Bầu cử sớm ở Canada: Thử thách lớn của ông Trudeau

Nửa chặng đường tranh cử, đảng đối lập Bảo thủ (Conservative) và ứng cử viên Erin OToole, người cạnh tranh ghế Thủ tướng với ông Trudeau, đã bất ngờ vươn lên thu hẹp đáng kể khoảng cách với đảng Liberal của Thủ tướng Trudeau, đưa cuộc đua vào thế bám đuổi quyết liệt. Hiện tại, đảng Conservative đang trở lại mức ủng hộ cao của cử tri như vào năm 2019, khi họ chịu thất bại chung cuộc trước đảng Liberal nhưng thắng đa số phiếu phổ thông, từ đó khiến ông Trudeau phải chấp nhận thành lập chính phủ thiểu số.

Những câu hỏi được đặt ra: Có bao nhiêu phần trăm cử tri đón nhận các chủ trương tranh cử của ông OToole và bao nhiêu phần trăm người dân ủng hộ ông do không hài lòng với ông Trudeau? Và câu hỏi lớn nhất đối với đảng Conservative lúc này là liệu ông OToole có tận dụng được đà thăng tiến hiện nay để “làm nên chuyện” trước ông Trudeau trong ngày bầu cử 20-9 sắp tới?

Giới phân tích, ngay cả những người thuộc đảng Conservative cũng không cho rằng ông OToole thật sự tỏa sáng để vượt qua ông Trudeau trong cuộc bầu cử lần này. Ian Brodie, cựu Chánh Văn phòng Thủ tướng Stephen Harper (thuộc đảng Conservative) cho rằng trong khi Thủ tướng Trudeau chủ động từ đầu cho chiến dịch tranh cử của mình thì ông OToole xuất phát một cách đơn giản, không gây chú ý gì trong dư luận.

Ông OToole là một cựu bộ trưởng dưới thời Thủ tướng Stephen Harper, từng vài lần thất bại trong việc tranh giành chiếc ghế lãnh đạo đảng Conservative và chỉ lên nắm quyền lãnh đạo đảng này cách đây đúng một năm. So với phong cách vận đông mạnh mẽ của đương kim Thủ tướng Trudeau là phong cách tiếp cận thận trọng, chậm rãi, phản ánh suy nghĩ sâu sắc của ông OToole về các vấn đề xã hội đang được dư luận Canada quan tâm nhiều, như bảo vệ môi trường, giảm thiểu khí nhà kính, vấn đề quyền lợi của giới đồng tính và chuyển giới,... Cách tiếp cận này tạo ấn tượng tốt với cử tri, khiến họ tin tưởng rằng ông thật lòng theo đuổi các cam kết tranh cử.

Nhược điểm lớn nhất của ông OToole là tên tuổi của ông trong cử tri quá “lép vế” so với ông Trudeau. Nhiều người trong đảng Conservative thừa nhận rằng sau nhiều ngày vận động theo kiểu “gõ cửa từng nhà”, họ nhận thấy cử tri không mấy ấn tượng với ông OToole. Họ không xem ông như một nhà lãnh đạo tương lai có sức hút mạnh như ông Trudeau. Một bộ phận cử tri thậm chí còn không biết ông OToole là ai.

Ngược lại, thử thách lớn nhất của Thủ tướng Trudeau và đảng Liberal của ông chính là làm sao giải thích cho cử tri hiểu và thuyết phục họ về lý do tổ chức cuộc bầu cử vào lúc này. Giữa tháng 8-2021, Thủ tướng Trudeau tuyên bố tổ chức bầu cử trước thời hạn, sớm gần 2 năm. Khi đó, ông đã nói rằng, “người dân Canada cần chọn lựa cách chúng ta kết thúc cuộc chiến chống COVID-19”. Câu nói đó được giới phân tích chính trị hàng đầu Canada nhiệt tình ủng hộ.

