơ cấu và chất lượng của tín dụng. Có hay không sử dụng tín dụng tiêu dùng cho mục đích đầu tư kinh doanh bất động sản, chứng khoán; làm rõ việc "nóng" lên của các thị trường này; vấn đề nợ xấu tăng lên của doanh nghiệp do ảnh hưởng của tình hình dịch COVID-19, nợ xấu trong cho vay BOT...