Al-Zawahiri, từ bác sĩ phẫu thuật trở thành thủ lĩnh al-Qaeda

Bạn thời trẻ của Bin Laden

Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 1/8 tuyên bố, trận không kích đã tiêu diệt al-Zawahiri là một chiến thắng trong cuộc chiến chống khủng bố 11 tháng sau khi các lực lượng nước này rút khỏi Afghanistan.

Nhiều người Mỹ sống sót sau vụ tấn công 11/9/2001 có thể không nhớ tên của al-Zawahiri, nhưng chắc chắn không ít người vẫn nhận ra được khuôn mặt của trùm khủng bố này: một người đàn ông đeo kính, hơi mỉm cười, luôn xuất hiện trong các bức ảnh bên cạnh bin Laden khi lên kế hoạch cho vụ tấn công khủng bố vào nước Mỹ.

Sinh năm 1951, trong một gia đình ở một vùng ngoại ô Cairo, Ai Cập, al-Zawahiri từng là bác sĩ phẫu thuật mắt khi còn trẻ. Al-Zawahiri từng đi nhiều nơi ở khu vực Trung Á và Trung Đông, chứng kiến tình hình do chiến tranh tại những nơi đi qua, gặp gỡ bin Laden khi cả hai còn trẻ.

Al-Zawahiri là một trong số hàng trăm chiến binh bị bắt và tra tấn trong nhà tù Ai Cập sau vụ ám sát Tổng thống Anwar Sadat năm 1981. Các chuyên gia cho rằng, đây là bước ngoặt khiến al-Zawahiri thêm bị cực đoan hóa. 7 năm sau, al-Zawahiri có mặt khi bin Laden thành lập al-Qaeda.

Al-Zawahiri đã hợp nhất nhóm chiến binh Ai Cập của riêng mình với al-Qaeda. Al-Zawahiri đem đến cho al-Qaeda những kinh nghiệm và kỹ năng tổ chức, được mài giũa từ thời kỳ hoạt động tại Ai Cập, trốn tránh tình báo Ai Cập, cho phép al-Qaeda tuyển mộ và sử dụng các chân rết khắp thế giới.

Sau nhiều năm âm thầm tập hợp những kẻ tấn công liều chết, chuẩn bị kinh phí và lên kế hoạch cho vụ tấn công ngày 11/9, al-Zawahiri cũng là người đảm bảo rằng al-Qaeda sẽ sống sót trong cuộc săn lùng toàn cầu. 

Bị tiêu diệt khi đang "hóng mát"

Trong quá trình lẩn trốn sau vụ tấn công ngày 11/9, al-Zawahiri đã tái tập hợp lực lượng al-Qaeda ở khu vực biên giới Afghanistan-Pakistan và là thủ lĩnh tối cao của các chi nhánh ở Iraq, châu Á, Yemen.

Với cương lĩnh nhắm vào kẻ thù bất kể gần xa, al-Qaeda sau ngày 11/9 đã tiếp tục thực hiện hàng loạt các vụ tấn công trong nhiều năm ở Bali, Mombasa, Riyadh, Jakarta, Istanbul, Madrid, London. Vụ khủng bố tại London vào năm 2005 khiến 52 người thiệt mạng là một trong những vụ tấn công tàn khốc cuối cùng của al-Qaeda ở phương Tây, khi các cuộc không kích bằng máy bay không người lái, các chiến dịch chống khủng bố và tên lửa do Mỹ và những ngước khác tiến hành tiêu diệt hàng loạt chiến binh có liên quan đến al-Qaeda và làm tan vỡ mạng lưới khủng bố này.

Liên quan đến quá trình tiêu diệt al-Zawahiri, các báo cáo của Mỹ cho biết, trùm khủng bố đã “hóng mát” ngoài ban công của một ngôi nhà ở Kabul, Afghanistan chiều 31/7. Đây có vẻ là thói quen của al-Zawahiri. Một máy bay không người lái của Mỹ đã bắn hai tên lửa Hellfire vào khu vực ngôi nhà mà trùm khủng bố trú ngụ và tiêu diệt tên này.