Tổ chức phiên toà trực tuyến - hình thức xét xử mới hiệu quả

Chiều 23/10, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình trình Quốc hội tờ trình dự thảo nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến. Theo đó, TAND Tối cao đề nghị Quốc hội thông qua nghị quyết nói trên theo trình tự, thủ tục rút gọn tại kỳ họp thứ hai này và nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2022.

Theo đó, Chánh án TAND Tối cao khẳng định, việc tổ chức phiên toà trực tuyến được triển khai thực hiện phù hợp với quan điểm chỉ đạo, chủ trương, định hướng của Đảng, phù hợp với xu hướng toàn cầu về ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động xét xử.

Do tình hình dịch bệnh có chiều hướng diễn biến phức tạp, một số tỉnh, thành phố phải áp dụng biện pháp cách ly toàn xã hội theo Chỉ thị 16 của Thủ tướng nên hoạt động xét xử cũng bị ảnh hưởng.

“Nhiều vụ án đến hạn nhưng không thể đưa ra xét xử theo quy định; một số vụ án bị kéo dài thời hạn giải quyết do đương sự, bị can, bị cáo đang cư trú hoặc bị tạm giam ở vùng có dịch nên không thể trực tiếp tham gia phiên tòa” – Chánh án TAND Tối cao cho biết; đồng thời đề nghị, để thích ứng với trạng thái bình thường mới, đòi hỏi chúng ta phải đổi mới phương thức quản trị quốc gia. Ứng dụng công nghệ thông tin phát triển xã hội số, kinh tế số là giải pháp sáng suốt hiện nay.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga tán thành với đề nghị của TAND Tối cao trình Quốc hội cho phép tòa án tổ chức phiên tòa trực tuyến; tán thành phạm vi tổ chức phiên tòa trực tuyến như tờ trình. “Xét xử trực tuyến là hình thức xét xử mới, chưa được các luật tố tụng hiện hành quy định, liên quan đến quyền con người, quyền công dân nên cần được tiến hành thận trọng, từng bước chắc chắn” – Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp nêu.

Ngoài ra, cơ quan thẩm tra cho rằng xét xử là hoạt động tố tụng; trình tự, thủ tục đã được quy định đầy đủ, chặt chẽ trong các luật tố tụng. Vì lý do áp dụng các biện pháp cấp bách trong điều kiện phòng chống dịch COVID-19, Quốc hội mới xem xét, quyết định theo thủ tục rút gọn về việc ban hành nghị quyết cho phép tòa án tổ chức phiên tòa trực tuyến.

“Về lâu dài, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến cần được quy định trong các luật tố tụng” - Ủy ban Tư pháp nêu quan điểm và đề nghị quy định thời hạn cụ thể để TAND Tối cao báo cáo Quốc hội về kết quả tổ chức phiên tòa trực tuyến sau một thời gian thực.

Trong phần thảo luận trực tuyến, các đại biểu Trần Thị Thu Phước (Kon Tum); Lý Tiết Hạnh (Bình Định); Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Giang)… đều nhất trí với việc cần tổ chức phiên toà trực tuyến.

Theo đại biểu Trần Thị Thu Phước, Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum, về lý thuyết tổ chức phiên tòa trực tuyến là hình thức xét xử trực tiếp với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin. Các yêu cầu khác của một phiên tòa vẫn theo quy định của pháp luật. “Theo kinh nghiệm của các nước, việc tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến là xu thế tất yếu. Hơn nữa, việc tổ chức phiên toà trực tuyến không trái với đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước cũng như phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam”, đại biểu Trần Thị Thu Phước nhấn mạnh.

Đại biểu Lý Tiết Hạnh cho rằng, cần giao các cấp toà thực hiện thí điểm đối với 1 số loại án, đánh giá, rút kinh nghiệm trước khi triển khai nhân rộng. “Thời gian vừa qua, có rất nhiều vụ án lớn được xét xử nghiêm minh nhưng có 1 số vụ án, vụ việc đã xảy ra rất lâu, các đại biểu Quốc hội, các diễn đàn Quốc hội, cử tri và nhân dân quan tâm nhưng đến nay vẫn chưa giải quyết như vụ phân bón giả Thuận Phong, vụ Hồ Duy Hải, Buôn lậu gỗ trắc ở Quảng Trị…đề nghị các cấp Toà án quan tâm xử lý” – đại biểu kiến nghị.

Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà,  Bắc Giang cho rằng, trong đợt COVID vừa qua, Bắc Giang đã tổ chức xét xử phiên toà trực tuyến, được người dân ủng hộ, sắp tới sẽ chuẩn bị xét xử phiên thứ 2.