Vòm sắt - hệ thống đánh chặn tên lửa thành công hơn 90% của Israel?

Theo đơn vị trên, máy bay không người lái đã không thể xâm nhập vào không phận của Israel, đồng thời cho biết thêm rằng, tên lửa đánh chặn đã bắn hạ máy bay khi qua Dải Gaza. Chiếc máy bay không người lái "không gây ra mối đe dọa cho dân thường ở khu vực xung quanh Dải Gaza".

Vòm sắt là một hệ thống phòng thủ tên lửa di động của Israel được thiết kế để đánh chặn tên lửa và pháo tầm ngắn. Hệ thống có tầng thấp nhất trong cấu trúc phòng thủ tên lửa của Israel, nhằm chống lại các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người từ Lãnh thổ Palestine và Lebanon do nhóm Hồi giáo Hezbollah kiểm soát.

Hệ thống trên bao gồm ba thành phần chính: tên lửa đánh chặn Tamir và bệ phóng, Radar đa nhiệm ELM 2084 (MMR) và hệ thống điều khiển vũ khí và quản lý chiến đấu (BMC).

Khẩu đội điều hành Iron Dome bao gồm 3-4 bệ phóng, hệ thống quản lý việc chiến đấu và radar điều khiển hỏa lực. Mỗi bệ phóng có thể chứa tới 20 tên lửa đánh chặn Tamir. Tính đến năm 2012-2013, chi phí sản xuất một khẩu đội hoàn chỉnh là khoảng 100 triệu USD. Mỗi khẩu đội  điều hành Vòm sắt có thể bảo vệ một khu vực rộng tới 150 km2 trước tên lửa tầm ngắn, súng cối và đạn pháo. Để tiết kiệm tên lửa đánh chặn, hệ thống Iron Dome có thể phân biệt giữa tên lửa đe dọa khu vực dân cư và những tên lửa sẽ rơi vô hại trên địa hình trống trải.

Iron Dome có thể phát hiện và tấn công mục tiêu ở cự ly lên tới 70 km. Tên lửa đánh chặn Tamir của hệ thống dài 3 mét, đường kính 0,16 m và nặng 90 kg khi phóng. Thiết bị sử dụng một liên kết dữ liệu chỉ huy và thiết bị tìm kiếm radar chủ động tích hợp để dẫn đường và sử dụng đầu đạn nổ phân mảnh có sức công phá cao để tiêu diệt mục tiêu. Tên lửa đánh chặn Tamir ban đầu được ước tính chi phí sản xuất là 100.000 USD , nhưng các ước tính gần đây khẳng định chi phí  chỉ vào khoảng 40.000 đến 50.000 USD mỗi chiếc.

Radar ELM 2084 MMR phát hiện các mục tiêu đang đến và cung cấp hướng dẫn giữa hành trình cho tên lửa đánh chặn Tamir. Đó là mảng quét điện tử chủ động 3D (AESA) hoạt động ở tần số băng tần S. Theo nhà sản xuất radar, ELM 2084 có khả năng xác định mục tiêu “lên tới 1100 mục tiêu cho mục đích giám sát trên không.” ELM 2084 cũng đóng vai trò là radar điều khiển hỏa lực cho hệ thống phòng thủ tên lửa David’s Sling của Israel.

Israel bắt đầu phát triển Iron Dome vào năm 2007, hoàn thành các thử nghiệm cuối cùng vào năm 2010 và triển khai các đơn vị đầu tiên vào năm 2011. Theo báo cáo, Iron Dome đã đánh chặn hơn 1.500 mục tiêu từ năm 2011 đến tháng 4/2016.

Trong cuộc xung đột với Hamas vào tháng 11/2012, các quan chức Israel tuyên bố rằng Iron Dome đã chặn được 85% trong số 400 quả tên lửa được bắn từ Dải Gaza vốn được dự kiến nhằm mục tiêu vào các trung tâm dân cư hoặc chiến lược. Từ năm 2012 đến 2014, Israel đã thực hiện các bản cập nhật nhỏ cho hệ thống và khi bắt đầu xung đột giữa Israel và nhóm Hồi giáo ở Dải Gaza năm 2014, 9 khẩu đội đã 2 hai khẩu đội buộc phải đưa vào sử dụng sớm. Trước cuộc xung đột, chuyên gia ước tính rằng Hamas và nhóm Thánh chiến Hồi giáo Palestine đã dự trữ tới 10.000 tên lửa và đạn cối ở Dải Gaza để nhắm vào đối phương.

Trong suốt mùa hè 2014, 4.500 quả tên lửa và súng cối đã được phóng vào Israel. Khoảng 800 quả được xác định là đe dọa các trung tâm dân cư ở Israel và là mục tiêu để đánh chặn. Trong số này, 735 quả đã bị bắn hạ thành công, tỷ lệ đánh chặn thành công là 90%.

Israel ca ngợi hệ thống Iron Dome như một “người thay đổi cuộc chơi” đã cứu sống hàng trăm người dân. Ngược lại, trong Chiến tranh với Liban năm 2006, trước khi Iron Dome đi vào hoạt động, Hezbollah đã phóng 3.970 quả tên lửa vào Israel. Trong số này, 901 quả  được bắn vào các trung tâm dân cư và 44 người Israel thiệt mạng.

Kể từ khi có Vòm sắt bảo vệ, Israel đã tiếp tục cập nhật tích hợp phần mềm và phần cứng cho Iron Dome. Vào tháng 11/2017, Israel đã trình diễn thành công một biến thể hải quân của hệ thống có tên C-Dome, tiêu diệt nhiều mục tiêu trên không trong một cuộc thử nghiệm bắn đạn thật. Vào tháng 3/2021, Israel đã hoàn thành việc nâng cấp Iron Dome để hỗ trợ việc tham gia tấn công tên lửa và máy bay không người lái. Theo các quan chức, Israel đã xác minh những khả năng này trong các cuộc thử nghiệm bao gồm các loạt tên lửa và cũng như các cuộc tấn công đồng thời bằng máy bay không người lái.

Tính đến tháng 5/2021, Israel có 10 khẩu đội Iron Dome đang hoạt động và đánh chặn gần 1.000 quả tên lửa được phóng trong thời gian đầu giao tranh ở Dải Gaza.  Gần đoạn cuối cuộc xung đột giữa Israel-Palestine năm 2021, các nhóm chiến binh đã bắn hơn 4.000 quả tên lửa vào Israel, ước tính có khoảng 20-33% rơi vào lãnh thổ Israel. Trong cuộc khủng hoảng, các quan chức tuyên bố rằng Iron Dome đã chứng minh tỷ lệ bắn hạ 90% đối với các tên lửa được chọn để đánh chặn. Các phân tích khác khẳng định Iron Dome đã đánh chặn 1.428 tên lửa trong số 1.500 tên lửa tiếp cận các khu vực đông dân cư, đạt tỷ lệ thành công 95%.  Cuộc giao tranh cũng đánh dấu lần đầu tiên hệ thống này ngăn chặn, phá hủy được 5 máy bay không người lái đang lao tới, được phóng từ  Dải Gaza.

Mỹ và Israel đã duy trì quan hệ đối tác chiến lược ở Trung Đông trong nhiều thập kỷ. Là nền dân chủ thực sự duy nhất trong khu vực, Israel đóng một vai trò ổn định quan trọng, mặc dù quốc gia bị bao vây một phần bởi các nước láng giềng thù địch. Với tư cách là thượng nghị sĩ, Tổng thống Joe Biden lần đầu tiên đề cập đến lợi thế chiến lược mà Mỹ gặt hái được từ mối quan hệ đối tác chặt chẽ với Israel có quân đội nổi trội trong khu vực, khi ông tuyên bố: “Nếu không có Israel, Mỹ sẽ phải đưa quân ra ngoài và “phát minh” ra một Israel”.

Mối quan hệ Mỹ-Israel cũng cho phép Washington tiếp cận với các phương thức phòng thủ tiên tiến. Trên thực tế, Quân đội Hoa Kỳ đã mua hai hệ thống Iron Dome cho riêng mình.

Mặc dù ban đầu được phát triển ở Israel, nhưng Hoa Kỳ đã đóng góp viện trợ cho chương trình phát triển Iron Dome vào năm 2011. Vào tháng 3/2014, Israel đã ký một thỏa thuận hợp tác sản xuất với Hoa Kỳ, cho phép nước này sản xuất các thành phần hệ thống và tăng khả năng tiếp cận công nghệ của Iron Dome. Khoảng 75% các bộ phận của tên lửa đánh chặn Tamir được sản xuất tại Hoa Kỳ.

Tính đến năm 2016, khoảng 55% linh kiện của hệ thống được sản xuất tại Hoa Kỳ.  Vào tháng 8/2020, hai đơn vị Rafael và Raytheon đã thành lập một liên doanh để sản xuất toàn bộ tên lửa đánh chặn Iron Dome tại Hoa Kỳ. Sau cuộc xung đột ở Gaza năm 2014, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết phân bổ ngân sách bổ sung khẩn cấp (P.L. 113-145), cho phép bổ sung thêm 225 triệu USD cho việc mua sắm Iron Dome của Israel. Từ năm tài chính 2011 đến năm tài chính 2015, Hoa Kỳ đã cung cấp gần 1,3 tỷ đô la cho Israel để mua “các khẩu đội Iron Dome, thiết bị đánh chặn, chi phí đồng sản xuất và bảo trì chung”. Điều này bao gồm các khoản phân bổ 205 triệu USD trong năm 2011, 70 triệu USD trong năm 2012, 194 triệu USD trong năm 2013, 460 triệu USD trong năm 2014 và 351 triệu USD trong năm 2015.

Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng năm 2016 của Hoa Kỳ đã phân bổ “41.400.000 USD…cho Chính phủ Israel để mua radar cho hệ thống phòng thủ tên lửa tầm ngắn Iron Dome”. Sau cuộc khủng hoảng Israel-Palestine năm 2021, Quốc hội và chính quyền Biden đã cam kết bổ sung nguồn lực nước ngoài viện trợ để bổ sung các máy bay đánh chặn Tamir đã sử dụng trong cuộc giao tranh.

