Argentina: Sự cuồng tín của “kẻ ngoại đạo” cực hữu

Javier Milei tự nhận mình là cựu huấn luyện viên tình dục, một nhà tư bản vô chính phủ, một “kẻ ngoại đạo” và hiện đang dẫn đầu trong cuộc bầu cử tổng thống sắp tới của Argentina. Ông ghét cay ghét đắng người đồng hương của ông, Giáo hoàng Francis, 86 tuổi, người được tôn vinh là nhà vô địch về người nghèo, liên tục chế nhạo và xúc phạm ngài vì đã thúc đẩy học thuyết “công bằng xã hội” để hỗ trợ những người có hoàn cảnh khó khăn.

Ông Milei là một ẩn số chính trị cho đến năm 2020. Ông là ứng cử viên duy nhất trong cuộc bầu cử ngày 22/10/2023 mà không có kinh nghiệm chính trị trước năm 2021. Năm nay 52 tuổi, ông Milei cũng chỉ mới bước lên vũ đài chính trị quốc gia khoảng vài năm trở lại đây, nhưng cũng từng ấy thời gian gây ra những cuộc trnah cãi chính trị. Ông đã cam kết tiến hành một “cuộc chiến văn hóa” để biến Argentina thành thiên đường của chủ nghĩa tự do, lấy hiệu quả làm ăn của tư bản thay thế trợ cấp xã hội, thuế được giảm xuống mức tối thiểu và những cá nhân thiếu tiền mặt được phép bán nội tạng của mình trên thị trường chợ đen.

Từ Rome, đức Giáo hoàng Francis đã bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về sự gia tăng của những chính sách nhẫn tâm như vậy ở quê hương ngài. “Cực hữu luôn tự tái thiết, đó là chiến thắng của sự ích kỷ trước chủ nghĩa cộng đồng” - ngài nói trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình vào tháng 3 khi được hỏi về cuộc bầu cử sắp tới ở Argentina.

Trong bài phát biểu giành chiến thắng đầy máu lửa sau cuộc bầu cử sơ bộ mở rộng của Argentina vào ngày 13/8, ông Milei với mái tóc bù xù đã hứa sẽ chấm dứt các phúc lợi của chính phủ vì chúng “dựa trên sự tàn bạo nói rằng ở đâu có nhu cầu, quyền sẽ được sinh ra, mức tối đa của nó, biểu hiện sai lầm đó gọi là công bằng xã hội”.

Juan Grabois, một người theo chủ nghĩa Peronist cấp tiến có mối liên hệ chặt chẽ với Giáo hoàng và là người đã mất chức ứng cử viên theo chủ nghĩa Peronist vào tay Bộ trưởng Kinh tế hiện tại Sergio Massa, gọi Milei là “nhà tiên tri giả” nhưng cho rằng sự nổi lên của ông là do cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng của Argentina.

Ông Grabois nói với tờ The Observer: “Với lạm phát trên 115% cộng với sức mua của người lao động phi chính thức giảm 25% trong 7 năm qua, các cử tri sẽ phải có đủ sự trưởng thành về chính trị để bỏ phiếu lại cho những người đã thất bại hoàn toàn”.

Các cử tri không hài lòng với cả đảng cánh hữu Together for Change (Cùng nhau vì thay đổi) và những người theo chủ nghĩa Peronist đương nhiệm đã lũ lượt bỏ sang ủng hộ người mới Milei. “Âm nhạc của người thổi sáo nghe thật ngọt ngào đối với những người đã mất hết hy vọng. Nhưng, chẳng ích gì khi đổ lỗi cho cử tri hay chính người thổi sáo, chúng ta phải giải quyết những sai lầm của những người trong chúng ta, những người có quan niệm chính trị nhân văn” - ông Grabois nói.

Chủ nghĩa nhân văn không phải là một thuật ngữ có thể áp dụng cho thuyết kinh tế học của ông Milei. Ngoài việc hợp pháp hóa việc bán nội tạng cơ thể, chương trình nghị sự gai góc của ông còn đề xuất “kích động” Ngân hàng Trung ương, bãi bỏ hệ thống giáo dục công miễn phí của Argentina và giải tán các dịch vụ y tế công miễn phí. Ông Milei cũng đang can đảm nói rằng ông sẽ khôi phục lệnh cấm phá thai, được hợp pháp hóa vào năm 2020, đóng cửa Bộ Phụ nữ, Giới tính và Đa dạng hóa, cũng như các bộ khoa học, y tế, giáo dục, lao động và các công trình công cộng và sẽ hợp pháp hóa việc bán súng.

Bất chấp sự kết hợp mạnh mẽ này, ông Milei được nhiều người coi là vị tổng thống không thể tranh cãi, có sức hấp dẫn đặc biệt đối với những nam thanh niên có hoàn cảnh khó khăn. Ông đã giành được 30% phiếu bầu trong cuộc bầu cử sơ bộ hồi đầu tháng này so với 28% dành cho Patricia Bullrich của đảng United for Change và 27% dành cho ứng cử viên Peronist Massa. Sự trỗi dậy của ông Milei không có gì đáng ngạc nhiên. Là nhà kinh tế học lâu năm của tỷ phú người Argentina Eduardo Eurnekian, ông đã trở thành ngôi sao truyền hình cách đây 5 năm với tư cách là một nhà kinh tế học có mái tóc hoang dã và huấn luyện viên tình dục Mật Tông, người đã khoe khoang trên truyền hình về sức chịu đựng tình dục và sở thích quan hệ 3 người của mình. Những vụ bộc phát trên truyền hình này khiến nhiều người tự hỏi liệu ông Milei có thể trở nên mất ổn định dưới áp lực của một nhiệm kỳ tổng thống sắp tới hay không?

“Điều gì sẽ xảy ra nếu một đất nước bất ổn được cai trị bởi một nhà lãnh đạo không ổn định?” - nhà báo Juan González, tác giả cuốn tiểu sử của ông Milei có tựa đề “El Loco” (Người điên) xuất bản vào tháng trước, đặt câu hỏi. “Tôi lo rằng ông ấy sẽ thực sự cố gắng áp dụng các lý thuyết kinh tế không thực tế của mình để tàn phá nền kinh tế hơn nữa và kích động tình trạng bất ổn xã hội bạo lực”.

Ông Milei nhận thức được khả năng xảy ra các cuộc biểu tình bạo lực trên đường phố để phản đối mình. “Tôi sẽ tống những kẻ cầm đầu những kẻ ném đá vào tù và nếu họ bao vây Casa Rosada (dinh tổng thống) thì họ sẽ phải khiêng tôi ra ngoài” - ông Milei tuyên bố chắc nịch. Thực tế hơn, ông đã công bố kế hoạch kết hợp quân đội để chiến đấu với “các mối đe dọa mới” của các băng đảng ma túy, những kẻ buôn người và có thể cả xung đột nội bộ.

Ở một đất nước sẽ kỷ niệm 4 thập kỷ dân chủ không gián đoạn sau nhiều thập kỷ quân đội cai trị khi tổng thống mới nhậm chức vào ngày 10/12, viễn cảnh quân đội tái đảm nhận vai trò trong “xung đột nội bộ” đang gióng lên hồi chuông cảnh báo.