Quảng Ngãi tổ chức tưởng niệm 160 năm Ngày Trương Định tuẫn tiết

Trình bày diễn văn tại Lễ tưởng niệm, ông Trần Hoàng Tuấn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Ngãi cho biết, Trương Định sinh năm 1820 tại làng Tư Cung, nay là xã Tịnh Khê, TP Quảng Ngãi. Năm 1844, Trương Định theo cha vào Nam, đến xứ Gò Công, tỉnh Tiền Giang lập nghiệp. Năm 1854, hưởng ứng chính sách khẩn hoang của triều đình nhà Nguyễn, ông đứng ra chiêu mộ dân nghèo, lập đồn điền khai hoang lập ấp ở Gia Thuận (huyện Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang ngày nay) sau đó được triều đình nhà Nguyễn phong chức Phó Quản cơ, rồi Quản cơ kiêm Chánh tổng huyện. Nhân dân địa phương trong vùng gọi ông là Quản Định.

Năm 1859, khi quân Pháp mở rộng xâm lược miền Nam, Trương Định mộ quân, lập căn cứ quân sự tại vùng đất Gò Công dựng cờ khởi nghĩa và giành được nhiều trận thắng quan trọng, khiến quân thù khiếp sợ. Đêm 3 rạng sáng 4/7/1860, nghĩa binh của Trương Định cùng lãnh binh Nguyễn Văn Sất đem 2.000 nghĩa binh đánh đồn Kiểng Phước. Nhờ tài đức, dũng cảm, gan dạ, tiên phong trong các trận đánh và lập nhiều chiến công, triều đình nhà Nguyễn đã phong cho ông giữ chức Phó Lãnh binh Gia Định.

Với tài thao lược, uy tín, sự tín nhiệm của nghĩa binh và nhân dân, cùng ý chí quyết tâm chống giặc, giữ đất, giữ làng, Trương Định đã xây dựng Gò Công thành trung tâm kháng chiến mạnh nhất, thúc đẩy các phong trào yêu nước trong khu vực và Nam Bộ phát triển mạnh mẽ.

Giữa lúc phong trào kháng chiến của nhân dân dâng cao, ngày 5/6/1862, triều đình Huế và Pháp ký Hiệp ước Nhâm Tuất, nhượng cho Pháp 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ và hạ lệnh ông bãi binh, phong chức Lãnh binh An Hà (An Giang), rồi điều ông ra Phú Yên.

Đứng trước giữa lợi ích cá nhân và niềm tin của nhân dân, Trương Định quyết ở lại, kề vai sát cánh cùng nghĩa quân chiến đấu chống giặc. Tháng 2/1863, nghĩa binh đắp đàn làm lễ bái tướng, suy tôn ông lên làm Bình Tây Đại nguyên soái, tự xưng danh Trung Thiên tướng quân.

Ngọn cờ Bình Tây Đại nguyên soái với khẩu hiệu của phong trào “Phan - Lâm mãi quốc, triều đình khí dân” tung bay khắp nơi, nhân dân tin tưởng đi theo, số lượng nghĩa quân tăng nhanh, phong trào đấu tranh chống Pháp ngày càng lớn mạnh.

Đêm 19/8 năm Giáp Tý 1864, nghĩa quân Trương Định bị đánh úp bất ngờ. Trong cuộc chiến đấu không cân sức, Trương Định bị trọng thương. Quyết không để rơi vào tay giặc, ông đã rút gươm tuẫn tiết vào rạng sáng 20/8/1864. Tuy chủ tướng bị hy sinh, nhưng cảm kích trước tấm lòng xả thân, sự hy sinh anh dũng của võ tướng ái quốc thương dân, phong trào đấu tranh của nhân dân Nam Kỳ bùng phát ngày càng mạnh mẽ. Con trai Trương Định là Trương Quyền tiếp nối chí cha, quyết tâm chống giặc, sau đó bị ám sát vào năm 1870.

Sau khi Trương Định mất, thi hài của ông được đưa về Gò Công để thị uy dân chúng. Bà Lê Thị Thưởng, chính thất của ông đã đưa bài vị về quê hương nơi sinh thành để thờ phụng. Ghi nhận công đức của anh hùng dân tộc Trương Định, năm 1874, triều đình cấp ruộng tuất để thờ Trương Định cùng 20 quan tiền và 2 phương gạo mỗi tháng để bà sinh sống. Khi bà Lê Thị Thưởng mất, để bảo vệ thi hài của bà, nhân dân trong làng đã an táng bà nhưng không dựng bia. Hiện nay, ngôi mộ của bà đã được xây dựng tại xã Tịnh Thiện, TP Quảng Ngãi.

Bình Tây Đại nguyên soái Trương Định hy sinh nhưng tên tuổi và sự nghiệp chống giặc, giữ nước của ông mãi mãi gắn chặt với mảnh đất Gò Công, là niềm tự hào của quê hương Tiền Giang, Quảng Ngãi và cả nước.

Sau khi Trương Định hy sinh, ghi nhớ công ơn to lớn đối với sự nghiệp nước nhà mà bại sản, vong thân, năm thứ 24 (1871), vua Tự Đức ban chiếu chỉ cho dựng đền ở sở tại (tức làng Tư Cung) để thờ tự. Trải qua thời gian và chiến tranh, đền thờ đã bị phá hủy hoàn toàn.

Để tưởng nhớ nhân cách, tài năng và công lao to lớn của Trương Định, nhân dân đã lập nhiều đền thờ, miếu thờ mang tên ông. Năm 2007, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã xây dựng Đền thờ Trương Định tại thôn Tư Cung, xã Tịnh Khê, TP Quảng Ngãi để làm nơi thờ tự, tưởng niệm, thăm viếng và giáo dục truyền thống yêu nước.