Ba năm hậu "ly hôn", Anh-EU chật vật đạt thỏa thuận đột phá

Thoả thuận mới có tên “Khuôn khổ Windsor” được Thủ tướng Anh Rishi Sunak và Chủ tịch Uỷ ban châu Âu Ursula von der Leyen chính thức giới thiệu trong buổi họp báo chung chiều 27/2 tại thủ đô London.

“Tôi vui mừng thông báo rằng, chúng tôi hiện đã đạt được một bước đột phá mang tính quyết định. Đây là sự khởi đầu của một chương mới trong mối quan hệ của Anh với EU", Thủ tướng Anh nói trước báo chí.

Theo thỏa thuận vừa được ký kết, một “Làn xanh” sẽ được thiết lập dành riêng cho hàng hoá từ Vương quốc Anh được tự do vận chuyển đến Bắc Ireland mà không chịu sự kiểm soát từ hải quan EU, trong khi “Làn đỏ” sẽ dành cho các hàng hoá nhập vào thị trường EU.

Ngoài ra, các mặt hàng như thuốc men, thịt xay hay thú nuôi cũng được tự do vận chuyển qua đường biên giới trên biển Ireland. Nghị viện Anh cũng có thẩm quyền quyết định mức thuế giá trị gia tăng (VAT) tại Bắc Ireland.       

Thỏa thuận đánh dấu một điểm sáng mới của Thủ tướng Sunak chỉ 4 tháng sau khi ông nhậm chức, theo Reuters, với việc gỡ bỏ các bất đồng lớn nhất giữa các bên trong Nghị định thư trước đây về Bắc Ireland, liên quan đến việc kiểm soát hải quan đối với hàng hoá từ các vùng lãnh thổ khác của Vương quốc Anh chuyển đến Bắc Ireland.

Trên thực tế, vấn đề Bắc Ireland là một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất liên quan đến việc Anh rời EU vào năm 2020.

Nghị định thư về Ireland và Bắc Ireland là một phần quan trọng trong thỏa thuận Brexit, cho phép Bắc Ireland nằm trong thị trường hàng hóa chung của EU, tuân thủ quy định về hải quan, thuế giá trị gia tăng và các quy định của thị trường chung về hàng hóa, nhằm tránh một biên giới cứng trên đảo Ireland.

Một điểm đáng lưu ý khác trong thỏa thuận là "phanh Stormont", mà theo ông Sunak là sẽ cho phép Stormont - hội đồng khu vực - ngăn chặn bất kỳ "sự thay đổi nào đối với các quy tắc hàng hóa của EU có tác động đáng kể và lâu dài đến cuộc sống hàng ngày".

Điều này đồng nghĩa với việc cho phép Anh đình chỉ mọi điều luật mà EU áp dụng tại Bắc Ireland nếu như các đảng phái chính trị tại Bắc Ireland tại Nghị viện Stormont phản đối. Đây được xem là điều khoản mang tính thoả hiệp giữa Anh và EU bởi Toà Tư pháp châu Âu vẫn giữ được thẩm quyền phán xử cuối cùng trong các vụ việc tại Bắc Ireland liên quan đến thị trường đơn nhất châu Âu.

Để thoả thuận mới về Bắc Ireland được chính thức thông qua, chính phủ Anh vẫn cần phải vượt qua vòng bỏ phiếu tại Nghị viện Anh, dự kiến diễn ra vào tuần sau.