Người dân Canada đang hài lòng với hướng đi của đất nước trong cuộc chiến chống COVID-19, vì vậy đã sẵn sàng ủng hộ đảng Liberal và Thủ tướng Trudeau. Mặc dù chiến dịch tiêm vaccine COVID-19 khởi đầu có vẻ chậm chạp nhưng sau đó nhiều người Canada đã được tiêm chủng một cách nhanh chóng và người dân cả nước được tận hưởng một mùa hè vui vẻ khi các biện pháp cách ly, phong tỏa được nới lỏng.

Cú hích đầu tiên đó giúp Thủ tướng Trudeau và đảng Liberal của ông giành ưu thế áp đảo trước các đối thủ ngay từ khai cuộc, hoàn toàn làm chủ cuộc chơi và hướng đến một chiến thắng đầy thuyết phục lần thứ ba.

Jenni Byrne, một nhà bình luận chính trị và cựu quản lý chiến dịch của đảng Bảo thủ (Conservative), cho biết: “3 tuần trước, có cảm giác như ai cũng cho rằng đây sẽ lại là một bước đi nhẹ nhàng cho đảng Liberal”.

Tuy nhiên, bước vào tháng 9, mọi chuyện có vẻ thay đổi. Truyền thông bắt đầu xuất hiện những câu chuyện về thái độ hoài nghi của người Canada đối với cuộc bầu cử, chẳng hạn như “tại sao lại cần một cuộc bầu cử thế này nhỉ?”. Giáo sư chính trị học Alex Marland tại Đại học Memorial phân tích: “Thủ tướng Trudeau có thể kiểm soát thời gian cuộc bầu cử nhưng ông ấy lại không đưa ra được lời giải thích thỏa đáng về lý do tại sao người dân cần phải đi bỏ phiếu, từ đó khiến cử tri không hài lòng”. Sự “không hài lòng” đó đã thể hiện trong các cuộc khảo sát của các hệ thống thăm dò dư luận quốc gia, với kết quả là đảng Liberal đã bị mất dần ưu thế và đang ở thế so kè với đảng đối lập Conservative.

Nhà phân tích Jenni Byrne nói thêm: “Đôi khi vị đương kim thủ tướng không đánh giá chính xác về việc cử tri đang mong muốn thay đổi. Và sau 6 năm Trudeau nắm quyền, tình cảm người Canada dành cho ông đã không còn như thuở ban đầu”. Ông Trudeau và đảng Liberal của ông đã giành 2 chiến thắng vào năm 2015 và 2019, chủ yếu là nhờ vào sức hút cá nhân của ông. Nhưng, hiện nay, tỉ lệ ủng hộ dành cho cá nhân Thủ tướng Trudeau đã giảm đáng kể, trong đó có cả những người từng ủng hộ ông nhiệt tình nay đã không còn ủng hộ ông nữa, đặc biệt là nữ giới.

Nhận thấy nguy cơ lớn từ phía đối thủ, ông Trudeau và đảng Liberal ráo riết tung đòn phản công trực diện nhằm hạ thấp đối thủ, lấy lại sự tin tưởng của cử tri. Những vấn đề quá khứ của cá nhân ông OToole, đặc biệt là một số thiếu sót, thiếu quyết liệt trong các chính sách xã hội đưa ra tranh cử của ông OToole và đảng Conservative được ông Trudeau và đảng Liberal khai thác triệt để, tấn công quyết liệt.

Giới phân tích cho rằng, nếu muốn “làm nên chuyện” trước ông Trudeau vào ngày bầu cử 20-9 tới, bản thân ông OToole phải duy trì thật tốt giọng điệu lạc quan và giữ vững lập trường trong các chính sách đưa ra tranh cử trước các đòn tấn công trực diện của ông Trudeau. Phần còn lại sẽ phụ thuộc vào quyết định của cử tri. Khảo sát của các hãng thăm dò dư luận cho thấy có đến 48% cử tri muốn thay đổi chính phủ và gần 40% cử tri nói rằng họ có thể “đổi ý” vào phút chót.