Thẳng thắn và trách nhiệm

Khép lại 3 ngày chất vấn, trả lời chất vấn, hàng loạt chủ điểm nóng đặt ra trước nghị trường và bình quân mỗi Bộ trưởng, trưởng ngành có một buổi để trả lời. Một trong những chủ điểm nóng trong 3 ngày chất vấn chính là phần hỏi và trả lời thuộc lĩnh vực phụ trách của Chánh án TAND tối cao Trương Hòa Bình và công tác điều tra, truy tố của cơ quan Công an, Viện kiểm sát. Thực sự, khi chưa vào chất vấn, giới báo chí chúng tôi cũng đã suy luận được điều này ngay khi nhìn vào số câu hỏi đại biểu gửi đến Chánh án. Trong rất nhiều vấn đề cần giải đáp thì vụ án ông Nguyễn Thanh Chấn ở Bắc Giang trở thành điểm nút đặt ra nhiều áp lực lên cơ quan tiến hành tố tụng, và người trả lời trực tiếp cho vấn đề này là Chánh án TAND tối cao, cùng với sự phát biểu bổ sung của Bộ trưởng Công an và Viện trưởng VKSND tối cao.

Cho dù sau phiên chất vấn, dư luận còn những ý kiến khác nhau, có sự hài lòng và lấn cấn nào đó, nhưng nhìn nhận người trả lời chất vấn trong bối cảnh như vậy để thấy sự thẳng thắn và bản lĩnh khi đăng đàn. Sau phần trả lời của Chánh án Trương Hòa Bình, tôi trò chuyện một đại biểu Quốc hội vốn là “cây chất vấn”.

Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Trương Hòa Bình trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội. Ảnh: TTXVN.

Đại biểu nói, vụ án đó đã xảy ra 10 năm, nhưng hiện nay mới được phát hiện và các cơ quan tiến hành tố tụng đang triển khai tích cực các quy trình theo luật định. Xét về thời gian thì rõ ràng vụ việc khi đó thuộc lĩnh vực phụ trách của người khác.

Thế nhưng, trả lời chất vấn trước Quốc hội, Chánh án Trương Hòa Bình thẳng thắn nhận trách nhiệm trước những sai sót đó của ngành để tập trung khắc phục. Điều này thể hiện bản lĩnh, trách nhiệm của người đứng đầu tòa án. Đặc biệt, nhìn về dài hạn, Chánh án chỉ ra các nhóm giải pháp, trong đó tập trung đào tạo cán bộ chuyên sâu. Theo đó, TAND tối cao đã tổ chức nhiều lớp đào tạo, đào tạo lại đội ngũ công chức toàn ngành để nâng cao năng lực, khuyến khích sự tự học, tự rèn luyện của mỗi cá nhân cán bộ. Cùng với đó là việc thường xuyên mở các cuộc hội thảo nhằm nâng cao kỹ năng xét xử, đào tạo cán bộ trong và ngoài nước. Việc luân chuyển cán bộ, qua đó phát hiện trình độ năng lực để đưa vào quy hoạch cán bộ nguồn; tổ chức thi tuyển mang tính cạnh tranh, xem xét đưa vào vị trí chức danh tư pháp và chức danh lãnh đạo… là những giải pháp mà ngành đang tiến hành.

Chánh án rất thẳng thắn khi nhìn nhận thực tế để chấn chỉnh: “Đối với những vụ án thực sự có sai thì chúng tôi quyết tâm sửa đến cùng nhưng những đơn đề nghị không còn căn cứ cũng phải có điểm dừng. Và, giải pháp trước mắt là nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ phục vụ nhân dân”. Đối với những chất vấn nói về hiện tượng tiêu cực trong bộ phận cán bộ tòa án, Chánh án nhìn thẳng vào thực tế này và thừa nhận, thời gian qua có một số cán bộ vi phạm pháp luật, họ đều đã bị xử lý theo quy định của pháp luật, nhưng đó chỉ là những “con sâu bỏ rầu nồi canh”. Nhìn toàn diện, khách quan, ngành Tòa án cũng đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, đạt và vượt nhiều chỉ tiêu mà Quốc hội đề ra.

