Đề nghị cơ chế giám sát độc lập và công khai quá trình xử lý tài sản tham nhũng
Nghị quyết thí điểm một số biện pháp xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình tố tụng hình sự nhằm góp phần nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, nhất là tội phạm về kinh tế, tham nhũng.
Sáng 9/11, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, tố tụng và xét xử một số vụ án hình sự. Qua thảo luận, đa số các đại biểu Quốc hội tán thành việc ban hành Nghị quyết thí điểm một số biện pháp xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình tố tụng hình sự nhằm góp phần nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, nhất là tội phạm về kinh tế, tham nhũng, bảo đảm tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân liên quan, cũng như giảm thiểu những tác động tiêu cực đến môi trường đầu tư, kinh doanh.
Các đại biểu góp ý nhiều nội dung trong việc xử lý vật chứng vụ án, tránh lãng phí tài sản và gây thiệt hại cho các bên. Bên cạnh đó, một số đại biểu cho rằng phạm vi điều chỉnh như tại dự thảo nghị quyết vẫn còn rất hạn hẹp (chỉ thí điểm xử lý vật chứng tài sản thu giữ bị tạm giữ kê biên phong tỏa trong một số vụ việc vụ án hình sự thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực chỉ đạo); đề nghị có thể mở rộng với các vụ án nghiêm trọng khác như áp dụng cho những vụ án thuộc diện Ban chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực chỉ đạo.
Bày tỏ tán thành việc ban hành nghị quyết, đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Thái Bình) nêu thực tế, có những vụ án lớn thông thường kéo dài hàng năm, có những tài sản trong quá trình điều tra truy tố xét xử thì lẽ ra phải xử lý hoặc xử lý sớm nhưng không xử lý được để đến khi tòa xét xử sẽ gây ra tình trạng lãng phí, tài sản này không được đưa vào sử dụng khai thác. Có những tài sản kể cả bị cáo, bị can, người bị hại vẫn muốn xử lý, thậm chí lúc đó bị cáo có muốn nộp tiền, nộp tài sản để khắc phục hậu quả để làm tình tiết giảm nhẹ cũng phải đến tòa án, lúc đó giá trị tài sản cũng không thể định giá đúng, hoặc tài sản đó có thể hỏng hóc, xuống cấp không thể sử dụng được.
Đại biểu lấy ví dụ vụ án tại Bệnh viện Bạch Mai, khi xảy ra, hệ thống trang thiết bị hiện đại cho phép phẫu thuật xâm lấn tối thiểu bị “phong tỏa”. “Cái máy không có tội tình gì và thực tế đây là hệ thống trang thiết bị hiện đại cho phép phẫu thuật xâm lấn tối thiểu, giảm thiểu ảnh hưởng đến các mô lành, có độ chính xác gấp 3 lần so với phẫu thuật bình thường, giảm tai biến và giúp người bệnh mau hồi phục, thực sự có giá trị điều trị rất tốt. Hệ thống máy để đấy và với thiết bị điện tử 1-2 năm không hoạt động là một sự lãng phí vô cùng lớn” – đại biểu nêu.
Cùng quan điểm, các đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Trà Vinh), Nguyễn Văn Quân (đoàn Hậu Giang)… nhấn mạnh yêu cầu có cơ chế giám sát độc lập và công khai quá trình xử lý tài sản; giải quyết tranh chấp, khiếu nại để đảm bảo quyền lợi, đảm bảo công bằng, bình đẳng cho tất cả các bên có liên quan. Đại biểu Nguyễn Hữu Chính (đoàn Hà Nội) đề xuất thêm, khi người bị buộc tội đã nộp đầy đủ tiền tương đương giá trị tài sản bị kê biên thì cần quy định họ có quyền lấy lại và định đoạt tài sản, chứ không chỉ được giao “bảo quản” tài sản của chính mình.
“Vả lại, khi đang bị tạm giam, tạm giữ thì việc bảo quản tài sản cũng bất khả thi” – đại biểu Nguyễn Hữu Chính nêu và lấy ví dụ từ vụ án liên quan Tập đoàn Tân Hoàng Minh, khi người bị buộc tội đã nộp đủ tiền để khắc phục hoàn toàn hậu quả thì có thể trả tiền ngay cho bị hại thay vì phải gửi vào kho bạc, gây thiệt hại vì tiền bị đóng băng không được đưa vào lưu thông, khiến những người có quyền và lợi ích chính đáng bức xúc. “Không nên dừng ở các vụ án tham nhũng, vốn rất ít so với thông thường, nếu chỉ thí điểm án tham nhũng thì không thay đổi được thực trạng vướng mắc hiện nay” – đại biểu Nguyễn Hữu Chính góp ý.
Cũng tìm giải pháp cho tài sản bị thu giữ, kê biên, phong toả…, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đề nghị cho phép chuyển nhượng, mua bán, thậm chí bán đấu giá những tài sản đủ điều kiện, đảm bảo hạn chế thấp nhất tình trạng hư hỏng, mất giá, vừa gây thiệt hại cho người có tài sản, vừa gây vướng mắc, khó khăn cho các cơ quan thi hành án (phải trông giữ, bảo quản…).