“Chìa khóa” giúp ASEAN hóa giải những thách thức

Đại dịch COVID-19 cùng với sự cạnh tranh và căng thẳng ngày càng gia tăng giữa các siêu cường đã làm suy yếu trật tự và an ninh quốc tế, đồng thời cản trở những tiến bộ mà Liên hợp quốc (LHQ) mong muốn đạt được trong bối cảnh thời điểm kỷ niệm 77 năm thành lập đang đến gần.

Ở Đông Nam Á, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cũng đang đối mặt với những thách thức tương tự. Các đối thủ địa chính trị có những phân nhánh chiến lược sâu rộng đối với an ninh phi truyền thống và phi quy ước. Các mối đe dọa đối với an ninh khu vực bao gồm cuộc khủng hoảng chính trị ở Myanmar, căng thẳng trên Bán đảo Triều Tiên, chiến tranh ở Ukraine, biến đổi khí hậu, các loại tội phạm xuyên quốc gia và chủ nghĩa khủng bố.

Campuchia, với tư cách là Chủ tịch ASEAN năm 2022, đã đăng cai tổ chức Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 55 (AMM-55) và các cuộc họp liên quan thảo luận hiệu quả các mục tiêu của ASEAN trong năm 2022 cũng như các biện pháp thực tế và khả thi để thúc đẩy việc xây dựng Cộng đồng ASEAN, vai trò trung tâm và thống nhất của ASEAN và các quan hệ đối tác bên ngoài ASEAN. ASEAN xứng đáng được công nhận trong nỗ lực bảo vệ và thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, một cơ chế hiệu quả để tăng cường hợp tác quốc tế trong việc giải quyết các vấn đề khu vực và toàn cầu hiện nay.

Trong hơn nửa thế kỷ qua, ASEAN đã phát triển bao trùm tất cả các nước trong khu vực Đông Nam Á, ngoại trừ Timor-Leste. Tổ chức này đã khuyến khích hội nhập chính trị, kinh tế và xã hội giữa các thành viên và với các đối tác của khối, đồng thời xác định mình là một trong những tổ chức khu vực tích cực và mạnh mẽ nhất trên thế giới.

ASEAN là nền kinh tế lớn thứ 3 ở châu Á và lớn thứ 6 trên thế giới. Để đối phó với cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu do COVID-19 gây ra, ASEAN cam kết tăng cường thống nhất kinh tế bằng việc ký kết Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) vào năm 2020. Mức độ phát triển chủ nghĩa đa phương này hiếm khi đạt được ở các khu vực khác trong cùng thời kỳ. Đoàn kết khu vực cũng đã được thúc đẩy theo các sáng kiến và khuôn khổ do ASEAN dẫn dắt, chẳng hạn như Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AOIP) và Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025.

ASEAN được thành lập nhằm thúc đẩy hòa bình và hạnh phúc của người dân trong khu vực. Quá trình phát triển khu vực được dẫn dắt bởi các hiệp định và sự tôn trọng lẫn nhau về độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, bình đẳng và không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau. Hiến chương ASEAN đã hệ thống hóa các khái niệm này. Do tuân thủ các khái niệm và giá trị này, các quốc gia ASEAN không thể từ bỏ chủ nghĩa đa phương, bất kể các mối đe dọa là gì.

Trong 55 năm qua, ASEAN đã trở thành một diễn đàn khu vực lớn về đối thoại tham vấn, xây dựng và thúc đẩy lòng tin. Hiến chương ASEAN và Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) là quy tắc ứng xử chính điều chỉnh quan hệ giữa các quốc gia trong khu vực và là nền tảng để duy trì hòa bình và ổn định khu vực. ASEAN coi trọng hợp tác thông qua sự thống nhất, không đối đầu, tạo môi trường thuận lợi cho hợp tác lâu dài. ASEAN sẽ cùng nhau vượt qua những áp lực từ cạnh tranh địa chính trị của các cường quốc.

AMM-55 và các cuộc họp liên quan đã nhấn mạnh đặc tính của ASEAN như một gia đình liên kết gồm 10 quốc gia cùng nhau làm việc để đạt được các mục tiêu chung. ASEAN coi trọng sự thống nhất và đoàn kết trong việc giải quyết các thách thức khu vực và tăng cường đóng góp vào hòa bình, ổn định, an ninh cũng như tăng trưởng bao trùm của khu vực và toàn cầu.

ASEAN cũng là một nền tảng hợp tác giữa tổ chức này và các đối tác. ASEAN ưu tiên một môi trường trung lập, an toàn để đối thoại và xây dựng lòng tin, chứ không phải đối đầu. Tổ chức này tiếp cận các tranh chấp quốc tế một cách trung lập, không liên kết và hỗ trợ. ASEAN là một tổ chức hòa giải có uy tín và là “bạn của tất cả mọi người”.

Chủ nghĩa đa phương và ASEAN là nền tảng của hòa bình và an ninh, và là yếu tố quan trọng đối với các quốc gia nhỏ và các cường quốc bậc trung để cân bằng các mục tiêu quốc gia và toàn cầu. Tinh thần chiến lược “cùng thắng lợi” và mang tính tham vấn nhấn mạnh sự hợp tác và đoàn kết, xuất hiện từ AMM 55 và các cuộc họp liên quan, sẽ mang lại sự lạc quan cho một tương lai hòa bình và hợp tác.