Nói về điều này, đại biểu Nguyễn Thị Khá nhận xét, sự thẳng thắn của Bộ trưởng Công an Trần Đại Quang, Chánh án TAND tối cao Trương Hòa Bình, Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Hòa Bình tại diễn đàn Quốc hội về vấn đề án oan, sai đã cho thấy sự cầu thị và tinh thần trách nhiệm hết sức nghiêm túc của các cơ quan tư pháp. Đại biểu Trần Ngọc Vinh cũng tin tưởng, chính sự cầu thị, thẳng thắn đó tạo niềm tin trong đại biểu, cử tri để các cơ quan tiến hành tố tụng khắc phục những yếu điểm, xây dựng nền tư pháp vững mạnh hơn.

Trước Quốc hội, Bộ trưởng Trần Đại Quang khẳng định rõ, trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung và công tác điều tra xử lý các vụ án hình sự nói riêng, một nguyên tắc chỉ đạo quan trọng hàng đầu, xuyên suốt là không để lọt tội phạm, không để xảy ra oan sai nhưng nghiêm cấm việc mớm cung, ép cung, bức cung, nhục hình. Nếu vi phạm thì phải xử lý nghiêm minh. Trường hợp vi phạm nghiêm trọng phải xử lý theo pháp luật hình sự. Quan điểm, chủ trương nhất quán nêu trên được toàn lực lượng Công an luôn luôn quán triệt và thực hiện.

“Chúng tôi đã thường xuyên chỉ đạo kiểm tra phát hiện và khắc phục, xử lý kịp thời những biểu hiện sai sót, vi phạm. Chính vì thế những sai sót, vi phạm trong hoạt động điều tra đã giảm rõ rệt, tuy nhiên cá biệt vẫn còn xảy ra ở một số địa phương, thậm chí còn án oan sai gây bức xúc cho dư luận. Theo quy định của pháp luật, thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra và điều tra viên trực tiếp thụ lý vụ án là những người phải chịu trách nhiệm trực tiếp trước pháp luật nếu để xảy ra oan sai. Với trách nhiệm quản lý và tổ chức hoạt động điều tra của các cơ quan điều tra trong CAND, Bộ Công an có trách nhiệm về toàn bộ hoạt động của cơ quan điều tra, kể cả những sai sót trong hoạt động điều tra” - Bộ trưởng chỉ rõ.

Về vấn đề này, Chánh án Trương Hòa Bình thẳng thắn: “Việt Nam chúng ta cũng có thực tế là có thể để xảy ra oan sai như các nước trên thế giới. Để xảy ra oan sai là không thể chấp nhận được, nhưng dư luận cần quan tâm, xem xét, nghiên cứu những người có trách nhiệm để xem có xảy ra oan sai hay không” . Cùng với đó, Viện trưởng Nguyễn Hòa Bình cũng nghiêm túc nhìn nhận: Tình trạng chung về oan sai, ban ngành cũng đã có những biện pháp khắc phục, đã giảm rất đáng kể trong năm 2013. Tuy nhiên đáng tiếc là vẫn xảy ra với tỷ lệ nhỏ, Viện kiểm sát cũng có trách nhiệm...

Các đại biểu Quốc hội cho rằng, mỗi ngành, lĩnh vực đều có những ưu điểm, hạn chế riêng, trong tố tụng hình sự cũng vậy. Nhưng điều quan trọng là lãnh đạo các cơ quan Công an, Viện kiểm sát, Tòa án đã nhìn thẳng vào thực tế khách quan, đặc biệt là nghiêm khắc trước những tồn tại, việc để xảy ra oan, sai, từ đó với tinh thần rất cầu thị, đã cùng đưa ra các giải pháp thiết thực. Đại biểu Bùi Thị An cho rằng, qua phát biểu của Bộ trưởng Bộ Công an, Chánh án TAND tối cao và Viện trưởng VKSND tối cao cho thấy tinh thần trách nhiệm rất cao trong công tác chỉ đạo, điều hành và những giải pháp đưa ra, theo bà là có tính khả thi cao, nhất là thể hiện sự phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng.