Sự trở lại ngoạn mục của ông Lula da Silva

“Một kỷ nguyên mới”

Các lãnh đạo, các nhà bình luận, quan sát thế giới đã nói thế khi đưa ra những lời bình luận về kết quả bầu cử Tổng thống Brazil. Ông Lula Da Silva đã hoàn tất hành trình trở lại quyền lực bằng cách đẹp nhất. Với 99,97% phiếu đã kiểm, ông giành được 50,9% phiếu (tương đương 59 triệu phiếu bầu), còn ông Bolsonaro được 49,1% (tương đương 57 triệu phiếu bầu). Khoảng cách 2 triệu phiếu bầu là rất lớn, rất khó cho ông Bolsonaro lật ngược thế cờ nếu ông làm thế như đã tuyên bố trước bầu cử.

Phát biểu trước báo giới hôm 30/10, ngay sau khi có kết quả kiểm phiếu, ông Lula Da Silva tuyên bố: “Chúng ta sẽ sống trong một kỷ nguyên mới của hòa bình, tình yêu và hy vọng. Tôi sẽ điều hành đất nước không chỉ vì những người đã bỏ phiếu cho tôi mà còn vì 215 triệu người Brazil. Chúng ta là một đất nước, một dân tộc - một quốc gia vĩ đại”.

Hàng loạt lãnh đạo các quốc gia trên thế giới đã gửi lời chúc mừng đến ông Lula Da Silva. Tổng thống Mỹ Joe Biden chúc mừng và công nhận kết quả bầu cử công bằng, minh bạch, mong muốn hướng đến sự hợp tác làm việc chung với tổng thống mới ở Brazil. Thủ tướng Canada Justin Trudeau cũng tuyên bố mong muốn hợp tác, cùng làm việc với ông Lula Da Silva “để tăng cường quan hệ đối tác giữa hai quốc gia của chúng ta, mang lại kết quả cho người dân 2 nước Canada và Brazil, đồng thời thúc đẩy các ưu tiên chung - như bảo vệ môi trường,...”. Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng như lãnh đạo hàng loạt quốc gia như Tây Ban Nha, Australia, Venezuela, Pháp, Argentina,... cũng gửi lời chúc mừng và hợp tác với tổng thống mới.

Trong khi đó, trái với dự đoán của giới quan sát cũng như tuyên bố cứng rắn trước đó của chính ông Bolsonaro, ông đã không có phản ứng gay gắt trước kết quả bầu cử, mà giữ im lặng trước câu hỏi của báo giới về việc ông có chấp nhận thất bại hay không và có chấp nhận chuyển giao quyền lực cho người chiến thắng hay không.

Những thách thức đang chờ

Sự phấn khích của chiến thắng rồi sẽ qua và trong khi nhiều người Brazil sẽ thức dậy với cảm giác nôn nao, tổng thống đắc cử Lula da Silva sẽ sớm phải đối mặt với những vấn đề người tiền nhiệm để lại. Ông sẽ chính thức lên nắm quyền vào ngày 1/1/2023 và sẽ chịu trách nhiệm xây dựng lại và thống nhất lại một quốc gia đã bị tàn phá, chia rẽ sâu sắc sau 4 năm với các chính sách của ông Bolsonaro.

Những thách thức là vô cùng lớn: 33 triệu người Brazil phải đối mặt với nạn đói nghiêm trọng và 100 triệu người sống trong cảnh nghèo đói, đây đều là những con số cao nhất trong nhiều năm.

Ông Lula Da Silva đã đề cập đến những vấn đề này và nhiều vấn đề khác trong bài phát biểu chiến thắng của mình. Ông nêu rõ ưu tiên hàng đầu của ông là vấn đề đã đồng hành cùng ông trong suốt sự nghiệp chính trị lâu dài của mình: Cải thiện cuộc sống của rất nhiều người nghèo ở Brazil.

“Chúng tôi không thể chấp nhận việc hàng triệu đàn ông, phụ nữ và trẻ em ở đất nước này không có đủ ăn. Nếu chúng tôi là nhà sản xuất lương thực, thực phẩm lớn thứ ba trên thế giới và nhà sản xuất protein động vật lớn nhất... thì chúng tôi có nhiệm vụ đảm bảo rằng mọi người Brazil đều có thể ăn sáng, trưa và tối mỗi ngày”.

Bài phát biểu là một phiên bản đầy cảm xúc của một bức thư ông đã gửi cho người dân Brazil vào tuần trước bầu cử, trong  đó ông phác thảo những ưu tiên của mình, bao gồm trả lương bình đẳng cho nam và nữ, xóa tất cả danh sách chờ đợi cho các cuộc phẫu thuật và khám sức khỏe, mọi trẻ sơ sinh dều được chăm sóc, dưỡng dục tốt. Ông Lula Da Silva tin rằng các cử tri sẽ tin tưởng ông có thể lặp lại những gì ông đã làm được từ 12 năm trước, khi ông rời quyền lực với tỷ lệ tán thành trên 80%. Giống như cam kết xóa bỏ nạn đói, ông lặp lại những lời cam kết tương tự như đã thực hiện trong giai đoạn từ năm 2003 đến năm 2011.

Ông hứa sẽ xây dựng nhiều nhà ở giá cả phải chăng hơn, đưa điện, nước đến những ngôi làng xa xôi, hẻo lánh. Các dự án cơ sở hạ tầng lớn như giao thông công cộng, năng lượng và nước sạch cũng sẽ được quản lý như trước đây, với sự tài trợ của các ngân hàng nhà nước. Cải cách thuế và tăng lương tối thiểu.

Trong một cuộc cải tổ của chương trình xóa đói giảm nghèo Bolsa Familia được quốc tế hoan nghênh, các gia đình nghèo nhất sẽ nhận được 600 reais (110 USD)/ tháng và trẻ em dưới 6 tuổi sẽ nhận được thêm 150 reais (30 USD), được đến trường và tiêm chủng đầy đủ.

Vấn đề phá rừng Amazon sẽ là một trong những ưu tiên lớn nhất của ông Lula Da Silva. Rừng Amazon đã bị tàn phá kể từ khi Bolsonaro lên nắm quyền. Ông Lula Da Silva sẽ chặn đứng các chính sách phát triển bằng mọi giá của ông Bolsonaro. Ông hứa sẽ “đặt mục tiêu không để phá rừng”, cho rằng chính phủ của ông có thể giảm nạn phá rừng tới 83% như đã từng làm trong giai đoạn 2003 đến năm 2014.

Tuy nhiên, ông Lula Da Silva sẽ đối mặt không ít khó khăn khi triển khai các chính sách đầy tham vọng nêu trên. Ông Bolsonaro thất bại nhưng đảng của ông và các đồng minh của ông vẫn chiếm đa số trong quốc hội. Vì thế ông Lula Da Silva chắc chắn sẽ cần thêm một chiến thắng nữa - đó là chiến thắng trong kỳ bầu cử quốc hội để xóa bỏ mọi rào cản chính trị.