Ngắm dàn cua thép T-54 của Việt Nam sau khi được "cải lão hoàn đồng"

Lữ đoàn Xe tăng 409 (Quân khu 1) là một trong nhưng đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng được trang bị loại xe tăng T-54B cải tiến. Loại xe tăng vốn ra đời cách đây gần 70 năm trước đã và vẫn đang đóng một vai trò quan trọng trong lực lượng Tăng-thiết giáp Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Những bản phác thảo đầu tiên của xe tăng T-54 đã ra đời trong giai đoạn cuối của Thế chiến II. Với học thuyết về sử dụng xe tăng của Liên Xô, cũng như các kinh nghiệm quý báu thu được trong Chiến tranh Vệ quốc, xe tăng T-54 được thiết kế để thay thế vai trò của chiếc tăng huyền thoại T-34. Kể từ khi nguyên mẫu đầu tiên được chế tạo vào năm 1946, T-54 và bản nâng cấp T-55 trở thành loại xe tăng được chế tạo nhiều nhất trong lịch sử với ít nhất 100.000 chiếc đã xuất xưởng.

So với các sản phẩm tương tự của Phương Tây, T-54/55 sở hữu một kích thước nhỏ hơn (chỉ 36 tấn so với 50 tấn của M-48) nhưng có độ tin cậy cao, ít phải bảo dưỡng. Đó cũng là một phần nguyên nhân, loại xe tăng này góp mặt trong rất nhiều cuộc chiến  suốt hàng chục năm sau khi ra đời. Ngay cả trong thế kỷ 21, T-54/55 vẫn in dấu xích tại rất nhiều chiến trường. Nhờ khả năng hoạt đồng bền bỉ dạng "nồi đồng cối đá" của loại xe tăng này khiến giới chuyên gia quân sự thế giới đã đặt cho biệt danh cho T-54/55 là “Xe tăng AK-47”.

T-54/55 cũng là loại xe tăng phổ biến nhất trong lực lượng Tăng thiết giáp của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Dưới sự điều khiển của các kíp lái Việt Nam, những "con cua thép" này đã tạo ra nhiều chiến công gắn liền với những trang sử hào hùng của đất nước trong thế kỷ 20. Đơn cử như chiếc T-54B mang số hiệu 843 (được công nhận là bảo vật quốc gia) của trưởng xe Bùi Quang Thuận - người cắm cờ trên Dinh Độc Lập vào trưa ngày 30/4/1975.

Để giúp những chú “cua thép” này tiếp tục lăn xích trong tương lai, Bộ Quốc phòng đã nghiên cứu phương án cải tiến nâng cấp xe tăng T-54/55 lên các phiên bản lần lượt là T-54M và T-54B cải tiến. So với xe nguyên bản, các bản nâng cấp có hệ thống điều khiển hoả lực hiện đại hơn do sử dụng công nghệ số. Hệ thống trinh sát và phát hiện mục tiêu hiện đại cũng được tích hợp vào xe giúp tổ lái có khả năng nắm bắt tình huống chiến trường tăng lên rõ rệt. Các thiết bị liên lạc cũng giúp xe sau cải tiến dễ dàng phối hợp chiến đấu với phương tiện khác. Xe cũng được tích hợp lớp giáp phản ứng nổ giúp tăng cường khả năng sống sót trước sự tấn công từ vũ khí chống tăng và xe tăng địch.

Vũ khí chính của xe tăng T-54B cải tiến vẫn là khẩu D10T cỡ nòng 100m tuy nhiên cơ số đạn tăng thêm 4 viên, nâng tổng cơ số đạn xe mang theo lên 38 viên. Xe tăng có thể khai hoả với tốc độ tối đa lên tới 7 phát/phút. Ngoài ra các kỹ sư Việt Nam cũng trang bị một lớp cách nhiệt cho khẩu pháo chính nhằm bảo vệ pháo khi bắn liên tục.

Vốn có thâm niên công tác 14 năm trong lực lượng Tăng thiết giáp, Đại uý Nguyễn Đức Tùng, Đại đội trưởng Đại đội 3, Tiểu đoàn 1 thuộc Lữ đoàn Xe tăng 409 chia sẻ về quá trình tiếp nhận và làm chủ xe tăng T-54/55 cải tiến từ đầu năm 2022: Ban đầu cán bộ, chiến sĩ cũng gặp những khó khăn nhất định khi làm quen với các thiết bị mới, tuy nhiên với nhiều nỗ lực và quyết tâm sau một thời gian ngắn, đơn vị đã làm chủ loại khí tài này. Đại uý Nguyễn Đức Tùng cho biết, đơn vị đã thực hiện thành công nhiều đợt diễn tập các cấp với xe tăng T-54B cải tiến.