Bầu cử Mỹ giữa nhiệm kỳ: Cuộc đua sắp ngã ngũ

Ông Joe Biden thoát... hiểm

Ngày 10-11, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã hân hoan “một ngày tốt lành” cho nền dân chủ sau khi đảng Dân chủ bất chấp lịch sử và làm tốt hơn kỳ vọng trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của Mỹ. Quyền kiểm soát Quốc hội đang trong tình thế khó phân định.

Kết quả kiểm phiếu hơn 80% đến ngày 10-11 cho thấy tình hình ở Thượng viện đang khá cân bằng giữa 2 đảng, với mỗi bên giành 48 ghế, còn 4 ghế chưa có kết quả cụ thể. Với việc kiểm phiếu vẫn đang diễn ra, đảng Dân chủ hy vọng vào việc nắm giữ Thượng viện, mặc dù kết quả của các cuộc đua chặt chẽ ở Arizona và Nevada vẫn chưa chắc chắn vào tối 9-11 và cuộc đua quan trọng khác ở Georgia sẽ dẫn đến một cuộc bỏ phiếu chung kết. Đảng Dân chủ cần giành được 2 trong số những ghế đó để duy trì quyền kiểm soát Thượng viện.

Trong khi đó ở Hạ viện, đảng Cộng hòa tuy giành một số ghế từ đảng Dân chủ, nhưng chỉ có thể giúp đảng này chiếm ưu thế hơn đảng Dân chủ trong khi cuộc kiểm phiếu còn diễn ra. Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy sự bất mãn rộng rãi đối với ông Biden và nền kinh tế. Các điều kiện dường như đã chín muồi cho cái gọi là “sóng thần đỏ” của đảng Cộng hòa, có thể nhấn chìm chương trình nghị sự lập pháp của tổng thống. Tuy nhiên, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, người ủng hộ ông Trump, đã phải thừa nhận rằng “chắc chắn sẽ không có “sóng thần đỏ” xảy ra cho dù đảng Cộng hòa giành chiến thắng sau cùng”.

Đó là một điều bất ngờ làm thay đổi suy nghĩ thông thường ở Washington DC. Như đã thành thông lệ trong vài thập niên gần đây, trong nhiệm kỳ đầu tiên đảng của tổng thống đương nhiệm thường thất bại nặng nề trong bầu cử giữa nhiệm kỳ và đây được xem như “quy luật tự nhiên” của chính trị đảng phái Mỹ. Ông Barack Obama mất 63 ghế Hạ viện vào năm 2010, ông Bill Clinton mất 52 ghế vào năm 1994. Ông Trump cũng mất 40 ghế vào năm 2018. Tuy nhiên, trong kỳ bầu cử lần này, tổn thất của đảng Dân chủ được xem là ít hơn rất nhiều, ngay cả vào thời điểm kinh tế khó khăn và xếp hạng thăm dò dành cho đảng Dân chủ thấp. Tính đến ngày 10-11, đảng Cộng hòa chỉ lấy đi của đảng Dân chủ 16 ghế Hạ viện.

Cuộc đua sát nút

Vậy, làm cách nào ông Biden có thể chống lại xu hướng lịch sử đó? Câu trả lời một phần nằm ở ông Trump.

Đương kim Tổng thống Joe Biden có vẻ như đã sẵn sàng cho màn trình diễn xuất sắc nhất trong một kỳ bầu cử giữa kỳ của đảng của tổng thống đương nhiệm kể từ thời ông George W Bush vào năm 2002. Có lẽ người thua cuộc lớn nhất trong đêm là người tiền nhiệm Donald Trump, khi nhiều ứng cử viên được lựa chọn cẩn thận của ông đã thất bại, đặt ra nghi ngờ mới về tương lai chính trị của ông.

Kết quả của các cuộc đua vào Thượng viện đang tranh chấp gay gắt nhất đã khiến nhiều đảng viên Cộng hòa cảm thấy đau tim. Ông Biden đã vận động mạnh mẽ ở bang Pennsylvania, nơi ông sinh ra, và được tưởng thưởng khi John Fetterman đánh bại ứng viên Mehmet Oz, một bác sĩ nổi tiếng được ông Trump ủng hộ. Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Mark Kelly duy trì vị trí dẫn đầu so với ứng viên thách đấu Blake Masters của đảng Cộng hòa ở bang Arizona, mặc dù đồng nghiệp của Kelly từ Nevada, Catherine Cortez Masto, đã bị tụt lại phía sau. Nhưng, hàng trăm nghìn lá phiếu vẫn chưa được kiểm đếm trong các cuộc đua đó và các quan chức bầu cử cảnh báo có thể mất nhiều ngày để xác định người chiến thắng.

Tại bang Georgia, Thượng nghị sĩ Raphael Warnock, một mục sư và người thách thức đảng Cộng hòa Herschel Walker, một cựu ngôi sao bóng đá người Mỹ. Cuộc đua vào Thượng viện bang Alaska cũng hết sức so kè, nhưng hai ứng cử viên hàng đầu đều là người của đảng Cộng hòa.

Điểm lại những cuộc đua trong đó ứng cử viên đảng Cộng hòa không thể thắng nổi người của đảng Dân chủ để thấy rằng ảnh hưởng của ông Trump trong các cuộc đua là khá rõ nét. Một nhà bình luận của đảng Cộng hòa đã thể hiện sự thất vọng khi không thể thấy “sóng thần đỏ” của đảng mình nhấn chìm Nhà Trắng. Người ta nhìn thấy một mẫu số chung cho các thất bại của đảng Cộng hòa: Đó đều là  những người được ông Trump ủng hộ, vận động hậu thuẫn và một số trong số họ đã từng tham gia vào sự cố ngày 6/1/2021.

Cựu Tổng thống Trump muốn cuộc bầu cử này là tất cả thuộc về ông. Các cuộc tập hợp cử tri của ông trên danh nghĩa được tổ chức để tăng cường sự ủng hộ cho các ứng cử viên đảng Cộng hòa ở bất kỳ bang nào mà ông đặt chân đến, nhưng thực chất là để đánh bóng tên tuổi của ông nhằm chuẩn bị cho cuộc đua vào Nhà Trắng vào năm 2024. Chẳng hạn, tại một sự kiện ngoài trời ở Latrobe, bang Pennsylvania vào tối 5/11, ông chỉ nói thoáng qua về những người đang tranh cử thống đốc hoặc thượng nghị sĩ và dành phần lớn bài phát biểu kéo dài 2 giờ của mình để xoa dịu quá khứ - nhấn mạnh, chống lại tất cả các bằng chứng, rằng cuộc bầu cử năm 2020 đã bị đánh cắp - hoặc ám chỉ về một tương lai huy hoàng, nói lên triển vọng của ông trong việc tái tranh cử tổng thống vào năm 2024.

Ông Trump dường như đã chuẩn bị sẵn tư thế để tuyên bố công lao to lớn của bản thân một khi đảng Cộng hòa giành được chiến thắng vang dội trước đảng Dân chủ. Ông mong đợi một cuộc tiếp quản quyết định của đảng Cộng hòa đối với Hạ viện, để từ đó hủy bỏ cuộc điều tra do đảng Dân chủ chủ trì về nỗ lực nổi dậy ngày 6/1/2021, thay vào đó ông sẽ mở các cuộc điều tra vào các vấn đề của gia đình ông Biden.

Nhưng, thiếu vắng một cơn “sóng thần đỏ” và nguy cơ không kiểm soát được Thượng viện đang làm cho những dự định của ông Trump trở nên khó thực hiện hơn.