Bi kịch của nạn nhân vụ cháy tòa nhà Nam Phi khiến 74 người chết

Guardian hôm nay (1/9) dẫn số liệu của nhà chức trách Nam Phi xác nhận, số người thiệt mạng trong vụ hỏa hoạn kinh hoàng thiêu trụi tòa nhà 5 tầng ở thành phố lớn nhất đất nước Johannesburg xảy ra hôm 31/8 đã tăng lên con số 74, trong đó 12 nạn nhân là các em nhỏ.

Lực lượng cứu hộ đã rà soát từng tầng của tòa nhà để tìm kiếm các nạn nhân, nhưng con số được dự báo là vẫn có thể tiếp tục tăng. Tại hiện trường, toàn bộ cửa kính của tòa nhà vỡ vụn, một phần do ảnh hưởng của ngọn lửa, một phần do những người mắc kẹt quyết định đập cửa để nhảy ra ngoài.

Theo truyền thông địa phương, hầu hết nạn nhân thiệt mạng là người di cư đến từ khắp các quốc gia trên lục địa châu Phi. Các nhân chứng tiết lộ, phần lớn những người sinh sống tại tòa nhà này đến từ Malawi, Zimbabwe, Tanzania hoặc người Nam Phi nghèo khó.

Các nhà điều tra xác định có tổng cộng khoảng 200 gia đình sinh sống bên trong tòa nhà khi đám cháy bùng lên. Phóng viên Miller của AlJazeera mô tả, tòa nhà có hàng chục phòng ở mỗi tầng với "khoảng 5 người sinh sống trong một phòng". "Nó quá đông đúc", Miller đánh giá.

Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Johannesburg cho hay, tòa nhà bị cháy thuộc sở hữu của thành phố và được một cơ quan địa phương thuê lại làm nơi trú ẩn cho những người phụ nữ là nạn nhân của bạo lực gia đình. "Khi hợp đồng thuê kết thúc, tòa nhà bị chiếm đoạt", cơ quan này thông tin.

AlJazeera, trong khi đó, dẫn lời lãnh đạo cơ quan quản lý cư trú tỉnh Gauteng (Johannesburg là thủ phủ của tỉnh Gauteng), ông Lebogang Isaac Maile, thừa nhận, một số nạn nhân của vụ hỏa hoạn đã thuê chỗ ở từ các băng nhóm tội phạm. Việc xác định danh tính các nạn nhân được cho là có thể rất khó khăn.

Vị quan chức thừa nhận, một loạt tòa nhà kiểu này "nằm trong tay các băng nhóm" cho thuê nhà để kiếm lợi bất chính. "Các băng nhóm săn lùng những người dễ bị tổn thương", ông nói, khẳng định, vụ hỏa hoạn phơi bày "vấn đề kinh niên của tỉnh Gauteng", nơi có 1,2 triệu người đang cần nơi sinh sống.

Tháng 10/2019, nhà chức trách Nam Phi từng đột kích tòa nhà và bắt 140 người nước ngoài. Bên cạnh đó, một nghi phạm cũng bị tạm giữ vì thu tiền thuê bất hợp pháp từ những người thuê tòa nhà.

Tuy nhiên, các quan chức Nam Phi ghi nhận không phải một vài mà là hàng trăm tòa nhà bị bỏ hoang tương tự ở Johannesburg, nơi các tổ chức tội phạm hoặc những "chủ nhân khu ổ chuột" chiếm giữ rồi cho thuê lại trái phép. Đối tượng thuê nhà phần đông là người nghèo, di cư trái phép.

Nhà chức trách địa phương chưa đưa ra nhận định nào về nguyên nhân vụ cháy. Do tòa nhà bị chiếm giữ trái phép nên các cư dân trong tòa nhà phải "câu" điện trái phép từ nơi khác, dẫn đến nhiều nguy cơ cháy nổ tiềm ẩn. Ngoài ra, do thường xuyên mất điện, người dân thường đốt lửa để sưởi ấm.

Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa đã gửi lời chia buồn tới gia đình các nạn nhân và cam kết tiến hành một cuộc điều tra để tìm người chịu trách nhiệm. "Cơ quan công tố và giới chức thành phố sẽ công bố (kết quả điều tra) vào thời điểm thích hợp", ông nêu rõ.

Trong chuyến thị sát hiện trường, ông Ramaphosa hối thúc các cơ quan chức năng giải quyết nguyên nhân gốc rễ của vụ hỏa hoạn. "Đó là lời cảnh tỉnh để chúng ta bắt đầu giải quyết tình trạng nhà ở trong nội thành", ông nhấn mạnh và đề nghị trấn áp tội phạm thu tiền trái phép từ các cư dân mắc kẹt tại những tòa nhà bị bỏ hoang.