Theo yêu cầu của Quốc hội ban hành vào năm tài chính 2019, Quân đội Hoa Kỳ đã mua hai hệ thống Iron Dome như một giải pháp tạm thời cho chương trình Khả năng chống gián tiếp (IFPC) của mình. Theo IFPC, Lục quân Mỹ bắt buộc phải triển khai khả năng chống tên lửa hành trình trước năm tài khóa 2023. Đến tháng 11/2020, Lục quân Hoa Kỳ đã kích hoạt hai đơn vị để đánh giá hệ thống và vào tháng 1/2021, họ đã nhận khẩu đội Iron Dome thứ hai, được tích hợp trên xe tải bốn trục do Mỹ sản xuất.

Do Iron Dome không tương thích với Hệ thống chỉ huy chiến đấu phòng thủ tên lửa và phòng không tích hợp (IBCS) của Quân đội, phía Quân đội đã đề xuất sửa đổi hệ thống để tích hợp máy bay đánh chặn Tamir với radar tương thích với IBCS và các trạm chỉ huy di động. Mô hình được đề xuất này dự kiến sẽ giúp nỗ lực mua sắm IFPC cuối cùng của Quân đội.

Đầu năm 2022, Quốc hội Hoa Kỳ đã thông qua khoản tài trợ khẩn cấp trị giá 1 tỷ USD cho hệ thống Vòm sắt, điều này là cần thiết sau cuộc xung đột ở Gaza vào tháng 5/2021, nơi những kẻ quá khích ở Gaza đã bắn hơn 4.300 quả tên lửa vào Israel. Tuy nhiên, sự chấp thuận này được đưa ra sau nhiều tháng tranh cãi chính trị có nguy cơ làm suy yếu sự an toàn của Israel.

Trong cuộc xung đột vào tháng 8 năm ngoái giữa Israel và nhóm Thánh chiến Hồi giáo Palestine ở Dải Gaza, Iron Dome một lần nữa tỏ ra vô giá, đánh chặn 97% các quả tên lửa bắn về phía Israel. Bản ghi nhớ năm 2016 được ký bởi Tổng thống Barack Obama và được ủng hộ bởi đa số các nghị sĩ, đã cam kết viện trợ quân sự trị giá 38 tỷ USD trong 10 năm, bao gồm cam kết chưa từng có trị giá 5 tỷ USD cho hệ thống phòng thủ tên lửa đảm bảo với Israel rằng, họ có thể tin tưởng vào sự hỗ trợ ổn định của Mỹ trong bối cảnh căng thẳng khu vực gia tăng. Tương tự như vậy, điều này khuyến khích Israel mua thêm các công nghệ tiên tiến do Mỹ sản xuất để hỗ trợ việc làm cho người Mỹ.

Iron Dome là hệ thống không bao giờ được sử dụng để tấn công hoặc trả đũa và không gây ra mối đe dọa nào cho người Palestine.

Vòm sắt cũng cứu sống người Palestine. Việc trao cho Israel một lựa chọn khả thi để tự vệ sẽ chuyển trọng tâm của nước này từ chiến lược tấn công phủ đầu chống lại những kẻ khủng bố ẩn náu trong các khu vực dân cư đông đúc sang một hệ thống phòng thủ ngăn chặn mối nguy hiểm thực sự và hiện tại. Hệ thống cũng làm giảm nhu cầu hoạt động trên bộ trong và xung quanh các khu vực dân sự mà những kẻ khủng bố sử dụng để phóng tên lửa và đạn pháo vào dân thường Israel. Thông thường các hành vi phạm tội trên mặt đất dẫn đến tử vong nhiều hơn

Vì những lý do này, các nhà lập pháp Mỹ đã làm việc để bảo vệ lợi thế quân sự định tính (QME) của nhà nước Do Thái. Việc đảm bảo rằng Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) có năng lực vượt trội sẽ giúp giảm leo thang bạo lực khi Israel buộc phải tự vệ.

Mặc dù vậy, những quy trình ngân sách hàng năm tại Quốc hội khiến cho khó có thể dự đoán Israel có thể mong đợi bao nhiêu tiền tài trợ từ năm này sang năm khác. Bản ghi nhớ của Tổng thống Mỹ năm 2016 và được ủng hộ bởi đa số áp đảo của các nghị sĩ, đã chấm dứt sự không chắc chắn trên. Cam kết viện trợ quân sự trị giá 38 tỷ USD trong 10 năm, bao gồm cam kết chưa từng có trị giá 5 tỷ USD cho hệ thống phòng thủ tên lửa đảm bảo với Israel rằng, họ có thể tin tưởng vào sự hỗ trợ ổn định của Mỹ trong bối cảnh căng thẳng gia tăng. Tương tự như vậy, điều này khuyến khích Israel mua thêm các công nghệ tiên tiến do Mỹ sản xuất để hỗ trợ việc làm cho người Mỹ.